معرفی هواپیماهای عمود پرواز_قسمت دوم

هاریر(harrier)

در قسمت قبل به معرفی و تاریخچه هواپیماهای عمود پرواز پرداختیم، در این قسمت می خواهیم به بیان ساز کار پرواز و کارایی یک نمونه از هواپیماهای عمود پرواز به نام هاریر می پردازیم.

هاریر چگون از زمین بر میخیزد؟

زیر بال هاریر، در محل اتصال بال به بدنه،چهار اگزوز وجود دارد. این اگزوزها دهانه خروج گازهایی است كه از موتور خارج می شود و می توانند تا 90 درجه تغییر جهت دهند. بدین معنی كه میتوانند عمود بر زمین یا موازی زمین قرار گیرند. وقتی اگزوزها عمود بر زمین هستندو خلبان فشار را زیاد میكند نیروی عكس العمل خروج گاز افزایش میابد. در این هنگام هواپیما از زمین به آرامی بلند میشود.

خلبان به تدریج اگزوزها را با محور طولی هواپیما موازی میكند و در نتیجه هواپیما به جلو حركت كرده و به تدریج سرعت میگیرد تا وقتیكه اگزوزها كاملا موازی شوند كه این همزمان با وقتی خواهد بود كه هواپیما سرعت لازم خود را بدست آورده و دیگر مانند هواپیماهای معمولی پرواز خواهد نمود.

فرود هاریر

در موقع فرود هاریر، خلبان از مسافتی كه بستگی به سرعتش دارد در ارتفاع كم شروع به عمود كردن اگزوز هایش می كند به طوری كه وقتی به نقطه مورد نظر برای نشستن رسید اگزوزها كاملا بر زمین عمود شده و سرعت نیز صفر شده باشد. در این حالت هواپیما در نزدیكی زمینجایی كه خلبان مایل بوده است ثابت خواهد ماند.

اگر احیانا خلبان كم تجره بوده و نتواند دقیقا در جاییكه مایل بوده هواپیما را بی حركت نماید یا پس از توقف كامل در هوا محل فرود را مناسب تشخیص ندهد و بخواهد همانطوری كه در نزدیكی زمین ایستاده اندكی به یكی دیگر از جهات تغییر جا دهد، می تواند این كار را بكمك پره هایی كه در دهانه ی چهار اگزوزش كار گذاشته شده و بنا به نیاز خلبان و فرمان او قابلیت تییر جهت دارد انجام دهد. این عمل را خلبانها هاورترن میگویند.

خلبان پس از رسیدن به روی محلی كه آنجا را مناسب تشخیص داد بتدریج از فشار گازهای موتور كاسته و هاریر را به آرامی بر روی زمین مینشاند.

رهگیری و جنگ هوایی

تا مدتها تصور میشد تغییر سمت اگزوزها فقط در موقع نشستن و بر خاستن مفید است؛ ولی به طور اتفاقی،توسط آزمایشاتی كه اولین بار خلبانان باهوش ولی بازیگوش در هوا با تغییر سمت اگزوزها انجام دادند، كشف شد كه می توان به مانورهای بینهایت مهمی دست زد كه انجام آن برای هواپیماهای دیگر امكان ندارد. به عنوان مثال با منطبق كردن اگزوزها بر شعاع دایره گردش میتوان دایره چرخیدن را بسیار تنگ نمود و به آسانی پشت سر هواپیمای دشمن قرار گرفت.و یا با عوض كردن جهت اگزوزها سرعت را سریعا كم نمود و با یك چرخش سریع پشت سر دشمن قرار گرفت و او را در دام موشكهای هوا به هوا انداخت.

كاهش سرعت هاریر میتواند تا 90 ناتیكال مایل باشد و این در مقایسه با جنگنده های همطرازش که به زحمت میتواند سرعت خود را تا 150 ناتیكال مایل پایین بیاورند، اهمیت ویژه اش معلوم می شود. با بهره گیری از این امتیاز اگر هاریر توسط خلبان ماهری هدایت شود، مانورهای آن برای دشمن تقریبا غیر قابل پیش بینی و چاره اندیشی خواهد بود.

در آزمایشها با استفاده از تغییر جهت اگزوزها توانسته اند در مدت 10 ثانیه سرعت هاریر را از 605 ناتیكال مایل به 370 ناتیكال مایل كاهش دهند و در ظرف 15 ثانیه سرعت آنرا از 200 مایل به 300 مایل برسانند و همچنین در 26 ثانیه از سرعت 400 ناتیكال مایل به سرعت 500 ناتیكال مایل دست یابند (هر ناتیكال مایل 1850 متر است). هاریر در ماموریتهای رهگیری و ضربتی هوا به زمین نیز به خوبی از عهده آزمایشات برآمده است.

گردآوری: محسن مرادی