رقابت شبکه های اجتماعی با غولهای خبری جهان
گزارش موسسه Pew و بنیاد Knight از تغییر در کانون های تولید خبر
با آنکه پیش از این بسیاری از کاربران به چشم تفریح و سرگرمی به این شبکه های اجتماعی نگاه میکردند اما حالا شرایط به گونه ای دیگر رقم خورده است و آمار آخرین گزارش تحقیقاتی نشان میدهد که این شبکه ها در 2 سال گذشته، نقش مهمی در عرصه خبر و اطلاع رسانی داشتهاند.
اکنون رقابت بزرگی میان شبکه های اجتماعی با غول های خبری جهان مثل رویتر، فرانسپرس و آسوشیتدپرس درگرفته است که بدون تردید آرایش و ساختار عرصه خبر و دنیای اطلاع رسانی در قرن 21 را دگرگون خواهد کرد.
تغییر گرایش کاربران شبکه های اجتماعی
گزارش موسسه پژوهشیPew و بنیاد Knight نشان میدهد که میزان انتشار اخبار روز دنیا بر شبکه های اجتماعی بویژه فیسبوک و توئیتر به طور قابل ملاحظه و چشمگیری افزایش یافته است و پس از این دو، میتوان شبکه اجتماعی یوتیوب را در عرصه خبر تأثیرگذار دانست.
این گزارش، درواقع تحقیقی در زمینه نقش شبکه های اجتماعی در عرصه خبر است و نشان میدهد حدود دو سوم یعنی 63 درصد کاربران توئیتر و فیسبوک، اخبار مورد نظر خود را از طریق شبکه های اجتماعی مختلف بویژه فیس بوک و توئیتر کسب و پیگیری میکنند. این موضوع سبب شده است تا موقعیت توئیتر نسبت به سال 2013 یعنی دو سال قبل حدود 11 پله بهتر شود چرا که در سال 2013 حدود 52 درصد کاربران عنوان کردهاند که اخبار روز دنیا را در این شبکه اجتماعی پرطرفدار دنبال میکنند و به آن اعتماد کامل دارند. برای فیسبوک اما وضع از توئیتر هم بهتر است و آمار به دست آمده از این نظرسنجی نشان میدهد که این شبکه اجتماعی، 16 پله در زمینه خبر رسانی و جذب مخاطبان به اتاق خبر خود موفق تر از سال 2013 عمل کرده است، چرا که در سال 2013، تنها حدود 47 درصد کاربران فیسبوک، در این شبکه اجتماعی به دنبال کردن خبرهای روز در حوزه های گوناگون میپرداختند و حالا این رقم به 63 درصد رسیده است. محققان این موسسه معتقدند که این تغییرات، با فاکتورها و عوامل بسیاری همچون تغییر رفتارهای شخصی، افزایش فعالیت سازمانها و نهادهای خبری و همچنین تغییراتی در غربالگری محتوا ارتباط دارد.
«امی میچل» مدیر تحقیقات روزنامه نگاری در موسسه پژوهشی Pew در این زمینه معتقد است: نکته جالب توجه و پراهمیت این تحقیق و گزارش، آن است که در فاصله سال های 2013 تا 2015، تعداد کاربران این شبکه های اجتماعی افزایش چشمگیری نداشتهاند ولی شاهد تغییر سلیقه اعضا بودهایم طوری که بخش قابل توجهی از کاربران به دنبال خبر رسانی و دنبال کردن خبرهای گوناگون در این شبکه های اجتماعی هستند.
البته میزان اعتماد کاربران این شبکه ها نیز یکسان نیست و «جان سوتسکی» مدیر استراتژی و ارزیابی بنیاد Knight در این باره معتقد است در میان کاربران توئیتر یا فیس بوک که اخبار را از طریق این شبکه اجتماعی پیگیری میکنند هم میزان علاقه متفاوت است به عنوان مثال تنها 9 درصد از کاربران توئیتر و 4 درصد از کاربران فیس بوک، این شبکه های اجتماعی را مهم ترین و بهترین راه در مقایسه با سایر منابع برای کسب خبر میدانند و بقیه با وجود پیگیری اخبار، هنوز هم در این زمینه تردید دارند.
گزارش موسسه پژوهشیPew و بنیاد Knight نشان میدهد که میزان انتشار اخبار روز دنیا بر شبکه های اجتماعی بویژه فیسبوک و توئیتر به طور قابل ملاحظه و چشمگیری افزایش یافته است و پس از این دو، میتوان شبکه اجتماعی یوتیوب را در عرصه خبر تأثیرگذار دانست
توئیتر رتبه نخست در انتشار خبرهای فوری
گزارش تحقیقی موسسه Pew همچنین نشان از این دارد که با وجود یکسان بودن درصد توجه کاربران به بخش اخبار فیس بوک و توئیتر، این درصد در زمینه خبرهای مختلف با هم فرق میکند و به عنوان مثال در زمینه خبرهای فوری (breaking news)، تعداد کاربرانی که چنین اخباری را در توئیتر دنبال میکنند حدود 2 برابر کاربران فیس بوک است و میتوان گفت این رقم 59 درصد برای توئیتر در مقابل 31 درصد برای کاربران فیسبوک است.
بسیاری از محققان این طرح پژوهشی، دلیل این امر را در این موضوع میدانند که توئیتر به عنوان سرویسی شناخته میشود که در شرایط سخت با مردم همراه بوده است و یکی از قابل دسترس ترین منابع برای اخبار و همچنین لطیفه هایی شناخته میشود که در زمینه اخبار گوناگون ساخته شده و سر از شبکه های اجتماعی درمیآورند و البته گاه نیز جایی برای نشر شایعات بی اساس هم هست. ازسوی دیگر تایپ تنها 140 کلمه یا کمتر برای خبر رسانی، یکی از مزایای بزرگ این شبکه اجتماعی و در نتیجه افزایش تعداد کاربران آن محسوب میشود.
فارغ از همه خردههایی که به این شبکه اجتماعی گرفته میشود، یک نکته مشخص است و آن اینکه توئیتر را میتوان فضایی برای جمعآوری رویدادهای زنده جهان نامید. وقتی اتفاقی در دنیای واقعی میافتد به عنوان مثال یک هواپیما سقوط میکند، زمین لرزهای به وقوع میپیوندد، جوایز مسابقات اعلام میشود یا داوری مسابقات ورزشی جنجال به پا میکند، شاید بتوان گفت توئیتر، نخستین شبکه اجتماعی است که مردم برای گذاشتن کامنتهای مختلف درباره این اخبار شتاب میکنند، طوری که حالا دیگر برای بسیاری غیرقابل تصور است که مسابقات یا خبری را از تلویزیون ببینند ولی نخواهند توئیت کنند و اطلاعات تکمیلی بدهند یا نظرات خود را اعلام کنند؛ اتفاقی که در جریان مذاکرات نفسگیر هستهای ایران و گروه 1+5 نیز افتاد و توجه بسیاری از مردم جهان را به این موضوع جلب کرد.
آنچه از این گزارش به دست آمده است نشان میدهد که به هرحال کاربران توئیتر در زمینه خبر فعالتر از فیسبوک هستند به عنوان مثال پیگیری اخبار سیاسی در توئیتر به 72 درصد میرسد درحالی که این رقم در فیسبوک، 61 درصد است. همچنین درصد گرایش کاربران به وقایع بینالمللی در توئیتر 63 درصد و در فیسبوک 51 درصد است و این رقم در اخبار مربوط به تجارت و بازرگانی توئیتر 55 درصد در مقابل 42 درصد فیسبوک است. میزان پیگیری اخبار ورزشی هم در توئیتر 70درصد است درحالی که این رقم در فیسبوک به 55 درصد میرسد.
همچنین وقتی پای اخبار سیاسی به میان میآید کاربران فیس بوک ترجیح میدهند پست بگذارند و به محتوای خبر پاسخ بدهند ولی کاربران توئیتر در چنین شرایطی، خبرها را بیشتر دنبال میکنند. 32 درصد کاربران فیسبوک گفتهاند که برای اخبار سیاسی فیسبوک پست میگذارند و 28درصد کاربران هم برای این پستها کامنت میگذارند. در حالی که فقط 25 درصد کاربران توئیتر درباره چنین وقایعی توئیت میکنند و 13 درصد هم به این توئیتها پاسخ میدهند.
رقابت مجازی در عرصه خبر
با توجه به افزایش علاقه کاربران به رصد اخبار در شبکه های اجتماعی، مدیران فیسبوک و توئیتر به دنبال راهی برای افزایش توانمندی این شبکه ها در زمینه خبر رسانی هستند. به عنوان مثال توئیتر قرار است تا پایان سالجاری میلادی از طرح Project Lightning رونمایی کند که با کمک آن، هرکسی چه کاربر توئیتر باشد یا نباشد میتواند به تصاویر، ویدئوها و توئیتهای رویدادهای زنده دسترسی داشته باشد و البته بسیاری آن را به منزله تلاشی برای افزایش تعداد کاربران این شبکه اجتماعی میدانند. توئیتر همچنین در اوایل سال 2015 میلادی اپلیکیشن Periscope را خریداری کرد که با کمک آن، کاربر میتواند اتفاقات جاری را بلافاصله از روی تلفن هوشمند خود به اشتراک بگذارد.
فیسبوک نیز در این زمینه بیکار ننشسته است و با رونمایی از طرح Instant Article با رسانه هایی مانند نیویورک تایمز، ان بیسی نیوز، نشنال جئوگرافیک و... همکاری دارد. به این ترتیب، این رسانه ها اجازه دارند از فیسبوک به عنوان پلتفرمی ویژه استفاده کرده و متون خود را به طور مستقیم روی آن قرار دهند (به جای اینکه ابتدا روی سایت خود بگذارند و سپس اخبار از آن برداشته شود). فیسبوک همچنین در پایان ژوئن نوار جانبی Trending را ارائه داد که کاربران با کمک آن میتوانند اخبار را غربال کنند و با توجه به نیاز و علاقه خود به عنوان مثال مشخص کنند که تنها میخواهند اخبار ورزشی، سیاسی، فناوری، علمی، سرگرمی و... را مشاهده کنند. البته هنوز این نوار جانبی برای گوشی های هوشمند طراحی نشده و با توجه به اینکه حداقل حدود 526 میلیون کاربر تنها از طریق تلفن هوشمند به فیس بوک دسترسی دارند باید فکری به حال این ظرفیت کرد.
منبع: ایران (میترا جلیلی)
مطالب مرتبط:
خبرخوانی روی فیسبوک و توییتر