از فارسی انگلیسی یاد بگیر!

مدعیان آموزش زبان کم نیستند و غالب آنها پایه تبلیغ روش‌شان را بر زودبازدهی شیوه آموزشی‌ خود بنا کرده‌اند. در این حوزه به‌تازگی کتابی با عنوان«از فارسی انگلیسی یاد بگیر» توسط نشر القدوس‌ الهی منتشر شده است که ادعا می‌کند زبان انگلیسی را از طریق فارسی آموزش می‌دهد. درباره این کتاب با سید کارن ابراری – گردآورنده این کتاب - گفت‌وگوای انجام شده که در ادامه می آوریم.

 آیا یادگیری زبان انگلیسی از طریق زبان فارسی واقعا امکان‌پذیر است؟

برای بزرگسالان، جوانان و اشخاصی که آشنایی بسیار ابتدایی با موضوع دارند، بله! البته ابداعات عجیب و غریب در سال‌های اخیر انتظارات زبان‌آموزان را از دایره منطق خارج کرده است و گاهی برای ارایه یک پیشنهاد منطقی باید انرژی بیشتری صرف کرد. وقتی یک بسته آموزشی مدعی می‌شود که زبان انگلیسی را در خواب یا هنگام پختن غذا یا رانندگی به شما یاد خواهد داد، دیگر بسیار مشکل می‌توان شنونده را متوجه این واقعیت کرد که یادگیری هر زبانی مبتنی بر کسب دانش اولیه و تمرین جدی است و هر روشی که سعی دارد این واقعیت را پنهان‌کند، بر مبنای اهداف تجاری تدوین شده است و نه اهداف کارآمد آموزشی. بنابراین اگر منظور آن است که به صرف دانستن زبان فارسی می‌توان انگلیسی را فرا‌گرفت پاسخ منفی است، اما اگر منظور استفاده استراتژیک یا راهبردی از زبان فارسی باشد، استفاده از این روش برای بزرگسالان و جوانانی که تصمیم جدی برای یادگیری زبان دارند، نه‌تنها ممکن بلکه بسیار پرفایده خواهد بود.

 بسیاری از صاحبنظران تفاوت موجود بین خاستگاه‌های فرهنگی دو زبان فارسی و انگلیسی را دلیلی بر تفاوت بنیادی این دو زبان و ضرورت پرهیز از قیاس دستوری آنها در امر آموزش می‌دانند. پاسخ شما به این نگرش چیست؟

تفاوت‌های کلان موجود میان دو زبان یک مساله است و دستاویز قرار دادن این تفاوت‌ها برای استفاده نکردن از نقاط مشترک‌شان یک مساله دیگر. موضوع آن است که برآیند همه این تفاوت‌های فرهنگی منتهی به ایجاد دو زبان متفاوت شده است که از منظر«مبانی ساختاری» نقاط مشترک بسیاری دارند. این نقاط مشترک می‌توانند سهم بسزایی در تفهیم مبانی دستوری ایفا کنند، مشروط بر آنکه به درستی و با روش یا روش‌هایی مبتنی بر تجربه و نیاز زبان‌آموزان ارایه شوند. از طرف دیگر، از آنجا که کشف، طراحی و بهینه‌سازی این ایده برخلاف سایر روش‌های آموزشی رایج که بدون استثنا از طرف غربی‌ها طراحی شده‌اند، بر عهده خود ما فارسی‌زبانان است، به نظر می‌رسد که این‌گونه نگرش‌ها بیشتر از تمایل به سکون نشأت گرفته باشد. نکته‌ای که در اینجا اهمیت دارد وجود زوایای مشترک بی‌شمار در مبانی ساختاری این دو زبان و استفاده از آنها در جهت آموزش افرادی است که بیشتر از تفریح و سرگرمی آموزشی، یا هرگونه نظریه‌پردازی، به دلیل و راهکارهای منطقی برای یادگیری زبان احتیاج دارند.

 در مورد مکانیسم یادگیری زبان انگلیسی از طریق زبان فارسی که در عنوان کتاب نیز مدعی آن شده‌اید، توضیح دهید!

یادگیری هر زبان در نهایت به توانایی تبدیل«ذهنیت» به «مفاهیم زبانی» اطلاق می‌شود. بر این مبنا، می‌توان مکانیسم مورد بحث را به سه مرحله اصلی تقسیم کرد. مرحله اول: استناد به عناصر دستوری و نحوه تعامل آنها در زبان فارسی با هدف آگاه کردن زبان‌آموز از ماهیت و حیطه عملکرد آن عناصر. مرحله دوم: ارایه شیوه‌ها و فرمول‌های تولید یک ذهنیت به زبان انگلیسی است. در این مرحله الگوهای ساده‌شده‌ای در اختیار زبان‌آموز قرار می‌گیرد تا بتواند فرآیند تبدیل ذهنیت به زبان انگلیسی را تحلیل و تمرین کند. مرحله سوم: طرح و انجام تمرین‌های مداوم توسط زبان‌آموز برای کنترل و اصلاح آموخته‌ها با توجه به ابزار ذهنی مناسبی که در اختیار دارد، است. در سایر روش‌های آموزشی مورد استفاده برای بزرگسالان به کلی از مرحله اول صرف‌نظر شده است. در مرحله سوم زبان‌آموز اساسا به تمرین‌های از پیش طراحی شده احتیاج دارد. حال آنکه در این روش که بر مبنای بازتولید ذهنیت به زبان انگلیسی عمل می‌کند، تبدیل هر جمله فارسی به انگلیسی می‌تواند در حکم یک پروژه کوتاه‌مدت تمرینی در نظر گرفته شود. بین این روش و اصول ترجمه آزاد شباهت‌هایی وجود دارد، اما رویکرد کلی در عمل بسیار متفاوت است.

نقش زبان فارسی در این روش دقیقا چیست؟ آیا کاربرد زبان فارسی در این روش تنها به مراحل اولیه یادگیری اختصاص دارد یا در همه مراحل کارآیی عملی خواهد داشت؟

زبان فارسی در این روش یک آغازگر است و مانند یک ابزار کنترلی دایمی عمل می‌کند، به طوری که زبان‌آموز همواره معیار شخصی و مستقلی برای سنجش عملکرد خود خواهد داشت. برخی نگرانند که وابستگی به زبان فارسی ممکن است مانع ورود زبان‌آموز به مرحله تسلط شود. باید توجه داشت که پس از یادگیری و تمرین پیگیرانه، خواه‌ناخواه نیاز به رجوع مکرر به زبان فارسی از بین خواهد رفت و زبان‌آموز در مواردی که به قولی ملکه ذهن او شده است، به طور ناخودآگاه از مسیر میان‌بر که همان عادت به استفاده از ساختارهاست استفاده خواهد کرد.