قیمت گذاری برق - جلسه دوم
اهداف
آشنایی دانش آموزان با مفاهیم زیر است:
لزوم تخصیص منابع
روش های مختلف تخصیص منابع
بررسی هزینه ها و فواید دو روش ناكارامد تخصیص
زمان عملیاتی
1/5 ساعت
وسایل لازم
گچ و تخته
کاغذ سفید
روند کار
در این جلسه دانش آموزان با روش های مختلف تخصیص منابع آشنا خواهند شد. ضمن اینكه هزینه ها و فواید هر روش را نیز مورد توجه قرار خواهند داد.
فعالیت كلاسی:
1- دانش آموزان را در چندین گروه مساوی تقسیم بندی نمایید.
2- با یادآوری از جلسه گذشته در مورد كمبود منابع، بحث را آغاز كنید.
3- از هر گروه بخواهید درباره چگونگی تخصیص منابع محدود با هم گفتگو كنند. می توانید با این سوال گفتگو را آغاز كنید:
فرض كنید شما یك موتور برق در اختیار دارید. چگونه امکان بهره گیری از آن را بین افراد مختلف تقسیم می كنید؟ از بچه ها بخواهید روش های مختلفی را كه در هر گروه ارایه می شود، را لیست نمایند. روش های پیشنهادی ممكن است شامل موارد زیر باشد:
هر كس زور بیشتری دارد.
هر كس زودتر برسد.
هر كس بیشتر احتیاج دارد.
به همه بصورت مساوی (یعنی هر كس برای چند ساعت آن را در اختیار داشته باشد.)
هر كس پول بیشتری بدهد.
هر كس به نظر شما آدم بهتری است.
و ....
4- از هر گروه بخواهید لیستی را كه تهیه نموده است برای كلاس بخواند. روش های مختلف تخصیص را كه دانش آموزان پیشنهاد كرده اند، روی تخته بنویسید. بجای نوشتن روشهای تكراری كه فرضا در چند گروه پیشنهاد شده است، جلوی آن روش را علامت بزنید.
5- برای بچه ها توضیح دهید كه تخصیص منابع نیازمند قانون است و این قوانین تعیین كننده نوع رقابتی است كه حاصل می شود. حتی نداشتن قانون نیز خود یك قانون تلقی می شود بنام قانون زور. مزایا و معایب روش زور را در كلاس به بحث بگذارید. در قانون زور فردی كه از همه قوی تر است، آنچه را كه می خواهد با توسل به زور از دیگران می گیرد. تخصیص منابع با استفاده از قانون زور، ایجاد كننده رقابتی است كه بسیار مخرب است. تمام ثروت ها در اثر جنگ و دعوا بین مردم ویران خواهد شد و انگیزه افراد برای تولید ثروت كم خواهد شد. بنابراین این قوانون روش سودمندی برای تخصیص منابع نیست.
6- كلاس را با طرح این فعالیت ادامه دهید:
به هر كس یك كاغذ كوچك بدهید. به دانش آموزان بگویید فرض كنند كتابخانه مدرسه ساعت 9 صبح باز می شود. این كتابخانه قرار است فردا صبح زمان باز شدن به 10 نفر اولی كه به آنجا رسیده اند، نفری 10.000 تومان جایزه بدهد. از دانش آموزان بپرسید اگر وقت آنها ساعتی 800 تومان ارزش داشته باشد، چه زمانی را برای رفتن به كتابخانه انتخاب می كنند؟
( هر كس ساعت مورد نظر خود را روی برگه خود بنویسد و به شما ارائه دهد. برای راحتی كار از دانش آموزان بخواهید ساعتها را به صورت ساعت كامل، یا ربع، نیم و یك ربع مانده به ساعت بعد ارائه دهند. فرضا 8، 8:15 و ...)
نكته جالب این فعالیت این است كه هر كس نمی داند افراد دیگر چه ساعتی به كتابخانه آمده اند و بنابراین زمانی كه به كتابخانه برسد چه تعداد دانش آموز جلوی وی در صف قرار دارند؟ بنابراین نخواهد دانست كه زمان رسیدن وی به اندازه كافی زود است كه 10.000 تومان را بگیرد یا خیر؟
(مثال هایی از این حالت در زندگی روزمره ما وجود دارد، فرضا تهیه بلیط كنسرت یا بلیط قطار در یك صف و ....).
بعد از جمع آوری برگه ها، ابتدا 10 نفر اول را مشخص نمایید و امتیاز هر یك را با احتساب 10.000 تومان جایزه و مقدار وقتی كه هزینه نموده اند، بصورت زیر محاسبه كنید:
10000-800*(زمان انتظار در صف)
امتیاز سایر دانش آموزان بجز 10 نفر اول تنها شامل هزینه وقتی است كه در صف در انتظار بوده اند. فرضا اگر دانش آموزی ساعت 5 به كتابخانه آمده ، اما جزء 10 نفر اول نیست، 4 ساعت منتظ مانده اما چیزی نبرده است، بنابراین امتیاز او برابر است با:
3200-=800*(4)-
7- با این سوال كلاس را ادامه دهید كه آیا تخصیص كالا یا خدمات بر مبنای اینكه "هر كس زودتر برسد" كارآمد است؟
مثلا در فعالیت بالا چقدر هزینه و چقدر فایده دارد؟ (این بازی نشان می دهد كه تخصیص كالا به این روش كارآمد نیست. چراكه انتظار در صف هزینه ای واقعی به مصرف كنندگان تحمیل می كند، و هیچ انگیزه ای در افراد به منظور فراهم كردن چیزی كه مصرف می كنند ایجاد نمی كند. در این مثال دانش آموزان برای بدست آوردن پول در صف ایستاده اند و در واقع از وقت خود هزینه كرده اند، اما این انتظار هیچ كاری جهت افزایش مقدار پول موجود ایجاد نكرده است. )
8- پس از اتمام فعالیت فوق از دانش آموزان بخواهید در گروه درباره هریك از سوالات زیر بحث كنند:
شما از این بازی چه آموختید؟
آیا استراتژی "هر كس زودتر برسد" كارآمد است؟
آیا 10.000 تومان ارزش وقت و انتظار كشیدن شما در صف را دارد؟
اگر دوباره قرار باشد در صف بایستید آیا اكنون می دانید چه باید بكنید؟ چرا بله؟ چرا خیر؟ 9- كلاس را با این بحث خاتمه دهید: روش های دیگری نیز برای تخصیص منابع وجود دارد كه هریك هزینه ها و فواید خود را دارند. برای مثال روش تخصیص منابع توسط دولت، روش تخصیص بر اساس سر و وضع و شخصیت افراد، روش تخصیص در بازار و ...
از دانش آموزان بخواهید در مورد روش تخصیص در بازار برای جلسه آینده فكر كنند. و نتایج به دست آمده را به شما تحویل دهند.
بخش پژوهش های دانش آموزی سایت تبیان
تنظیم: یگانه داودی
