فاتێمه‌ي مه‌عسوومه ( س) کێيه ؟
ناوي به‌ڕێزي فاتێمه و نازناوه‌کاني " مه‌عسوومه " ، " که‌ريمه‌ي ئه‌هلي به‌يت " " سێتتي " ، و فاتێمه‌ي کۆبرا " . باوکي مووساي کۆڕي جافر ( س) و دايکي نه‌جمه خاتوون دايکي حه‌زره‌ت ڕه‌زا ( س) . ( 1 )
له له دايک بوونه‌وه تاکوو کۆچ :
ئه‌و به‌ڕێزه له مانگي زيل قێعده‌ي ساڵي 173 کۆچي مانگي له شاري مه‌دينه‌ي ڕووناک هاتوه‌ته دنيا . و له ته‌مه‌ني 28 ساڵيدا له ڕۆژي ده ( 2 ) يان دوانزه‌ي ( 3 ) مانگي ڕه‌بيعۆ لساني ساڵي 201 کۆچي مانگي له شاري قۆم کۆچي دوايي کردوه .
کۆچي پيرۆز بۆ شاري پيرۆز :
له ساڵي 201 کۆچي مانگي يه‌ک ساڵ دواي کۆچي دوور خستنه‌وه‌يي حه‌زره‌ت ڕه‌زا ( س) بۆ شاري " مه‌رو " حه‌زره‌ت فاتێمه‌ي مه‌عسوومه ( س) له گه‌ڵ هێندێک له براکاني خۆي بۆ چاو پێکه‌وتني برا و نوێ کردنه‌وه‌ي په‌يمان له گه‌ڵ پێشه‌واي زه‌ماني خۆيان ئۆغري غه‌ريبي ده‌که‌ن . له نێو ڕێگادا ده‌گه‌نه شاري ساوه ، به‌ڵام له‌وێدا گه‌لێک له دژه‌به‌راني ئالي به‌يت له گه‌ڵ سه‌ربازاني ده‌سه‌ڵات هاوڕێ ده‌بن و دێنه شه‌ڕ له گه‌ڵيان و بڕێک له هاورێياني حه‌زره‌ت فاتێمه‌ي مه‌عسوومه ( س) له‌وێدا له ڕووداوێکي دڵته‌زێندا شه‌هيد ده‌بن . (4 ) حه‌زره‌ت فاتێمه‌ي مه‌عسوومه ( س) له حاڵێکدا که زۆر خه‌مبار و نه‌خۆش بوو به هه‌ست کردن به ناهێمني له شاري ساوه فه‌رمووي : بم بن بۆ شاري قۆم ، چونکوو له باوکم بيستوومه که فه‌رمووي : " شارئ قۆم ناوه‌ندي شێعه‌ي ئێمه‌يه " ؛ ( 5 ) دواي ئه‌وه به‌ره‌و شاري قۆم ڕێکه‌وتن . گه‌وره‌کاني شاري قۆم کاتێک له‌م هه‌واڵه خۆشه ئاگادار بوون هاتنه پێشوازي ئه‌و و له حاڵێکدا که " مووساي کۆڕي ئه‌لخزره‌ج " هۆساري وشتره‌که‌ي ئه‌و به‌ڕێزه خاتوونه‌ي ده‌کێشا ؛ به هه‌ست و سۆزێکي زۆره‌وه هاته نێو شاري قۆم و له ماڵي" مووساي کۆڕي ئه‌لخزره‌ج " دانيشت . ئه‌و مه‌زنه 17 ڕۆژ له‌و شاره‌ي ويلايه‌ت و پێشه‌وايي دانيشت و خه‌ريکي خواپه‌ره‌ستي و نزا و پاڕانه‌وه بوو تاکوو دوايين کاته‌کاني ته‌مه‌ني له حزووري خواي گه‌وره‌دا به سه‌ر ببات .
ئاوا بووني مانگ له شاري ئه‌ستێره‌کان :
ئاکامي ئه‌و هموو هه‌ست و سۆز و خۆشيه ، له‌وه‌ي که ئه‌ستێره‌ي ئاسماني ويلايه‌ت گه‌يشتوه‌ته ئه‌و سامانه و ئه‌و خه‌ڵکه زياره‌تي خاتوونێک له بنه‌ماڵه‌ي فاتێمه‌ي پاک داوێن بوه‌ته به‌شيان ، به ئاوا بووني ئه‌و ئه‌ستێره‌ي پاکي و پاک داوێني ، خه‌م و خه‌فه‌ت دنياي ئه‌واني ده‌گرت ، و ئه‌وينداراني ويلايه‌ت و پێشه‌وايي نيشتنه ڕۆ ڕۆ . سه‌باره‌ت به مردني ناکاو و نه‌خۆشي ئه‌و خاتوونه مه‌زنه گۆتوويانه که ئافره‌تێک له شاري ساوه ژاري پێداوه که ئه‌م بابه‌ته‌ش به سه‌رنج دان به‌و کێشه‌يه که له شاري ساوه‌دا ڕووي دا و دۆژمناني ئالي بيت به‌رنگاريان بوون و هێندێک له هه‌واڵاني ئه‌ويان شه‌هيد کرد تاکوو ناچار بوو له‌و شاره بڕواته ده‌ر ، ده‌توانێت بابه‌تێکي باوه‌ڕ پێکراو بێت . ئه‌و به‌ڕێزه که ده‌ڕۆيشت وه‌کوو زه‌ينه‌ب به ئۆغري خۆي به‌ڵگه‌ێيک بێت له سه‌ر ڕاستي و ڕاسته‌قينه‌يي پێشه‌وايي ڕێبه‌راني ڕاسته‌قينه و ده‌رخستني ڕواڵه‌تي دوو ڕوويي و درۆي مه‌ئمووني بێت ، و وه‌کوو قاره‌ماني که‌ربه‌لا پێصام ئاوه‌ري خوێني سووري برايي بێت که ئه‌م جاره ناپياوانه ده‌يان برد بۆ کۆشتنگاي ( به‌ني عه‌بباس ) ، ناکاو ئيراده‌ي خوايي له سه‌ر ئه‌وه بوو که گڵکۆي ئه‌و گه‌وره پشتيواني ويلايه‌ت و پێشه‌وايي بۆ هه‌ميشه‌ي ميژوو ، بانگه‌شه‌که‌ري خه‌بات له گه‌ڵ ئه‌سته‌م و زۆرداران و ئيلهام به‌خشي شوێن که‌وتواني ڕاسته‌قينه‌ي شێعه‌ي عه‌له‌وي له درێژه‌ي سه‌ده‌کان و سه‌رده‌مه‌کان بێت .
ڕي و ڕه‌سمي ئه‌سپه‌رده کردن :
دواي کۆچي دوايي تکاکاري ڕۆژي جه‌زا ئه‌و مه‌زنه‌يان شۆرد و کفنيان کرد ، دواي ئه‌وه برديان به‌ره‌و گڵکۆي " بابلان " به‌ڵام له کاتي به خاک سپاردندا به هۆي نه‌بووني مه‌حره‌مي ئه‌و خاتوونه گه‌وره " ئالي سه‌عد " تووشي کێشه بوون و له ئاکامدا گه‌يشتنه ئه‌و نه‌تيجه که پيره‌مێردێک به نێو " قادر " ئه‌و کاره بکات .به‌ڵام نه قادر و نه گه‌وره پياواني قۆم و شێعه‌کانيش شياوي ئه‌وه نه‌بوون که ئه‌و کاره گرنگه به ئه‌ستۆ بگرن ؛ له به‌ر ئه‌وه‌ي که ده‌با پێشه‌واێيکي مه‌عسووم فاتێمه‌ي مه‌عسوومه‌ي به هاشتايێته نێو گۆڕ . خه‌ڵک چاوه‌ڕێي ئه‌و " پێره‌مێرده چاکه " بوون ، ناکاو دوو سواريان چاو پێکه‌وت هاتن کاتێک نزيک بوونه‌وه له ته‌رمه‌که ، دابه‌زين و به سه‌ر ته‌رمه‌که نوێژيان خوێند و ته‌رمي پيرۆزي فاتێمه‌ي مه‌عسوومه‌يان خسته نێو گڵکۆکه‌يه‌وه و به بێ ئه‌وه‌ي له گه‌ڵ که‌سێک قسه بکه‌ن ، سوار جاره‌وێي بوون و ڕۆيشتن ، و که‌سێکيش ئه‌واني نه‌ده‌ناسي ( 6 ) به وته‌ي يه‌کێک له گه‌وره پياوان له ئه‌قڵ دوور نيه که ئه‌م دوو که‌سه ، دوو که‌س له پێشه‌واياني مه‌عسووم بووبن که بۆ ئه‌م کاره گرنگه هاتبن بۆ شاري قۆم . ( 7 ) دوايي کۆتايي کاري ئه‌سپه‌رده کردن ، مووساي کۆڕي ئه‌لخزره‌ج به سه‌ر مه‌زاره‌که سێبه‌ر و که‌پرێکي له حه‌سير و بۆريا درۆست کرد ، ئه‌م که‌پره هه‌ر به‌رده‌وام بوو تاکوو حه‌زره‌تي زێنه‌بي کچي پێشه‌وا جه‌واد ( س) هات بۆ شاري قۆم ئه‌و کاته ئه‌و گۆمه‌زێيکي خشتي به سه‌ر گڵکۆي ئه‌و خاتوونه گه‌وره درۆست کرد . ( 8 ) به‌م شێوه بوو که خاکي پاکي ئه‌و خاتوونه گه‌وره‌ي ئيسلامه بوو به جێگاي دڵه‌کان و نزا و پاڕانه‌وه‌ي ئه‌وينداراني ئالي به‌يت ( س) و دارۆلشفاي دڵسووتاوان و ئه‌وينداراني ويلايه‌ت و پێشه‌وايي .
په‌راوێزه‌کان :
(1) دلائل الامامه , ل 309 .
(2) وسيله المعصوميّه , ل 65 به گێڕانه‌وه له نزهه الابرار .
(3) مستدرك سفينه البحار , ب 8 , ل 257 .
(4) زندگاني حضرت معصومه , مه‌هدي مه‌نسووري , ل 14 (به گێڕانه‌وه له رياض الانساب , نووسراوي ملك الكتّاب شيرازي ) .
(5) درياي سخن , سقازاده ته‌بريزي , به گێڕانه‌وه له وديعه آل محمّد , محه‌مه‌د سادق ئه‌نساري , ل 12 .
(6) تاريخ قديم قم , ل 214 .
(7) ئايه‌تۆڵڵا فازێل له‌نکه‌راني " دام ظله " .
(8) سفينه البحار , ب 2 , ل 376 .
