|
اصول ارزشی و اخلاقی در ورزش سید امیر حسینی رئیس آکادمی ملی المپیک وپارالیمپیگ چکیده: بازی و ورزش ازتمایلات و نیازهای اساسی انسان است برای بشر داشتن یك زندگی سرشار از توانایی ، طراوت و نیرومندی توام با زیبایی جسمی وروحی مطلوب وبرای دستیابی به آن پرداختن به فعالیتهای ورزشی ضروری است. بسیاری از صاحبنظران مسائل تربیتی معتقد هستند فعالیتهای ورزشی ارزشها را آموزش می دهد . واز طریق آن كار گروهی ، رفتار ورزشی ، همكاری، انضباط و اعتماد به نفس آموخته می شود وبدین ترتیب از نتایج مطلوب ورزش بهره گیری می شود . ورزش جوانان با كمك به القای این ارزشها وبه عنوان عامل مهمی در جلوگیری از بزه كاری مورد توجه قرار می گیرد . نسیم ولایت در ورزش در واقع جاری شدن روح پاک ورزش ,بوی خوش دوستی صداقت ,راستی, درستی , نیرومندی,جوانمردی وگسترش منش های ورزشی و ارزش های پهلوانی درعرصه های مختلف وچگونگی اشاعه آن در جامعه است. در زمینه مسائل فرهنگی ما با فقر پژوهش روبرو هستیم. امیدوار هستیم كه صاحب نظران و پژوهشگران عرصه های مختلف ورزش ,مسائل فرهنگی ورزشی را بیشترمورد امعان نظرقرار دهند . دراین راستا ابتكار بسیج ورزش كشوررا كه یك نهاد عمومی فرهنگی و غیر دولتی است , در برگزاری همایش نسیم ولایت در ورزش ارج می نهیم در این مقاله ضمن تعاریفی از اصطلاحات واژه های ورزش - نسیم - ولاء - ولایت – پهلوانی مفهوم ورزش به اصول ارزشی و اخلاقی مربیگری اشاره می شود. ای نسیم سحری بندگی ما برسان که فراموش مکن وقت دعای سحرم حافظ . ورزش و مسئولیت اخلاقی ورزش مدرسه ای ایده ال برای زندگی است مهارتهایی که از طریق بازی ,تربیت بدنی و ورزش فراگرفته می شوند برای رشد و توسعه عمومی و اخلاقی بسیار اساسی تلقی می شود. ورزش به جهت جاذبه زیاد آن همواره مورد ستایش بوده است این امر به این معنا است كه جوانان با جنسیت ، نژاد و ملیتهای مختلف از طریق ورزش می اموزند که ارزشهای یكدیگررا بپذیرند و به ارزشهای فرهنگی جامعه احترام بگذارند. در ایران كهن ورزش و مسئولیت اخلاقی همزاد و همراه بوده اند. پاسداری از زندگی خانوادگی و قومی و ملی در برابر تجاوزات بیگانگان بدن نیرومند و چابك و مقاوم را ایجاب می كرده و این امر بدون درك مسئولیت اخلاقی به خاطر دفاع از مقدسات و نوامیس انسانی نمی توانست میسر باشد. به طورکلی تاریخ ورزش ایران تاریخ حماسه پهلوانان وجوانمردان بوده است وورزشکاران ایرانی هم در كسب فضایل اخلاقی و هم در کسب توانایی ورسیدن به ا هداف نظامی و اجتماعی می کوشیدند. دردوران تمدن اسلامی نیز باتوجه به اهمیت فعالیت های ورزشی درتامین سلامتی جسمی وروحی انسانها که درمکتب تربیتی اسلام , سلامتی بالاترین نعمت ها به شمار آمده است (الصحه الفضل النعم حضرت علی "ع") شاهد شکل گیری فعا لیت های ورزشی درغالب آیین فتوت درلنگرگاه ها, ورزشخانه یا زورخانه ها بوده ایم بررسی واژه های كلیدی در فرهنگ لغات درخصوص واژه ورزش آمده است : ورزش Varz- eŠ ورزیدن )برهان ) (آنندراج) 1- عمل كردن، كار كردن 2- حصول 3- كاشت ، زراعت، « كسی را كجا تخم یا چارپای بهنگام ورزش نبودی بجای » ( شا، بخ 8: 2315 )4- عمل، كار 5- شغل ، حرفه ،پیشه ، « ( شا، بخ 1: 60 ) 6- اجرای مرتب تمرین های بدنی به منظور تكمیل قوای جسمی و روحی (معین) آمده است: بشد رای واندیشه و کشت و ورز که مردم ز ورزش همی گیرد ارز **** شما دیر مانید وخرم بوید به رامش سوی ورزش خود شوید فردوسی با بلاهای دوست ورزش کن خویشتن را بلند ارزش کن **** هر چه ورزش کنی همانی تو نیکویی کن اگر توانی تو اوحدی ورزش خانهV.- xana (-e) (امر) جایی كه در آن به تمرین های بدنی پردازند ؛ زورخانه : « باز دو نرگس آن خوش نگه مستانه میكند ورزش بیداد به ورزشخانه » ( گل كشتی. تاریخ ورزش باستانی . 389 ) ورزش كردن V.- Kardan ( مص.ل ) 1- ممارست كردن ، تمرین كردن ، ورزیدن : « با بلاهای عشق ورزش كن خویشتن را بلند ارزش كن » ( اوحدی . سروری ) 2- اجرا كردن تمرینهای بدنی بمنظور تكمیل قوای جسمی و روحی بطور مرتب ( _ شاهد ورزش خانه ورزیدگی Varzỉda (e) –gi ( ورزیده) ( حامص) ورزیده بودن ، تجربه داشتن : « در هنر خود ورزیدگی و مهارت نشان می داد » ورزیدن Varz -ỉdan ( = برزیدن په.Varzitan - ورز ) ( مص ل.) ( ورزید ، ورزد ، خواهد ورزید ، بورز ، ورزنده ، وزرا ، ورزیده ، ورزش ) 1- كاركردن 2 - پیاپی انجام دادن « بیا با ما مور ز این كینه داری كه حق صحبت دیرینه داری » ( حافظ . 312) 3- ممارست كردن 4- كوشیدن 5- حاصل كردن ، اندوختن 6- زراعت كردن ورزیده Varz- ỉda (-e) ( ورزیدن) 1 – كار كرده 2- پیاپی انجام داده 3- شخص ممارست كرده ، تمرین كرده، تجربه دارنده « مدت هفت سال صنعتكارانی ورزیده متعدد روی درها و پنجره كار كرده اند»( مرآة البلدان . ج 4 ص 104) 4- كوشیده 5- حاصل كرده، مكتسب ، بدست آمده « فرستم بگنج تو از گنج خویش همان نیز ورزیده رنج خویش » ( شا. بخ 6، 1797) 6- زراعت كرده 7 – مكرر بكار برده ، مستعمل (پوست و غیره ) نسیم nặsim باد نرم _(منتهی الارب ) باد نرم و خنك - دم باد _(منتهی الارب ) - باد خوش (دستوالغات زمخشری چیزی که بوی خوش دارد (غیاث اللغات) (انندراج) ، بوی معطر بوی بهشت (فرهنگ معین )- باد مطبوعی كه در هوای گرم می ورزد وقت آنست که ازخواب جهالت سر خویش برکنی تابه سرت بروزد از علم نسیم ناصر خسرو کنون که می دمد از بوستان نسیم بهشت من وشراب فرح بخش ویار حور سرشت ای نسیم سحری بندگی ما برسان که فراموش مکن وقت دعای سحرم حافظ ولاء Valặ ( ع. – ف. : ولا)( ا) 1- محبت ، صداقت ، مصادقت 2 – قرب ، نزدیكی 3-خویشاوندی ولاء Valặ ( ع. – ف. : ولا)( مص م.) 1 – پیاپی كردن ، دمادم كردن 2- پیاپی آمدن 3- پیوستگی كردن میان دو چیز 4- دوستی كردن با كسی 5 – توالی اجرای امری 6- پیوستگی 7- دوستی ، مصادقه : « امروز كه ایام در پیمان ولای اوست . و قضا آنجا كه رضای او ، هر تیر تدبیری كه ما اندازیم بر نشانه كار نیاید » ( مرزبان نامه 1317 ، 83 ) ولایت Valặyặt ( = ع. ولایه)( مص ل) 1- حكومت كردن 2- دست یافتن ، تصرف كردن 3- مجموعه شهرهایی كه تحت نظر والی اداره می شود ( ولایت - Ve) ولایت گیلان، ولایت مازندران 4- سرزمین ، خطه « ولایت نصرت شعار از كلاردشت نهضت نموده بعد از چند كوچ به ولایت لار رسید » ( ظفرنامه یزدی . چا . امیركبیر 2 : 417) 5 – شهر ، بلده 6_ كشور ، مملكت « گفت كز جمله ولایت روس بود شهری بنیكوی چو عروس » ( هفت پیكر . ارمغان 216) ولایت Valặyat ( = ع. ولایه)( مص ل) حكومت كردن 2- تسلط داشتن 3- حكومت ، امارت « ابونصر .. بر ملك واقف بود... و قانون ولایت از او استكشاف و استنطاق می نمود» ( سلجوقنامه ظهیری . چا. خاور . 23 ) 4- تسلط 5- مجموعه شهرهایی كه تحت نظر والی اداره می شود 6- سرزمین ، خطه 7- مقام ولی ، كه پس از مقام نبی ( نبوت ) قرار دارد پهلو Pahlaw (- ow) ( = پهله ، پب. ParФava ، قوم پارت)(ص ا) 1- پارت ( بخش 3 ) = پهلوی 2- در عهد ساسانی ، عنوان و لقب روسای خاندانهای «قارن » و « سورن » و « اسپاهبذ» كه از نژاد اشكانیان بودند ، قارن پهلو ، سورن پهلو ، اسپاهبذ پهلو 3- همان گونه كه اسم « ماد »- قوم بزرگ شمال و شمال غربی ایران – بعدها بصورت « ماه » ( پهلوی ماد) به عده ای از شهرها مانند :ماه نهاوند ، ماه بصره ، ماه كوفه ، و ماهی دشت و غیره اطلاق شده ، نیز نام « پهل » ، « پهلو » و « پهله » به عده ای از شهرها و نواحیی كه با قوم مذكور رابطه داشتند ، اطلاق گردیده از جمله : پهل شاهسدان ( پهل شاهستان) كه ارشك بزرگ ، موسسه سلسله اشكانی در آنجا سلطنت را بدست گرفت ( ظاهراً گرگان كنونی ) . بعدها « پهلو » به معنی شهر گرفته شده : « از ایران هر آن كس كه گو زاده بود دلیــر و خــردمنــد و آزاده بــود » « بفـــرمود تا جمــله بیــرون شـدند ز پهلو سوی دشت و هامون شدند » ( لشكر كشیدن سیاوش؛ شا. بخ 3: 558) 4- دلیر ، شجاع ، گرد ، پهلوان : « چو بازارگانان درین دژ ( رویین دژ) شوم ( اسفندیار) – نداند كس از دژ كه من پهلوم. » ( شا. بخ 6: 1609) پهلوان Pahlav - ặn ( = پهلو ، قوم پارت دلیر بودند) ( ص نسبـ ، امر) منسوب به پهلو (هـ . م.) 1- سخت توانا و دلیر ، شجاع : « همه كار او پهلوان راندی كسی را بر شاه ننشاندی » ( شا. بخ 8. 2289 ) 2- درشت اندام؛ عظیم الجثه 3 – درشت گوی 4- مرد اصلی كه در داستانی شرح اعمال او روایت شود ، قهرمان 5- كشتی گیر / پهلوان پایتخت = رییس پهلوانان ، پهلوان پهلوانان / پهلوان جهان = بزرگترین پهلوان دنیا ، قهرمان عالم ، جهان پهلوان « مدار ملك و عماد دولت و اساس كار او سام نریمان بود كه او را پهلوان جهان خواندندی» پهلوان افكن p. - afkan ( = پهلوان افكننده ) (ص فا.) آنكه پهلوانان را مغلوب كند ؛ بسیار قوی ، مرد افكن 1 - پهلوانی Pahlavặn- ỉ ( حامص) 1 – پهلوان بودن ، قهرمانی ، شجاعت : « در واقع او را بهادری و قهرمانی بود » (ظفرنامه یزدی 2: 412) 2- مقام و رتبه پهلوان : « من ترا پهلوانی لشكر دهم »( سمك عیار 1: 33) 2 - پهلوانی Pahlavặn- ỉ ( ص نسبـ) منسوب به پهلوان 1 - هر چیز متعلق به پهلوان 2- شهری ( = پهلو ) 3- زبان پهلوی (= بخش 3) « اگر پهلوی ندانی زبان بتازی تو « اروند» را دجله خوان » ( فردوسی) 4- پارسی: فارسی ( فصیح) « بسی رنج بردن ، بسی نامه خواندم بگفتار تازی و از پهلوانی » ( فردوسی) 5- ( گیا.) زردآلویی خاص شهر یزد پهلوانی دادن P.- dặdan (مص ل.) 1- سمت پهلوانی عطا كردن ، عنوان قهرمانی دادن : « پهلوانی دادن هرمزد بهرام چوبینه را » (شا. بخ 8: 2591 ) 2- بزرگی و اعتبار دادن. آریایی ها دوستان با وفا اقوامی هم نژاد که در روزگاران بس کهن با هم می زیستند بعد ها به دو بخش تقسیم شدند وگروهی از آنان به هندوستان رفتند وگروهی دیگر که خودرا" آریا " یا آیریا یعنی دوست با وفا می نامیدند , درسرزمین هایی که در اسیای غربی واقع بود وایران کنونی وافغانستان وترکستان وقفقازیه راشامل می شد سکنی گزیدند ,آنجارا "ایران" به معنی مکان آریایی ها خواندند(فرهنگ معین ) آریایی ها چند دسته بودند , مادها در غرب وشمال غربی ایران, پارس ها در جنوب ایران ودر ناحیه فارس ودر شمال شرقی ایران هم گروهی از آریایی ها به نام پارت ها ساکن شدند جواد کریمی نویسنده کتاب نگاهی به تاریخ تربیت بدنی جهان در صفحه 23 این کتاب نوشته است :سرزمینی که این گروه برای زندگی خویش گزیده بودند فلاتی مسطح بود با دره هایی حاصلخیز وآب وهوایی متغیر این طبیعت مردم ایران را مردمی با تحرک وکوشا وجنگجو بار آورد تا انجا که توانستند در سال های 558تا331 پیش ار میلاد یکی ار قدرتمند ترین امپراتوری های آن روزگار را به وجود آورند علیرضا حکمت در کتاب آموزش وپرورش در ایران باستان صفحه 79 هدف های آموزش وپرورش در ایران باستان را بر اساس تعالیم زرتشت پیامبر به شرح زیر تقسیم بندی نموده است : 1- هدف دینی واخلاقی که بر اساس تعالیم زرتشت قرار داشت وشامل سه شعار گفتار نیک , کردار نیک وپندار نیک بود 2- هدف نیرومندی وبهداشت که جوانمردی ,راستی ,پاکدلی وپاک تنی را تعلیم می داد (در آیین زرتشتی پاکیزگی تن ازوظایف دینی است وناپاکی تن وبیماری منسوب به اهریمن است ) 3-هدف جنگی به منظور نگاهداری مرز وبوم وحفظ آرامش واحیانا کشور گشایی که اساس آن بر تعلیمات نظامی بوده است 4-هدف اقتصادی که تعلیم حرفه ها وصنایع وکشاورزی ودامداری وبازرگانی را در بر می گرفت 5-هدف سیاسی که عبارت از تعلیم کشورداری از نظر تامین امنیت داخلی وروابط با دیگر کشورها بود در ایران باستان سازمان عمومی برای تعلیم وتربیت که بتوان نام مدرسه را به آن اطلاق کنیم وجود نداشت کار تعلیم وتربیت عمدتا بر عهده خانواده ها بوده ,اما برای فرزندان حاکمان واعیان واشراف درمیدان های اختصاصی وحکومتی برنامه های آموزشی منظم زیر نظر مربیان تعلیمات بدنی ونظامی وجود داشت کریمی در همان کتاب آورده است :در میان کشورهای مشرق زمین ایران تنها کشوری بوده است که در نظام تعلیم وتربیت خود بیشترین الویت را به به ورزش وتربیت بدنی داده است علیرضا حکمت در همان منبع آموزش وپرورش در ایران باستان در صفحه 284 می نویسد: ایرانیان برای ورزش وپرورش بدن نتایجی اخلاقی قائل بودند وعقیده داشتند که ورزش گذشته از تامین تندرستی ونیرومندی پروراننده صفات نیکی همچون شجاعت ,جوانمردی وفروتنی نیز می باشد حکیم ابوالقاسم فردوسی حماسه سرای بزرگ ایرانی که داستانها ی پهلوانی وحماسی ایران کهن را ازمنابع پهلوی به نظم در آورده است این عقیده ایرانیان باستان را چنین بیان کرده است: زنیرو بود مرد را راستی زسستی کژی زاید وکاستی زنده یاد مرحوم استاد غلام رضا انصاف پور در کتاب تاریخ وفرهنگ زور خانه نوشته است : در حقیقت فلسفه و جهان بینی ایرانیان در دوران باستان فلسفه مبارزه( نور وظلمت است) اهورا مزدا و اهریمن دو قطب این فلسفه را تشكیل می دهند , نور و ظلمت از كهن ترین اندیشه های آریایی است و توجه به این دو عامل همواره مشی اجتماعی ایرانیان بوده است. در كتاب مینو خرد پهلوی باب 43 برای تجهیز یاران اهورا مزدا در جنگ با اهریمن چنین ندا داده شده: «روان دانش را برخود بیارایید و جامه اعتماد به نفس و اطمینان بر تن كنید و سپر راستی و درستی در دست بگیرید و با گرز سپاس و كمان تدارك, آماده به جنگ اهریمن بشتابید». در دوره اوستا بنا بر آموزشهای زرتشت، سلامت بدن و تربیت بدنی از فرایض فرد فرد ایرانیان شمرده می شده زیرا معتقد بوده اند كه سلامت روح افراد وابسته به سلامت بدن است. در یسنا 9 فقره 19 آمده كه یك انسان اوستایی ضمن پنج چیز كه از اهورا مزدا درخواست می كرد اول بهشت و دوم قوت بدن بود. ایرانی اوستایی تندرستی و برومندی و نیرومندی را از شرایط اولیه زندگی می دانست و همیشه دعا می كرد كه اهورا مزدا به وی فرزندی توانا و نیرومند و تندرست بدهد . در یشت 5 فقره 78 آمده كه هر دختر آرزو داشت با جوانی برومند و چابك ازدواج كند تا از او فرزندانی نیرومند به وجود آورد. این خواسته ها، نمودار ارج زورمندی و كارآمدی مرد دلیر برای پاسداری و سربازی از ارزش های زندگی و دسترنجها و آبادی ها و استقلال شخصیت اجتماعی ایرانیان دوره اوستا می تواند باشد. دینشاه ایرانی سلیستر در كتاب اخلاق ایرانیان باستان پس از گفتگو درباره اهمیت كمالات معنوی و روحانی توأم با كمال جسمانی در صفحه 21 این كتاب پاسداری و دفاع از روستا ها و شهرها و كشورهای آریایی را بزرگترین وظیفه اخلاقی و نظامی ایرانیان دوره اوستا یاد كرده است. . پروفسورآدولف راپ Adolf Rapp در كتاب خود موسوم به «مذهب و مراسم ایرانیان باستان» می نویسد: «چیزی كه در دوره باستان بیش از هر چیز جالب توجه است و روح معنوی ایرانیان را در زندگانی اجتماعی آنان مجسم می نماید روش آموزش و پرورش آنهاست . این شیوه تربیتی از كودكی در روح جوانان منشأ بروز احساسات پاک وكردار نیك گردیده و ایشان را در كار ها به سوی راستی و ترقی راهنمایی می نمود و از ابتدا چنان نیروی روانی و بدنی آنان را مهیای كار می ساخت و جامعه صحیح و سالمی تربیت می كرد كه افراد آن در آتیه به آسانی می توانستند منشأ خدمات شایان شده و وظایف خود را در قبال وطن و ملت خود انجام دهند. این روش آموزش و پرورش معنوی و بدنی كه از عصر مادها تا زمان شاهنشاهی هخامنشیان در «پازارگاد در دربار ایران برقرار بود، در تمام ممالك شرقی نظیر آن دیده نشده بود و به طوری توجه یونانیان به آن جلب شده كه از زمان هرودوت به بعد آن روش تعلیم و تربیت را از ایرانیان فرا گرفته و در یونان رواج دادند.» هرودوت (I, I36 Herodot) می نویسد: «ایرانیان فرزندان خود را از پنجسالگی تا بیست سالگی به سه امر عادت می دهند: اسب سواری، تیر اندازی و راستگویی و ...». استرابون (Strabon . XV) سن مقتضی برای آموزش و پرورش را از پنج سالگی الی بیست و چهار سالگی نوشته كه در این مدت جوانان به تكمیل فنون تیراندازی و نیزه بازی و سواركاری می پرداختند. افلاطون (Platon, Alcibiad Prim P , I2I D) می نویسد: «پارسی ها با توجه كامل كودكان را با ورزش قوی بنیه می سازند. آموزگاران جوانان و كودكان را با تعلیمات زرتشت به راستی و درستی اندرز داده و در تهذیب اخلاق آنان می كوشند و روح دلاوری و مردانگی و آزادگی و جنگاوری راد ر ایشان می دمند.» پلوتارك (Plutarque , Alex . 23) می نویسد: «در ایران رشادت و تناسب اندام از محاسن جوانان شمرده می شود و ایرانیان می كوشند به وسیله ورزش کردن وانجام حركات مختلف بدنی بر زیبایی اندام خود بیافزایند.» مورخین یونان باستان در موارد متعدد دیگر از ورزشهای پهلوانی و جنگی ایرانیان باستان سخن می گویند: چنانكه گزنفون در كتاب كورشنامه از ورزشهای گوناگونی كه به جوانان ایران آموخته می شد، یاد می كند. و باز استرابون از انواع ورزشها بدین شرح سخن می گوید: «راه پیمایی، اسب سواری، تیراندازی پیاده و سوار، زوبین اندازی پیاده و سوار، شنا به سوی هدف، پرتاب فلاخن، پرش، شكار، بازی گوی پیاده و سوار ... ریاضت برای تحمل سرما و گرما كه ایرانیان به آنها مبادرت می ورزیدند.» گزنفون می نویسد: «ایرانیان اقسام دانستنی های ورزشی را فرا می گرفتند و چون تمام این مراحل را می گذراندند به خصال پهلوانی متمایز می گشتند و آنان را گردك یعنی جوان گرد می نامیدند ایرانیان پس از پذیرش آئین مقدس اسلام ودر اثر خدمات متقابل اسلام و ایران پایگذار تمدن جدیدی شدند که نقش مهمی را طی قرن هادر تمدن جهانی ایفا نمود دراین دوران شاهد شکل گیری فعالیت های ورزشی در قالب گروه های اهل فتوت هستیم برای آگاهی ازوسعت دامنه دستور العملها وراهنمایی های مكتب فتوت نام تعدادی ازفتوت نامه ها دراین جا گفته می شود . گرچه سراسر كتب كلاسیك ایرانی مانند شاهنامه فردوسی، تذكره الاولیاء. منطق الطیر، خمسه نظامی ، بوستان وگلستان ، دیوان حافظ ، مثنوی معنوی مولوی …. مشحون ازآموزش های درخشان انسانی آیین فتوت است ، بااین وجود می توان ازصدها كتاب ورساله نام برد كه تنها موضوع آن ها درخصوص فتوت تالیف شده مانند فتوت نامه سلطانی ، تحفه الاخوان فی خصایص – الفتیان سمرقندی، رساله فتوتیه ، فتوت نامه چیت سازان ، فتوت نامه عطار، فتوت نامه ابوعبدالرحمن نیشابوری ، فتوت نمامه علی بن عبدالرسول ، فتوت نامه تحفه الاخوان خواجه عبدالله انصاری ، كتاب الفتوت حنبلی، قواعد الفتوت عبدالرزاق كاشانی ، رساله فتوت امام فخر رازی ، فتوت نامه منظوم ناصری سیواسی ، رساله فی الفتوت شیخ علاء الدوله سمنانی ، رساله فتوتیه میرسید علی همدانی ، فتوت نامه ابن معمارو … كه تمامی می توانند نمایشگر عواطف عالی انسانی ومردم گرایی تاریخی ایرانیان باشد .(غلامرضا انصاف پور تاریخ وفرهنگ زورخانه ) مفهوم ورزش مردم به صورت تجربی و بینشی معنای واژه ورزش را گاه به صورت سرگرمی و گاه برای ورزشكاران حرفه ای به معنای وظیفه و شغل تعبیر می کنند . از دیدگاه صاحب نظران صنعت گردشگری و جهانگردی ,ورزش وسیله ای برای ایجاد شغل است و از نظر بازاریابی ورزشی نیز به عنوان یك كار اقتصادی محسوب می شود . سینگر و اسپرید دو تن از صاحبنظران در كتاب مدیریت ورزشی معاصر ، ورزش را فعالیتهای جسمانی، رقابتی بین انسانها كه بر اساس مقررات مدون انجام می شود تعیین كرده اند. وندرز واگ ( 1988) تعریف متفاوت دیگری را عرضه كرده است : ورزش فعالیتی رقابتی است كه با استفاده از وسایل و امكانات خاص و با ابعادی ویژه از جهات زمانی و فضایی برای دستیابی به ركوردهای برتر و بالا تر صورت می گیرد. پیتر فیلدینگ و میلر ( 1994) ورزش را: هر نوع فعالیت تجربی یا حرفه ای به منظور آمادگی جسمانی ، تفریح ، ورزش قهرمانی و یاوسیله ای برای پركردن اوقات فراغت مطرح میکنند . در این دیدگاه ورزش از روی ضرورت رقابتی نیست و همیشه هم به وسایل و مقررات خاص نیاز ندارد . ورزش به فعالیتهایی اطلاق می شود كه تمرین ، دویدن و انجام حركات موزون را در بر می گیرد. مقوله ارزش شناسی در ورزش حقیقت ,فضیلت , کیفیت چگونگی عملکرد افراد واینکه چه باید باشد ازجمله مباحث مقوله ارزش شناسی است به عنوان بخشی ازارزش شناسی اخلاقیات این امکان را می دهد تا بدانیم که رفتارمان وچگونگی تاثیر مابر کنش های دیکران اهمیت بسیاری دارد. سوالاتی در مورد اینکه جه چیز اخلاقی ومنصفانه است ؟ چه چیزی زیبا وخوشایند است ؟ وچه چیزی از نظر هنری نیکوست ؟ بخشی از ارزش شناسی است واز مقوله اخلاقیات به شمار می آید داوری درورزش های موزون وریتمیک ,ژیمناستیک, شیرجه اسکیت و... نیز ازجمله مباحث دانش زیبایی شناسی است اصطلاحات اخلاق ومعنویت با مسئولیت های انسانی ارتباط دارند همه افراد بر اساس قبولی ارزش ها داوری می کنند وبایستی توجه داشته باشیم که همه افراد نیز از اکاهی ورفتار های بالای اخلاقی ومعنوی بر خوردار نیستند معمولا ما از خرد سالی در معرض آموزش ها ی اخلاقی قرار داریم ولی فرا گیری توان تفکر منتقدانه در باره این اصول مدتها طول می کشد وسر انجام به موقعیتی می رسیم که سوال کنیم چرا ؟ لذا لازم است مدیران ورزشی باتوجه به ارتباط مستقیم اخلاقیات ومعنویت با حوزه تصمیم گیری انها از مواردی که ارزشمند وشایسته می باشد آگاهی یابند وبرای توزیع منصفانه این خوبی ها تلاش کنند به عبارت دیگر درپاره ای از موقعیت ها,شناسایی وحساس بودن به خوبی ها واصول اخلاقی وتلاش برای سهیم شدن همه تیمها دراین خوبی ها ودستیابی به راه حلی اصولی وشیوه هایی برای نیل به اهداف اخلاقی به شمار می آید . برای مثال مشخص کردن وگنجاندن اصول وانتظارات اخلاقی در دستور کاراداری مسئول ورزش باشگاههای ورزشی وسایر محیط ها ی ورزشی هم سازمان وهم شرکت کنندگان در این برنامه هارااز منافع ان بهره مند می شوند (Joy T.DesSensi دانشگاه تنسی.کناکس ویل) ×Contemporary Sport Management مسئولیت مربیان در انجام وظایف و ایفای نقش های مختلف همانگونه که ملاحظه می شود مربیان مسئولیت انجام وظایف مختلف و ایفای نقش های معلمی,مربیگری و مدیریت رابر عهده دارند اما مهمترین مسئولیت های مربیان پایبندی بر بازیهای جوانمردانه ( بازی های منصفانه )است که همان فلسفه مربیگری است و این فلسفه براین مبنا است كه ورزش نوعی دنبال كردن اصول اخلاقی است و همه افراد باید در آن شركت كنند،پیام بازیهای منصفانه،تقویت روح كمال گرایی،صداقت و راستی است. برای پیشبرد بازی های منصفانه بایستی مفاهیم کلی وخاصی را مورد توجه قرارداد مفاهیم كلی : محترم شمردن قوانین بازی احترام به داوران و قبول رای آنان احترام به حریف ایجاد فرصتهای یكسان برای تمام بازیكنان حفظ وقار و متانت در تمام شرایط پرورش روحیه رقابتی مفید وتصویر ذهنی مثبت از خویشتن در هر ورزشكار تاكید داشتن بر اهمیت رسیدن به سطح عالی به عنوان یك هدف. داشتن رفتار ی هم سو با رفتار مورد انتظار از طرف بازیكنان و تماشاچیان. تشویق بازیكنان به احترام گزاردن به نقش قانون تشویق با جدیت بازیكنان در احترام گذاردن به داوران و حریفان ودوست داشتن حریف. بدون حریف رقابتی وجود نخواهد داشت پس حریف را دوست بدارید . برای آنها توضیح دهید: نهایت سعی و تلاش در بازیها مهمتر از برد و باخت است كیفیت انجام ورزش مهمتر از تعیین برنده یا بازنده است به خاطر داشته باشید كه تمام بازیكنان به نوبه خود مهم هستند وباید با احترام با آنها رفتار شود. معرفی ورزش به عنوان یكی از ابعاد زندگی. مفاهیم خاص « شما قبل از اینكه یادبگیرید چطور پیروز شوید باید بیاموزید چگونه شكست بخورید» فرانك شورتر برنده مدال طلای المپیك 1972 در رشته دو ماراتون می گوید درواقع پذیرفتن شكست با متانت یكی از مراحل اولیه آموزش بازیكنان است اكثر بازیكنان در رقابتهای ورزشی اغلب اوقات شكست می خورند ، بسیاری از بزرگترین ورزشكاران و تیم ها در بیش از پنجاه در صد مواقع با شكست مواجه می شوند. تشویق بازیكنان برای به كار بردن منتهای سعی و تلاش ,احترام به حریفان و خود حفظ وقار به هنگام پیروزی, حفظ متانت هنگام شكست از اهمیت خاصی برخوردار است تقویت روحیه مثبت اندیشی ازمسئائل بسیار مهم است باید به بازیكنان خودآموخت : وقتی با خود صحبت می كنند مثبت بیندیشند . به آینده خود بنگرند ونه به گذشته. به خود بیندیشند نه به دیگران .صحبتهایشان سازنده و مثبت باشد نه مخرب و منفی تصویر ذهنی از خویشتن سنگ بنای رفتار اوست تصوری که مردم ازخود دارند ازواکنش های دیگران مثل والدین , همسالان و مربیان شکل می گیرد . بعد ها با تجربیات زندگی, شکل کلی این تصویر مشخص می شود عقاید مردم راجع به خودشان بر رفتارانان تاثیر به سزایی دارد تصورذهنی فرد ازخویش سنگ بنای رفتارهای اوست اصول ارزشی , اخلاقی و سوگند نامه مربیگری درپایان این مقاله فرصت را مغتنم شمرده, نمونه اصول ارزشی واخلاقی مربیگری را که توسط انجمن مربیان کانادا تهیه شده به علاقمندان ارائه می نماید (http;//www.coach.c ( سوگند یاد می کنم در انجام وظایف خود در ارتباط با ورزشكاران ، ورزش و دیگر اعضای حرفه مربی گری و عموم مردم با درستی و صداقت عمل كنم . تلاش می كنم تا هر آن چه لازم است را تدارك دیده و آماده كنم تا به موجب آن تمام وظایف خود در قبال رشته ورزشی مربوط را با شایستگی انجام دهم به ورزشكار به عنوان یك انسان كامل نگاه كنم و همه تلاش خود را برای تكامل بیشتر وی به كار گیرم . قوانین و مقررات مدون وروح آنرا که ورزش در آن چارچوب تعریف شده و بر آن حاكم است ، بپذیرم نقش دست اندركاران در تدارك و تعیین داوری را بپذیرم تا اطمینان یابم كه مسابقات در شرایط منصفانه ای برگزار شود . نسبت به دست اندركاران امور و سایر مربیان : مراتب ادب ، عهد و پیمان و احترام خود را بیان و در عمل رعایت كنم . بالاترین استاندارهای اخلاق و رفتار شخصی را داشته باشم و از اصول بازی منصفانه( جوانمردانه)حمایت كنم . مرجع و پناه مطمئنی باشم تا بتوانم ورزشكاران را در راه دستیابی به توانایی های ورزشی و اتكا به نفس یاری كنم . تفاوت های شخصی (فردی ) ورزشكاران را مورد توجه قرار دهم و همواره به فكر مصالح دراز مدت ورزشكاران باشم . هدف گذاری خود را با توجه به هدف های واقعی و با نیت رشد و تكامل ورزشكار انجام دهم . در موارد زیر سرمشق و نمونه باشم : تعاون و تشریك مساعی با دیگر ان ، خود انظباطی احترام به مسئولان و مخالفان رفتار مناسب به هنگام سخن گفتن ، لباس پوشیدن و سلوك . با ورزشكاران روراست ویك جور باشم : آنها مایلند بدانند در نزد مربی خود چه جایگاه و ارزشی دارند . آمادگی داشته باشم تا با رسانه ها ، دست اندركاران لیگ ووالدین تعامل برقرار سازم آنها نقش بسیار مهمی در ورزش ایفا می كنند مطمئن شوید كه هیچ گونه ایذا و اذیتی در محیط ورزش وجود نداشته باشد . موفق باشید برخی ازمنابع وماخذ: فصل نامه نیرو ونشاط از انتشارات اداره کل تربیت وزارت آموزش وپرورش فرهنگ های دهخدا -برهان – آنندراج- معین مرزبان نامه هفت پیكر . ارمغان 216 »( سمك عیار 1: 33) شاهنامه فردوسی جواد کریمی نگاهی به تاریخ تربیت بدنی جهان علیرضا حکمت در کتاب آموزش وپرورش در ایران باستان زنده یاد مرحوم استاد غلام رضا انصاف پور در کتاب تاریخ وفرهنگ زور خانه . در كتاب مینو خرد پهلوی باب 43 دینشاه ایرانی سلیستر در كتاب اخلاق ایرانیان باستان پروفسورآدولف راپ Adolf Rapp در كتاب خود موسوم به «مذهب و مراسم ایرانیان باستان گزنفون در كتاب كورشنامه فتوت نامه سلطانی تصحیح دکتر محمد جعفر محجوب سینگر و اسپرید دو تن از صاحبنظران در كتاب مدیریت ورزشی معاصر ، ورزش .Joy T.DesSensi دانشگاه تنسی.کناکس ویل) ×Contemporary Sport Management Sport Administration Manual از انتشارات کمیته بین المللی وملی المپیک جمهوری اسلامی ایران . اصول ارزشی واخلاقی مربیگری انجمن مربیان کانادا (http;//www.coach.c ( برنامه اخذ گواهینامه مربیگری ملی معاونت فرهنگی وآموزشی سازمان تربیت بدنی ونشر دانا مورگان موتن اصول مربیگری موفقیت آمیزبسکتبال معاونت فرهنگی وآموزشی سازمان تربیت بدنی ونشر دانا
|
