تبیان، دستیار زندگی

1-     مقدمه:

موعد رصد هلال شوال 1431 روز پنجشنبه 18 شهریور 1389 می باشد. این هلال به علت ارتفاع کم اما فاز بالا در هنگام غروب خورشید، جزء هلال هایی است که تا کنون رصد نشده اند. برای همین است که کارشناسان مجبورند پیش بینی این هلال را بر اساس مدل های و معیارهای ریاضی به صورت برونیابی (extrapolation ) از رصدهای نزدیک به آن داشته باشند. لذا هر گونه رؤیت این هلال خصوصاً رؤیت با چشم غیر مسلح، می تواند در تصحیح معیارهای رؤیت پذیری استفاده شود. در اینجا پیش بینی رؤیت پذیری را بر اساس مدل مثلثی با سه پارامتر اختلاف ارتفاع و اختلاف سمت هلال و خورشید و ضخامت بخش میانی (ارائه شده در سومین همایش رؤیت هلال و تقویم- 14/6/1386) انجام خواهد شد. نتایج این مدل دارای دو پیش بینی مجزا به صورت زیر می باشد:

2-     رؤیت پذیری هلال شوال قبل از غروب خورشید:

بر اساس مدل مثلثی زمانیکه مقدار پارامتر ir-m به مقدار 10 و بزرگتر می رسد، امکان رؤیت با تلسکوپهای بزرگتر از 10 اینچ امکان پذیر است. محاسبات برای مرکز ایران (طول 53:41:11 و عرض جغرافیایی 32:25:43) طبق نمودار زیر نشان می دهد این هلال از ساعت 11 (ساعت رسمی) با تلسکوپ بزرگتر از 10 اینچ قابل مشاهده می باشد. به تدریج وضعیت رؤیت پذیری بهتر شده و در ساعت 16:47 به بهترین وضعیت می رسد. در این لحظه امکان رؤیت این هلال با دورین های دوچشمی معمولی در حد گشودگی حداقل 50 میلیمتر وجود دارد. برای بقیه نقاط ایران نیز به صورت مشابه این هلال از قبل از ظهر با تلسکوپ و در بعد از ظهر با دوربین دوچشمی معمولی قابل مشاهده می باشد. البته رؤیت هلال در حضور خورشید مشکل و نیاز به تجربه رصدی می باشد و پیش بینی فوق برای زمانی است که آسمان شفاف و بدون غبار باشد. لذا رؤیت این هلال در ارتفاعات بالاتر از 3000 متر به شرط صاف بودن آسمان، می تواند موفقیت بیشتری را داشته باشد.

نمودار تغییرات پارامتر ir-m به زمان در روز 18/6/1389 در مرکز ایران بر اساس مدل مثلثی

3-     رؤیت پذیری هلال شوال بعد از غروب خورشید:

هنوز هیچکس نمی تواند با یقین بگوید با کم شدن ارتفاع هلال، نیاز به چه مقدار افزایش درخشندگی آن می باشد تا هلال رؤیت شود. این موضوع همان مشکل هلال شامگاهی شوال 1431 می باشد. نقشه زیر نتایج پیش بینی رؤیت پذیری این هلال را بعد از غروب خورشید نشان می دهد. در این نقشه از خط واصل بیرجند به دیهوک به پاوه (در کردستان) تا جنوب ایران، امکان رؤیت هلال با چشم غیر مسلح پیش بینی می شود. اما رؤیت هلال برای نقاط بالاتر از این خط تا مناطق مرزی شمال ایران، با دوربین های دوچشمی معمولی (گشودگی حداقل 50 میلیمتر) امکان پذیر خواهد بود.

نقشه خطوط رؤیت پذیری هلال شامگاهی شوال در 18/6/1389 بر اساس مدل مثلثی

البته تجربه رصدی و شفاف بودن آسمان برای رؤیت پذیری هلال دو شرط اساسی می باشد. در هر صورت رؤیت هلال شامگاهی شوال با چشم غیر مسلح در ایران می تواند به علت ارتفاع و مکث پایین دارای پارامتر رکوردی باشد. لذا تیزبین ها و رصدگران با تجربه منتظر رسیدن موعد این رصد بوده و از هم اکنون در حال برنامه ریزی می باشند. ضمناً در این رصد می توان از سیاره زحل به عنوان یک جرم راهنما استفاده کرد.

سید قاسم رستمی

عضو هیئت علمی گروه مهندسی نقشه برداری دانشگاه آزاد اسلامی واحد تفت

با توجه به محاسبات دقیق نجومی وضعیت رویت پذیری هلال ماه شوال در غروب روز پنج شنبه 18 شهریور 1389 هجری شمسی برابر با 29 رمضان 1431 هجری قمری و مطابق با 9 سپتامبر 2010 میلادی در ایران و جهان به شرح زیر می باشد.

هلال ماه شوال در تمام پهنه قاره افریقا به جز شمال ان با چشم غیر مسلح قابل رویت خواهد بود این هلال درمناطق شمالی قاره افریقا از جمله شمال كشورهای مصر – لیبی – تمام خاك تونس – الجزایر – و مراكش با چشم مسلح قابل رویت می باشد.

هلال ماه شوال در جنوب كشورهای پرتغال – اسپانیا – ایتالیا – یونان – و قبرس فقط با ابزار اپتیكی قابل رویت است و در سایركشورهای این قاره به هیچ وجهی حتی با قویترین ابزار به هنگام غروب خورشید هلال ماه شوال قابل رویت نخواهد بود.

در كشور عزیزمان ایران:

همانطور كه در نقشه پیوست مشخص گردیده ایران بوسیله یك خط فرضی به دو قسمت تقسیم شده در بالای خط هلال ماه شوال به هنگام غروب خورشید غیر قابل رویت و در جنوب خط هلال ماه فقط با ابزار اپتیكی قابل رویت می باشد ، بدیهی است با توجه به مشخصه های هلال ماه واینكه در مناطق شمالی و مركزی كشور ارتفاع هلال ماه از افق كم است و زمان كافی وجود ندارد تا نور افق قدری كمتر شده تا هلال ماه را بهتر بتوانیم رویت كنیم و ضمنا بودن غباراحتمالی در افق نیز كار را بر رصدگر سخت تر خواهد كرد لذا رصدگران محترم نیاز به ابزار قویتری برای رصد هلال ماه شوال خواهند داشت از جمله این ابزار می توان به تلسكوپ های 8 اینچ و به بالا یا دوربین های دوچشمی قوی اشاره كرد ، والبته هرچه به مناطق جنوبی تر كشور برای رصد این هلال اقدام كنیم به علت اینكه ارتفاع هلال از افق افزایش پیدا می كند نیازمان به ابزار اپتیكی قوی كمتر شده به طوری كه در مناطق جنوبی و جزایر خلیج همیشه فارس می توان هلال ماه را با ابزار ساده مثل دوربین های دوچشمی معمولی نیز رویت كرد ، به نظر اینجانب احتمال رویت این هلال در مناطق جنوبی كشور با چشم غیر مسلح بسیار ضعیف است چون تا حدودی با مرز دیدن با چشم غیر مسلح فاصله داشته و همین فاصله رویت با چشم غیر مسلح را بسیار دشوار خواهد كرد .

سید محسن قاضی میرسعید .

عضو گروه غیر حرفه ای رویت هلال ماه

منبع : گروه غیر حرفه ای رویت هلال  www.ugcs.ir

چه هلال پیچیده ای است این هلال

برای مشاهده هلال باید چه کرد؟

با این نرم افزارها می‌توان موقعیت ماه و خورشید را در هر منطقه و هر زمانی به دقت محاسبه کرد. سپس نوبت به انتخاب محل رصدگاه می‌رسد.

رصدگاه مناسب برای رویت هلال باید منطقه ای با افق غربی باشد، زیرا در چنین مناطقی معمولاً غبار کمی وجود دارد و افق حداقل تا ارتفاع صفردرجه صاف است. اگر افق منفی صاف هم وجود داشت که چه بهتر، زیرا بیشتر می‌توان ماه را تعقیب کرد. البته در کنار این خواص باید نیم نگاهی هم به شرایط جوی، امنیت رصدگاه، صعب العبور نبودن مسیر رصدگاه و راحتی رصدگر داشت.

قدم سوم، فراهم آوردن ابزار و وسایل مورد نیاز رصد است. ابزار اپتیکی قوی مانند تلسکوپ، دوربین دو چشمی یا دوربین تک چشمی، خودروی نقلیه، رایانه، ابزارهای جهت یابی و غیره، همه و همه باید قبل از رصد کردن باز بینی شوند و نسبت به صحت عملکردشان اطمینان حاصل شود. به خصوص نسبت به کیفیت اپتیکی ابزار و دقت درجه بندی های آن باید بسیار حساس بود.

پس از انجام تمام هماهنگی‌ها نوبت به رصد کردن در روز موعود می‌رسد. یادتان باشد حداقل یک ساعت قبل از غروب آفتاب در رصدگاه حاضر باشید. ابزارها را باید به دقت مستقر کرد و نسبت به تراز بودنشان مطمئن شد. برای تنظیم دوربین یا تلسکوپ می‌توان از عوارض زمینی بسیار دور دست یا سیاره زهره اسفاده کرد و اگر فیلتر خورشیدی در اختیار بود، با خود خورشید، دوربین را فوکوس کرد. حواستان باشد هیچ گاه بدون فیلتر به خورشید نگاه نکنید، زیرا به چشم صدمه جدی وارد خواهد شد. خورشید بهترین شاخص برای موقعیت سنجی است. البته اگر تلسکوپ موتور دار متصل به رایانه در اختیار داشته باشید، می‌توان تلسکوپ را مستقیماً به سوی ماه نشانه رفت. ولی از آنجا که بیشتر ابزارها مجهز به موتور نیستند، روش دیگری در زیر پیشنهاد می‌شود :

محل غروب خورشید را با نشانه ای زمینی علامت گذاری کنید و زمان دقیق غروب آفتاب را ثبت کنید. غروب آفتاب، زمانی است که آخرین کمان قرص خورشید از دیده‌ها محو می‌شود. بر اساس مختصات محاسبه شده توسط نرم افزار می‌توان سمت و ارتفاع محل غروب خورشید را به دست آورد. حال دوربین را روی محل غروب خورشید تنظیم می‌کنیم و مختصات روی ابزار اپتیکی را بر روی مقدار خوانده شده تنظیم می‌کنیم. حال ابزار ما کاملاً تنظیم شدده است و فقط باید بر اساس مختصات ماه، دوربین یا تلسکوپ را به آن جهت تنظیم کرد و هلال را در میدان دید جستجو کرد.

اگر هلال را دیدیم چه کنیم؟!

اگر در جستجوی هلال هم مشکوک به هلالی را دیدید، باید از هویت آن جسم مطمئن شوید. حداقل سه بار چشم خود را باز و بسته کنید، مطمئن شوید جسم دیده شده توهم نیست. سپس به آرامی ارتفاع دوربین یا تلسکوپ را پایین بیاورید و محل هلال را با نشانه ای زمینی علامت گذاری کنید. مجدداً تلسکوپ را بالا بیاورید و هلال را پیدا کنید. اگر مجدداً هلال را دیدید، شکل هلال را با آنچه نرم افزار نشان می دهد مقایسه کنید. اگر هم شکل بودند، به احتمال زیاد هلال را درست پیدا کرده اید. سعی کنید بقیه افراد گروه هم هلال را مشاهده کنند و اگر مقدور بود از هلال تصویر برداری کنید. این چنین می توان مطمئن بود گزارش رویت شما تأیید می شود.

اطلاعات بیشتر در آدرس زیر:

http://www.tebyan.net/internetschool/educationalmanagers/educationaltechnology/2007/3/19/38757.html

سلام
ممنون نیما جان. اااا اولین گزارش که مال هم ولایتی خودمونه. :)
راستی گزارش دوم مال آقای میر سعید گمونم مال امسال نباشه. گزارش اولی درستتره به نظرم. چون استاد صیاد هم همینو گفتن به ما که در مرکز و مناطق جنوبی رویت هلال بهتر میشه. یعنی هر چه به جنوب پیش بریم راحتتر میشه. اما آقای میر سعید این احتمال رو خیلی پایین آوردن.
نمیدونم من که تخصصی ندارم ولی چیزی که استاد گفتن به گزارش اولی بیشتر شبیه بود تا دومی.

خیر. مربوط به همین امسال است. میتوانید به آدرسی که در پست بالا درج شده مراجعه فرمایید.

حتی در این راه قربانی هایی هم داشته ایم

سال گذشته بود ، خودرو حامل اعضا  یکی از گروههای اعزامی برای رویت هلال ماه رمضان که عازم استان کردستان شده بودند  در محور بانه - اورامانات دچار حادثه شد که متاسفانه دو نفر از اعضا این گروه جان خود را از دست دادند و 2 نفر دیگر نیز مجروح شدند.در این سانحه رانندگی متاسفانه  نعمت الله شجاعی و محسن توکلی جان باختند.

قصدم ناراحت کردن شما دوستان نبود.بالاخره چون این عزیزان از جامعه نجومی بودند فقط خواستم یک یادی از این عزیزان کرده باشم.

روحشان شاد و یادشان گرامی باد.

باز هم اگر ناراحتتان کردم عذر خواهی میکنم.

روحشان شاد

ماه رمضانی برای این دو عزیز یه فاتحه با هم میخوانیم. امید که روحشون قرین رحمت حق گردد.

مرسی. ممنون از مطلب و جوابتون.
روح این دو عزیز هم شاد باشه ایشالله