شهر شاهنامه

توس را با نام فردوسی می شناسند. شهری که تمام جاذبه های طبیعی و فرهنگی اش زیر سایه نام بزرگ فردوسی، نفس می کشند.

در ورود به شهر توس، اولین بنای تاریخی مهمی که توجه هر تازه واردی را جلب می کند، ساختمان عظیمی است در مدخل شهر که به «بقعه هارونیه» یا «هارونیه» شهرت یافته است. پلان بنا بیش از هر چیز به ساختمان یک خانقاه یا آرامگاه شباهت دارد که قدمت آن به سده های هشتم و هفتم می رسد. بنابراین باید دردوره ایلخانان مغول یا آل کرت و سربداران ساخته شده باشد. اما پیداست که پیش از آن درمحل مزبورمسجدی وجود داشته، زیرا محراب آن در بیرون ضلع شمالی بنای فعلی حفظ شده است. هارونیه در حال حاضر بزرگترین ساختمان تاریخی شهر طابران توس محسوب می شود و در چند دهه گذشته از بحث انگیز ترین بنای این دیار بوده است.

از نوشته‌های مورخان یونانی برمی‌آید که در دوره هخامنشیان شهر توس بنام «سوسیا» (Susia) یاد می‌شده و یکی از شهرهای ساتراپی هریوا بوده است. آریان، وقایع‌نگار کشورگشایی های اسکندر می نویسد: «پس از آن اسکندر از زادراکرتا (Zadracarta) حرکت کرده در شهر «سوسیا» (Susia) یکی از شهرهای آریا (Aria) بخاک این مردم رسید. برخی از محققان برین باورند که سوسیا همان توس امروزی است.» توس هم مانند نیشابور به دست تولوی پسر چنگیزخان خراب و در زمان اوکتای، جانشین چنگیز تجدید عمارت شد و از آن به بعد چندین سال مقر فرمانروایان مغول بود.

شاید برایتان جالب باشد که در سفر بعدی تان به مشهد مقدس، سری هم به روستای پاژ بزنید که زادگاه فردوسی حکیم است. روستایی که از آرامگاه فردوسی تنها هجده كیلومتر فاصله دارد

مجموعه آرامگاه فردوسی

این مجموعه شامل بنایی است که مقبره او را تشکیل می‌دهند و ظاهرا با ایده گرفتن از بنای باستانی ترین آرامگاه ایران، یعنی آرامگاه کوروش ساخته شده است. بخش فوقانی بنا با سنگ مرمر و اشعار فردوسی با خط نستعلیق و با نقش برجسته تزیین شده است. نمای بیرونی بنا شامل عناصر تزئینی هخامنشی به خصوص ستون ها و سرستون ها است و اشعاری كه بر اضلاع چهارگانه بنا نگاشته شده از حكیم فردوسی و معرف اندیشه و شخصیت وی است. این بنا بصورت مجوف و توخالی ساخته شده و فضای داخلی آن نیز علاوه بر الهام گرفتن از معماری دوره اشكانی شامل 20 ستون مرمری در پائین و 8 ستون در بخش فوقانی است.

قسمت داخلی بنا ساختمانی به وسعت 945 متر است که در آن داستانهایی از فردوسی مانند پیكار رستم و اشكبوس، جنگ ایرانیان و تورانیان، نبرد رستم و سهراب، داریوش هخامنشی، پناه آوردن پادشاه هند به دربار ساسانی، رفتن رستم به نزد كیكاووس، جنگ رستم با پیلتن مازندران، به كمند گرفتن رستم رخش را، جنگ رستم با اژدها و دیو سفید و … به صورت حجاری و نقش برجسته سنگی بر دیواره نصب شده است. ساخت این مجسمه ها توسط بهترین حجاران ایرانی در سال 1346 به اتمام رسید و به مناسبت جشن هزاره فردوسی افتتاح شد.

در این مجموعه موزه آب هم وجود دارد. همچنین قبر مهدی اخوان ثالث، شاعر معاصر ایرانی نیز در ساختمان مجموعه فردوسی قرار گرفته است.

اما شاید برایتان جالب باشد که در سفر بعدی تان به مشهد مقدس، سری هم به روستای پاژ بزنید که زادگاه فردوسی حکیم است. روستایی که از آرامگاه فردوسی تنها هجده كیلومتر فاصله دارد. برای رفتن به پاژ، باید از جاده ای که در سمت راست آرامگاه فردوسی قرار گرفته استفاده کنید. با چند پرس و جو از اهالی می توان این جاده را تا رسیدن به روستای کهن پاژ ادامه داد. هر چند که شاید بهتر باشد مسیر مشهد- هارونیه- آرامگاه فردوسی- میل اخنگان- روستای پاژ را انتخاب کنید که جاذبه های بیشتری برای گردشگران دارد.

گروه گردشگری تبیان- الهام مرادی