آیا سازمان ملل به اهدافش رسیده است؟

صلح و امنیت جهانی

مهمترین ماموریت سازمان ملل که بخش بزرگی از هزینه‌های این سازمان ملل را نیز به خود اختصاص داده حفظ صلح و امنیت جهانی و توسعه روابط دوستانه میان کشورهای جهان است. بودجه حفظ صلح سازمان برای سال مالی 2005-2006 حدود 5 میلیارد دلار بوده ‌است (در حالیکه بودجه کلی سازمان ملل در دیگر امور در همین مدت زمانی معادل 5/1 میلیارد دلار بوده‌است) و 70000 نیرو را در 17 ماموریت به سراسر دنیا اعزام کرده‌است.

اگر به دورانهای پیش از تاسیس سازمان ملل نگاه کرده و آن را با دوران بعد از تاسیس این سازمان مقایسه کنیم شاهد کاهش چشمگیر جنگهای بین المللی خواهیم بود. تقریبا مرزهای اکثر کشورهای جهان در طول مدت بعد از جنگ جهانی دوم یکسان باقی مانده است و مانند دوران پیش از آن نیست که همواره دستخوش تغییرات خونین می شد اما این بدان معنا نیست که این دوره بدون جنگ بوده است.

نگاهی به جنگهایی که در دوران بعد از تاسیس این سازمان رخ داده، نشان از حضور مستقیم یا غیر مستقیم حداقل یکی از کشورهای صاحب وتو در  اکثر این جنگ هاست: جنگ 8 ساله عراق با ایران، جنگ ویتنام؛ جنگ کره، حمله شوروی به  افغانستان، حمله آمریکا به افغانستان، دو بار حمله آمریکا به عراق، حمله اسراییل به لبنان و سوریه و....

در واقع اگر از منظر تاریخ روابط بین الملل به سازمان ملل نگاهی بیندازیم این سازمان را در کاهش جنگها موفق ارزیابی می کنیم اما در مقابل این سازمان نه تنها نتوانسته جلوی زورگویی قدرتهای بزرگ و تمایل آنها برای جنگ افروزی را بگیرد، بلکه گاهی اوقات و اتفاقا اکثر اوقات به ابزاری برای قدرتهای بزرگ تبدیل شده است. طبیعی است که دراین صورت این سازمان نتواند (و نتوانسته است) وظیفه تامین امنیت درعرصه بین المللی را به صورت کامل و تمام به انجام رساند.

چرا این سازمان نتوانسته این هدف را محقق سازد؟ دلیل آن در ساختار ظالمانه این نهاد نهفته است. همانگونه که گفته شد تصمیمات مجمع عمومی جنبه توصیه ای دارد و تنها تصمیمات شورای امنیت جنبه الزام آور دارد که در این شورا 5 کشور صاحب وتو همواره عضو هستند و با حق وتوی خود جلوی هر گونه تصمیم این شورا برعلیه خود را می گیرند. پیشتر روسای جمهور ایران این ساختار ظالمانه را نقد کرده اند. به عنوان مثال به سخنرانی های انتقادآمیز آیت الله خامنه ای و دکتر احمدی نژاد در صحن علنی این سازمان می توان اشاره کرد.

اگر واقعی به مساله بنگریم امکان اینکه اعضای دائم شورای امنیت حاضر شوند از حق وتوی خود صرف نظر کنند بسیار ناچیز است بنابراین باید از راههای دیگری استفاده نمود تا بتوان شورای امنیت را از انحصار این 5 کشور خارج نمود.

برخی کشورها بحث افزایش تعداد اعضای دائم شورای امنیت را دنبال می کنند. کشورهایی که تقاضای آنها برای کرسی های دائم شورای امنیت جدی است عبارتند از برزیل، آلمان، هندوستان و ژاپن. ژاپن و آلمان دومین و سومین فراهم کنندگان کمکهای مالی سازمان ملل متحد هستند، برزیل، بزرگترین کشور آمریکای جنوبی و هند بزرگترین دموکراسی مردمی جهان و هر دو از بزرگترین فراهم کنندگان سرباز برای نیروهای حافظ صلح به رهبری سازمان ملل متحد می باشند. این کشورها خواهان کرسی دائم در این شورا می باشند.

ما ایرانیان برای تامین حقوق خود چه راهی را می توانیم در پیش بگیریم؟ با توجه به آنکه ما نقش چندانی در تامین مالی و نیروی نظامی سازمان ملل نداریم به کرسی دائم این شورا نخواهیم رسید. چندی پیش مقام معظم رهبری پیشنهاد واقع بینانه ای را مطرح کردند و آن اختصاص کرسی دائم به کشورهای اسلامی بود. در صورت تحقق این ایده که حمایت 57 کشور اسلامی عضو کنفرانس اسلامی را در پی دارد، فضای کنونی که فضای جنگ و سلطه بر علیه کشورهای اسلامی و اسلام است شکسته خواهد شد و با توجه به نفوذ ایران در میان کشورهای اسلامی به نفع کشور ما نیز خواهد بود. البته تحقق این هدف آسان نیست و نیاز به مشارکت و همکای فعالانه کشورهای اسلامی دارد.

یکی دیگر از راه های خارج کردن سازمان ملل از ساختار ظالمانه کنونی افزایش نقش، قدرت و اختیارات مجمع عمومی و الزام آور نمودن برخی تصمیمات آن است.

همچنین رییس جمهور محترم در دیدار اخیر از سازمان ملل و در گفتگو با برخی خبرنگاران از لزوم انتقال مقر این سازمان از نیویورک آمریکا به یک کشور بی طرف سخن گفت. چون این کشور از حضور مقر این سازمان در سرزمینش سو استفاده میکند. به عنوان مثال علی رغم آنکه بایستی برای تمام کشورها روادیدهای لازم  را در وقت مناسب صادر کند ولی از این اقدام ممانعت کرده و در مواردی با تاخیر و در مواردی نیز از صدور ویزا خودداری می نماید. چنانچه در سفراخیر برای برخی همراهان رییس جمهوری ایران روادید صادر نکرد.

تهیه و تنظیم: گروه جامعه و سیاست

حمید نساج