معرفى ماهواره های تایروس

چكیده

ماهواره های پیشرفتها ی كه امروزه با عنوان نُوآ به سراسر جهان پوشش هواشناسی می دهند، در واقع ادامه همان ماهواره آزمایشی تایروس هستند كه در سال 1960 به فضا پرتاب شد. تایروس 1 اولین ماهواره هواشناسی جهان به حساب میآ ید. تایروس مزیت فضا را در ارائه خدمات هواشناسی و اقیانوس شناسی كاملاً به اثبات رساند و نقطه شروعی شد برای تحول در این علوم. تایروس یكی از نقاط عطف مهم در استفاده صلح جویانه بشر از فضا محسوب می شود.

تاریخچه

تایروس 1، اولین ماهواره هواشناسی جهان بود كه در تاریخ اول آوریل 1960 ، از پایگاه كیپ كاناورال 1 آمریكا در فلوریدا به فضا پرتاب شد. برنامه تایروس ابتدا در سال 1958 جزو برنامه های وزارت دفاع ایالات متحده در زمینه هواشناسی بود كه یك سال بعد به سازمان تازه تأسیس ناسا منتقل شد. این ماهواره ماموریت داشت تا با دوربین خود از الگوی حركتی ابرها و همچنین تشعشعات مادون قرمز زمین، اطلاعاتی را برای پیشب ینی و بررسی وضعیت آب و هوا مخابره2 محموله های كند. البته پیش از آن، سایر ماهواره ها مانند اكسپلورر 7 هواشناسی را به فضا برده بودند، اما هیچ گاه ماموریت اصلی آنها هواشناسی نبود . تایروس مخفف عبارت ماهواره مشاهده تلویزیونی و مادون قرمز 3 است. تایروس 1 در طول مدت عملیات 78 روزه خود توانست كارآیی ماهواره ها در زمینه هواشناسی و دادن اطلاعات در مورداوضاع جوی زمین به اثبات برساند. تایروس 1 اولین تصاویر تلویزیونی زمین را از فضا مخابره كرد كه این مساله یكی از نقاط عطف مهم درتاریخ فضا محسوب می شود.

پس از پرتاب اولین ماهواره تایروس، 9 ماهواره تایروس دیگر تاسال 1965 به فضا پرتاب شدند كه همگی آزمایشی- تحقیقاتی بودند و خدمات پیوسته هواشناسی را ارائه نمی دادند . این ماهواره ها در مدارخورشیدآهنگ و با زاویه میل بالا، ارتفاع متوسط 900 كیلومتری و دوره چرخش حدود 100 دقیقه قرار گرفتند. در سال 1965 ، اولین طرح كامل از الگوی آب و هوایی كره زمین با استفاده از 450 تصویر ارسال شده توسط ماهواره های تایروس ایجاد شد.

از سال 1966 به بعد، این برنامه با عنوان ESSA TIROS 4دنبال شد. بین سال های 1966 تا 1969 مجموعاً 9 ماهواره هواشناسی دیگر، كه اینب ار خدمات پیوسته و تعریف شده هواشناسی ارائه می دادند،به فضا پرتاب شدند. مدیریت این برنامه بر عهده سازمان خدمات علوم محیطی 5 آمریكا بود. این ماهواره ها توانستند عكس های هواشناسی بسیار باكیفیتی را به زمین مخابره كنند و تغییر و تحول بزرگی در علم هواشناسی به وجود آورند. هر 19 ماهواره مذكور، چرخش پایدار بودند. در 1970 ، این برنامه با ساخت و پرتاب ماهواره ایتُوس 6 به معنای ماهواره تایروس عملیاتی بهبودیافته یا تایروسا م 7، ادامه یافت. ایتوس برخلاف 19 ماهواره قبلی، به جای پایداری چرخشی از پایداری سه محوره بهره می برد. ایتوس 1 كه در ژانویه 1970 پرتاب شد، به خوبی توانست قابلیت های برتر خود را نسبت به نمونه های پیشین تایروس به اثبات برساند. این ماهواره قابلیت ارسال مستقیم و همچنین ضبط تصاویر معمولی و مادون قرمز را داشت. ایتوس های بعدی نیز توانستند تا اطلاعات مربوط به تغییرات دمای جو را بر حسب ارتفاع ارائه كنند. این ماهواره ها تا سال 1979 عملیاتی بودند. ایتوس ها را میتوان اولین ماهواره ها از مجموعه ماهواره های هواشناسی NOAA8دانست.

در واقع، از 1970 به بعد، سرمایه گذاری و اداره ماهواره های هواشناسی ایتوس از ناسا به سازمان ملی جوّی و اقیانوسی (نُوآ) 9 ، كه در سوم اكتبر1970 تأسیس شده بود، منتقل شد.

ماهواره تایروس N 10 كه در سال 1978 به فضا پرتاب شد، اولین ماهواره از نسل سوم ماهواره های قطبی گرد 11 بود. تایروسا N در واقع ادامه همان برنامه تایروس بود.

برنامه تایروسا ن پیشرفته تا به امروز هم ادامه دارد. ماهواره هااین برنامه نیز نُوآ نامیده می شوند و آخرین آنها، یعنی نُوآ- 91 درسال 2007 به فضا پرتاب  شد.

مشخصات ماهواره های تایروس

همان گونه كه ذكر شد، برنامه تایروس تا به امروز (سال 2008میلادی) ادامه دارد و احتمالاً تا سالیان آینده نیز ادامه خواهد داشت،

البته تحت عناوین و نام های جدید. اما در فرهنگ عمومی فضایی،یادآور همان 10 ماهواره تاریخی است كه در اوایل « تایروس » عنوان دهه 60 به فضا پرتاب شدند. از این رو، در این مطالعه مشخصاتی ازآن ماهواره ها ارائه می گردد. تایروس های 1 تا 9 به ترتیب با حروف نیز شناخته می شدند 12 . تایروس 10 نیز با علامت I تا A مشخصه شناخته می شد . در طول این برنامه اغلب نام ماهواره های OT-1جدید تغییر میی افت اما مواردی بود كه با همان نام تایروس نامگذاری می شد. به جز اولین ماهواره تایروس، كه با پرتابگر تور 13 به فضا پرتاب شد،9 ماهواره دیگر با استفاده از پرتابگر سه مرحلها ی دلتا به فضا فرستاده شدند. ماهواره تایروس 1 دو دوربین استوانه شكل به طول 7قطر3.8 سانتی متر با خود حمل می كرد. یكی از آنها مجهز به لنز واید و دیگری یك دوربین با قدرت تفكیك پایین بود. دوربین واید آن مساحتی در حدود 1130 در 1330 كیلومتر را با قدرت تفكیك 320 متر بر روی زمین پوشش می داد. این دوربین هر 10 الی 30 ثانیه یك تصویر تهیه می كرد. مدار این ماهواره بیضی شكل بسیار نزدیك به دایره و دوره چرخش آن به دور زمین 99 دقیقه و 20 ثانیه بود.

هر 10 ماهواره تایروس دو نوع محموله هواشناسی را حمل می كردند؛ یك محموله برای سنجش میزان تشعشعات مادون قرمز سطح زمین و دیگری برای تصویربرداری تلویزیونی از حركت و تحولات ابرها. در هر كدام از ماهواره های جدید تایروس محموله های جدیدتر وپیشرفتهت ری نصب و آزمایش می شد.

هر ماهواره تایروس، تعداد زیادی عكس هواشناسی (در طیف مرئی و مادون قرمز) را به زمین مخابره می كرد. تعداد برخی از عكس های مخابره شده عبارتند از :

22952 تصویر : ماهواره تایروس 1

32593 تصویر : ماهواره تایروس 4

58226 تصویر : ماهواره تایروس 5

66674 تصویر : ماهواره تایروس 6

150000 تصویر : ماهواره تایروس 7

100000 تصویر : ماهواره تایروس 8

تایروس1 78 روز به ماموریت خود ادامه داد و سپس در اثر بروزاشكال در سامانه الكترونیكی آن از كار افتاد. ماهواره های تایروس در طول عمر عملیاتی خود، كه گاهی به 3 یا 5 سال نیز می رسید، موفقیت خود را ثابت كردند.

ماهواره های بعد از تایروس 10 ، با عناوین ئیا سا سا ی، ایتوس و درنهایت نوآ تا به امروز به ارائه خدمات پرداخته ا ند.

تهیه کننده : محسن مرادی

برگرفته از سایت ISA