روحانی و مسئله منا

وزیر خارجه سعودی دست رد به سینه ظریف می زند ، وی مقابل امیر کویت می نشیند، وزرا همچنان پشت درهای عربستان هستند و روحانی بعد از چهار روز برگشته است.

فاجعه منا اتفاقی است که غم و اندوه آن از ذهن ها بیرون نمی رود و هنوز از خبر جان باختن 4000 هزار انسان و عدم پاسخگویی دولت عربستان و حتی در مواقعی بلند شدن صدای  توجیه از گوشه و کنار این کشور عقل متحیر مانده است.
فاجعه ای که در آن تا کنون 239 ایرانی کشته، 27 نفر مجروح و 247 نفر نیز مفقود هستند، تنها چند ساعت پس از کشته شدن حاجی ها ، مقام معظم رهبری در پیامی ضمن عرض تسلیت و اعلام عزای عمومی نسبت به این فاجعه واکنش نشان دادند بعد از این رئیس مجمع تشخیص مصلحت بود که پیامی صادر کرد . هنوز از دولت خبری نبود اما روحانی در اولین واکنش خود در یک پست توئیتری نوشت "تازه در نیویورک فرود آمدم تا در مجمع عمومی ملل متحد شرکت کنم. قلبم با خانواده ها و قربانیان حادثه منا است. دولت آماده کمک است". وی همچنین با تماس با اسحاق جهانگیری معاون اول دستور تشکیل کمیته ویژه را صادر کرد.
دکتر روحانی در طول حضور در نیویورک در دیدارهای مختلف این موضع را پیگیری و درباره آن سیاست های دولت عربستان را مورد انتقاد قرار داد و در سخنرانی خود در نشست سران مجمع عمومی سازمان ملل  این مورد را در اولویت سخنرانی خود قرار داد که جا داشت ایده ی مدیریت جهانی اسلام  برای مکه مکرمه  را نیز مطرح می کرد. در واقع تریبون این سازمان بیش از مصاحبه ها و دیدارها پتانسیل پیگیری این موضوع را داشت.
البته تلاش های دولت در نیویورک جای تشکر دارد اما به نظر می رسد دولت می توانست مفید و موثرتر این کار را انجام دهد.

رئیس دولت یازدهم سفر خود را نیمه کاره رها کرده و برای مراسم انتقال پیکرهای جان باختگان خود را به ایران رسانید، موضوعی که توقع می رفت بسیار زودتر بدان مبادرت کند  موردی که در عرف دیپلماسی بارها شاهد آن بوده ایم. در اسفند 92 وزیر خارجه لهستان که به ایران آمده بود سفر خود را به خاطر التهاب در اوکراین نیمه کاره رها می کند، پادشاه اردن سفر خود به آمریکا را به خاطر سوزانده شدن خلبان خود به دست داعش  رها می کند، اوباما که در مرخصی سالیانه به سر می برد بعد از شنیدن خبر تیراندازی در یک مدرسه آمریکا و کشته شدن چند دانش آموز، برنامه خود را لغو و به کاخ سفید بازمی گردد حتی حامد کرزای رئیس جمهور افغانستان پس از کشته شدن چند نظامی افغانستانی توسط نیروهای آمریکایی بلافاصله سفر به چین را در میانه راه رها  و به کابل برمی گردد. روحانی اما پس از گذشت چهار روز اکنون تصمیم بدین امر گرفت در حالی که حتی وزیر امورخارجه می توانست زودتر برای برگشت اقدام کند، مخصوصا پس از اینکه  وزیر خارجه سعودی در نیویورک دست رد به درخواست ملاقات ظریف زد  و او مجبور شد به طوری که تصاویرش در فضای مجازی منتشر شد به میانجیگری امیر کویت برای گرفتن پاسپورت برای وزرای دولت روی بیاورد.
نسبت به موضع گیری های بین المللی دولت روحانی، پیش از این نیز انتقادهایی وجود داشت. منتقدانی که با توجه به گذشت دو سال از عمر دولت و  شعارهای آن مبنی بر زبان تکریم و برگشت احترام به پاسپورت  و ملیت ایرانی توقعات بیشتری را دارند.
پیرامون این موضوع، آیت الله شاهرودی پیام رهبر معظم انقلاب اسلامی را در آغازین ساعات پس از این فاجعه عظیم، بسیار مهم و هوشمندانه ارزیابی کرد و با انتقاد شدید از موضع غیر فعال دولت در برابر این جنایت آل سعود، مسئولین دولتی را به اتخاذ مواضع انقلابی و همسو با اندیشه های تابناک امام و رهبری توصیه نمود.
باید اشاره داشت موضع گیری های بجا و هوشمندانه  در کنار راه حل های قانونی و دیپلماسی، مکمل و گوشه ای از عرف دیپلماسی محسوب می شود که انتظار می رود دولت در این  زمینه تلاش خود را موثرتر کند.
دولت پیش از این نیز درباره حادثه جده پیگیری های قانونی خود را با جدیت دنبال کرد اما آنطور که می بایست موضع گیری نکرد در همین راستا بعد از گذشت دو سال هنوز با موانعی در این راه روبرو هستیم عربستان در حالی در حادثه جرثقیل،  فاجعه منا، حادثه فرودگاه جده ، مشارکت در جنگ قیمت نفت علیه ما ، کمک به تروریست ها در عراق و سوریه و کشتار یمن دخیل است ؛دولت همچنان منفعلانه در مقابل سیاست های خصمانه او رفتار می کند  و آنطور که می بایست موضع گیری نکرده است. حتی در زمانی که دولت عربستان مشغول کشتار وحشیانه  زنان و کودکان یمنی است ظریف در پی انتصاب  عادل بن احمد الجبیر وزیر خارجه جدید آل سعود پیام تبریک می فرستد موضوعی که دل متحدان منطقه ای و مظلوم ما را نیز سست می کرد.

علاوه بر این در برهه هایی با گفتارهایی از طرف دولت روبرو شده ایم که  بوی حکمت و اقتدار در فضای بین المللی از آن به مشام نمی رسد و جای تعجب نیز دارد مانند گره زدن  رفع مشکلات داخلی به تحریم ها  و مذاکرات حتی در مسئله آب خوردن!
این در حالی است  که رهبری بارها به اهانت های آمریکا به ملت ایران در جریان مذاکرات مستقیم پاسخ گفتند چرا که غرب و همدستان او نشان داده اند که اگر هرگاه فارغ از قواعد دیپلماسی در برابر موضع گیری و زیاده خواهی آنان ملتی منفعل بوده و یا کوتاه آمده و عقب نشینی کرده است آنها گستاخ تر شده و یک قدم جلو آمده اند. شاید همین رفتارها علت بسیاری از توهین ها، تهدیدها و همچنین رفتاری چون دست رد زدن به سینه ظریف برای ملاقات و عدم صدور ویزا برای وزرا در چنین شرایطی که عربستان مقصر نیز هست، می باشد.
علی رغم تلاش های دیپلماسی دولت برای بازگرداندن احترام به پاسپورت ایرانی و زبان تکریم سیر اهانت ها به ایران همچنان ادامه دارد و در مواقعی این موارد در خاک میهن نیز رخ می دهد توهین تاریا گرونبرگ رئیس هیأت پارلمانی اروپا به هاشمی رفسنجانی در سفر به ایران، و دیدار خارج از برنامه آنها با عوامل فتنه 88، از جمله این موارد است حتی مجلس شورای اسلامی هم از این سیر به دور نبوده و گاهی دچار چنین رفتارهایی شده است از جمله ماجرای پوشش یکی از بانوان هیئت پارلمانی در دیدار با لاریجانی رئیس مجلس شورای اسلامی ایران و برخورد غیر فعال مجلس با آنها.
برگشت احترام به پاسپورت و ملیت ایرانی همراه با دیپلماسی و یا نرمش قهرمانانه نباید منافی حکمت، مصلحت و عزت و اقتدار ایرانی باشد. چرا که احترام را می توان با انفعال نیز به دست آورد و هنر آن است که دیپلماسی بدون دشمن تراشی همراه با موضع گیری های هوشمندانه همراه با عزت و اقتدار، احترام و تکریم را برگرداند. گاهی مردم توقع دارند در کنار ترفندهای مصلحانه  و تنش زدای دیپلماسی دولت از شنیدن " هیچ وقت یک ایرانی را تهدید نکن" ها حس غرور و عزت کنند.  دولت تدبیر و امید نشان داده است که با سیاست های خود همت و پتانسیل این کار دارد.
همانطور که دکتر حسن روحانی در دیدار خود در دیدار با ایرانیان مقیم آمریکا تاکید داشته است که مساله منا را از لحاظ سیاسی و حقوقی و برای احقاق حقوق مردم خود دنبال خواهد کرد،  امیدواریم با موضع قوی تر در برابر کارشکنی ها و سیاست های مداخله جویانه عربستان در برابر ایران و منطقه رفتار و به پیگیری این موضوع اقدام کند و همچون مسئله برجام در به ثمر رسیدن آن موفق باشد. باید به جای مچ گیری از دولت یا نقد غیر منصفانه در مناسبات بین المللی اش همه به او کمک کنیم تا در ارتقای عزت ایرانی  پیروز باشد.
یادمان نرود در حالی که گروگان های تسخیر لانه جاسوسی آمریکا به خود اجازه فکر برای دریافت غرامت در حادثه ای را می دهند که حتی یک کشته هم نداده،  باید دید تا دولت ایران در مقابل هتک حرمت ها و چندین بار کشتار و کشته شدن مردم ایران در عربستان و سیاست های مداخله جویانه او در منطقه و علیه ما چگونه موضع گیری و رفتار خواهد کرد و به او در تحقق این امر یاری رسانیم.

و جای این سوال باقی است که اگر عربستان به عذرخواهی و  پرداخت غرامت مبادرت کند آیا مسئله برای ما تمام شده است و مواضع ما در برابر رفتارهای رژیم آل سعود بر علیه ملت ایران و منطقه چه خواهد بود؟