منتظر پاسخ "تحریم"تان باشید!

تحریم نفت ایران، اقداماتی از سوی برخی از کشورهای جهان به رهبری آمریکا بر ضد برنامه هسته‌ای ایران است که با هدف محروم ساختن این کشور، از درآمدهای نفتی و وادار نمودن آن، به همکاری با جامعه جهانی برای بر طرف کردن ابهامات درباره برنامه احتمالی هسته‌ای نظامی‌اش شکل گرفته است. (گزارش رویترز، 23 ژانویه 2012) تحریم بیمه، شبکه بانکی و موسسات رده‌بندی دریایی از دیگر راهکارهای غرب برای تحریم بیشتر صادرات نفت خام ایران است. یکی از مهمترین اهداف غرب در جنگ اقتصادی با ایران تحریم برخی از شرکتها و موسسات رده‌بندی به منظور عدم صدور گواهینامه‌ها و تاییدیه‌های امنیتی مورد نیاز کشتی‌های نفتکش برای پهلوگیری در پایانه‌های خارجی است.

با جدی شدن تحریم‌های اتحادیه اروپا علیه ایران، آنچه بیش از پیش مورد توجه قرار می‌گیرد مسیرهای دور زدن تحریم‌ها است که به گفته بسیاری از کار‌شناسان می‌تواند با جدی‌تر شدن فعالیت‌های بخش ‌خصوصی تسهیل شود.

با توجه به قیمت‌های بالای نفت و افزایش درآمدهای ارزی کشور اقدام به سرمایه گذاری و خرید سهام پالایشگاه‌های معتبر و نوین در کشورها و مناطقی چون آسیا که صادرات فرآورده به آمریکا نداشته باشند، قابل بررسی است.

اصلاح چارچوب قراردادهای نفتی کشور با توجه به قراردادهای منعقد شده در عراق و فراهم کردن زمینه‌های حضور شرکت‌های خارجی در قالب قراردادهای بیع متقابل که منجر به بازپرداخت هزینه‌های انجام شده در طی سال‌های بعد از اجرا می‌باشد، نیز در کنار توسعه میادین نفتی، عملاً نوعی بازاریابی برای فروش نفت خام کشور محسوب می‌شود.

با توجه به افزایش سهم گاز طبیعی از سبد مصرف انرژی جهان و رشد فزاینده نیاز اتحادیه اروپا به آن، پیش بینی می‌شود که قیمت‌های جهانی گاز طبیعی طی سال‌های آتی به سمت قیمت‌های جهانی نفت حرکت کند. لذا صادرکنندگان گاز طبیعی علاوه بر تعمیق روابط اقتصادی و سیاسی فی مابین خود و کشورهای واردکننده، از درآمد مناسبی نیز بهره مند می‌گردند. لذا پیشنهاد می‌شود، جهت تعمیق و افزایش نقش ایران در امنیت عرضه جهانی انرژی و همچنین کسب درآمدهای ارزی بیشتر و تنوع بخشی به منابع آن، نسبت به گسترش بازارهای صادرات گاز طبیعی کشور اقدام شود. بدیهی است ایجاد چنین وابستگی‌های فی مابین ایران و سایر کشورها، سبب سخت تر شدن حذف ایران از دایره بازیگران منطقه‌ای و جهانی خواهد شد. در هر حال علاج واقعه قبل از وقوع باید کرد.

گاهی باید به دنبال راه های تلافی جویانه بود

بدون شک سیاست گذاری کشور ها بر منای کسب نفع حداکثری است. بنا براین اتخاذ یک رویکرد تلافی جویانه می تواند پاسخ خوبی به کشورهای تحریم کننده باشد. یعنی در کنار راهکارهای ذکر شده در بالا به دنبال راهی بود تا هزینه این تحریم ها به خود تحریم کنندگان منتقل شود.

نگاهی به وضعیت تحریم نفتی نشان می دهد که، اواخر سال 1390، 27 عضو اتحادیه اروپا تصمیم گرفتند واردات نفت خام از ایران را از اول جولای 2012 متوقف کنند. بعد از اعلام تصمیم اتحادیه اروپا، نمایندگان مجلس شورای اسلامی ایران از تصویب طرحی سخن گفتند که طی آن در یک اقدام پیش‌دستانه صادرات نفت خام کشور به کشورهای عضو اتحادیه اروپا قطع می‌شد.

با توجه به بحران اقتصادی اروپا و نزدیک بودن فصل سرما توقف صادرات نفت ایران در آن زمان می‌توانست پاسخ مناسبی به فشارهای تحریم‌کنندگان باشد؛ چرا که سه کشورعضو اتحادیه اروپا از جمله یونان، اسپانیا و ایتالیا که نسبت به سایر کشورهای اروپایی نفت بیشتری از ایران وارد می‌کردند دچار بحران‌های گسترده مالی و اقتصادی بودند و قطع صادرات نفت به این کشورها در آن زمان می‌توانست از فشار تحریم نفت ایران بکاهد.

اما در آن زمان هیچ طرح و حتی لایحه‌ای برای قطع صادرات نفت کشور به اروپا تصویب نشد، چرا که مسوولان ایرانی معتقد بودند که منابع انرژی سلاح سیاسی نیست و نمی‌خواهند که به مردم اروپا از قبل این امر فشاری وارد شود. گرچه صادرات نفت کشور به دو کشور انگلیس و فرانسه متوقف شد اما حجم صادرات به این دو کشور آنقدر زیاد نبود که بتواند تاثیری طولانی مدت بر بازار نفت بگذارد.

حال بیش از 9 ماه از این موضوع می‌گذرد، کشورهای اروپایی از اوایل تیر ماه امسال نه قرارداد واردات نفت خود را با ایران تمدید کردند و نه قرارداد جدیدی در این زمینه بسته شد.

زمستان نزدیک است و تقاضا برای نفت افزایش خواهد یافت بر همین اساس رییس کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی از پیگیری طرحی در مجلس خبر داد که بر مبنای آن، همزمان با اوج گرفتن تقاضا برای خرید نفت،‌ ایران از فروش نفت به کشورهایی که در تحریم نفتی شرکت کرده‌اند خودداری می‌کند.

سید مسعود میر کاظمی با اشاره به اینکه "چیزی تا رسیدن فصل اوج گرفتن تقاضا برای خرید نفت (peak oil) باقی نمانده است، گفت: ایران از این فرصت برای تحریم کشورهای شرکت‌کننده در تحریم نفتی ایران استفاده خواهد کرد.

به گفته رییس کمیسون انرژی مجلس این طرح در یکی‌دو ماه آینده در صحن علنی مجلس تصویب خواهد شد تا دولت اجازه نداشته باشد همزمان با اوج گرفتن تقاضا برای نفت در بازارهای جهانی، به کشورهای شرکت‌کننده در تحریم نفتی ایران نفت بفروشد.

امروزه بر همه ثابت شده است که این اقتدار اقتصادی کشورهاست که نشان دهنده قدرت اقتصادی است؛ و نه میزان منابع طبیعی و یا ثروت. هر چند کشور ما از حیث منابع طبیعی هم بسیار غنی است و حرف زیادی برای گفتن دارد، اما در این برهه خاص زمانی لازم است با تدابیر ارائه شده اقتدار اقتصادی و عدم وابستگی خود به کشورهای غربی را با اقداماتی به اقتصاد جهانی نشان بدهیم. بدون شک تصمیم نمایندگان مجلس راهکاری است در جهت نیل به این هدف. و البته نباید از نظر دور داشت که اتخاذ چنین تصمیمی باید در شرایطی صورت بگیرد که کمترن آسیب را برای اقتصاد کشور داشته باشد.

اهمیت حداقل کردن آثار تحریم ها زمانی مشخص می شود که به دوگانگی حاکم بر این اقدامات یک طرفه توجه کنیم. چنان که به گفته کشورهای غربی هدف از این تحریم ها تنبیه دولت هایی که مطابق میل آنها عمل نمی کنند. اما در عمل این مردم هستند که از این تحریم ها آسیب می بینند. پیغام نهایی این تصمیم مجلس به کشورهای غربی این است که منتظر پاسخ ایران در قبا تحریم باشید. پاسخی که اقتصاد این کشورها و به دنبال آن رفاه عمومی را تحت تاثیر قرار خواهد داد.