رد صلاحیت فقهای نامزد بر نظارت خبرگان

نامزدی برخی حقوقدانان و فقهای شورای نگهبان در انتخابات مجلس خبرگان رهبری، سبب شده که برخی در فضای سیاسی و رسانه ای این شائبه را عنوان کنند که چگونه داور این ماراتن، خود از بازیگران صحنه است و آیا سوت های او عادلانه خواهد بود؟

با این وصف آیات یزدی، جنتی و سید محمدرضا مدرسی یزدی به عنوان اعضای شورای نگهبان که از تهران نامزد انتخابات خبرگان شده اند، در مورد انتخابات مجلس خبرگان در حوزه انتخابیه تهران نمی توانند ناظر باشند.
دکتر علی اکبر گرجی از حقوقدانان و اساتید حقوق اساسی دانشگاه شهید بهشتی در این ارتباط گفت: مجلس خبرگان رهبری مطابق تعریف قانون اساسی باید یک مجلس انتخابی تمام عیار باشد. بنابراین قانون اساسی جمهوری اسلامی مجلس خبرگان انتصابی را اساسا مدنظر قرار نداده است.
این حقوقدان با تاکید بر ماهیت انتخابی بودن مجلس خبرگان، اظهارکرد: قانونگذار اساسی و قوه بنیان گذار جمهوری اسلامی برای مجلس خبرگان رهبری استقلالی را پیش بینی کرده که این استقلال شاید برای هیچ نهاد سیاسی دیگری پیش بینی نشده است. از این رو مجلس خبرگان مطابق اصل 108 قانون اساسی صلاحیت خود تنظیمی دارد. این امر به این منظور است که هیچ نهادی نتواند این پارلمان کوچک اما راهبردی را تحت نفوذ و تغییرات ناشایست قرار دهد.

روند رسیدگی به صلاحیت ها

روند بررسی صلاحیت داوطلبان مجلس خبرگان از ششم دی ماه آغاز شده است و تا پنجم بهمن ماه ادامه دارد. از این تاریخ تقاضای کاندیداها برای رسیدگی مجدد تا 10بهمن ماه ادامه خواهد. شورای نگهبان نیز از 11بهمن تا 10روز بعد رسیدگی مجدد به صلاحیت نامزدها را در دستور کار خود قرار می دهد. 21بهمن ماه اسامی داوطلبان تأیید صلاحیت شده پس از اعلام شورای نگهبان توسط وزارت کشور به فرمانداری های حوزه های انتخابیه اصلی ارسال و منتشر می شود و تبلیغات داوطلبان نیز از 22 بهمن ماه تا پنجم اسفند برگزار خواهد شد.

صلاحیت کاندیداها

طبق آیین نامه اجرایی قانون انتخابات مجلس خبرگان، انتخاب شوندگان باید به دیانت، وثوق و شایستگی اخلاقی اشتهار داشته باشند. اجتهاد نامزدهای نهایی نیز باید در حدی باشد که قدرت استنباط بعضی مسائل فقهی را داشته باشند و بتوانند ولی فقیه واجد شرایط رهبری را تشخیص دهند. همچنین بینش سیاسی و اجتماعی، آشنایی با مسائل روز، معتقد بودن به نظام جمهوری اسلامی ایران و نداشتن سوابق سوء سیاسی و اجتماعی از دیگر شرایط کاندیداهای نهایی مجلس خبرگان است. طبق آیین نامه اجرایی قانون انتخابات مجلس خبرگان، فقهای شورای نگهبان مرجع تشخیص دارابودن این شرایط هستند. البته افرادی که رهبر معظم انقلاب صریحا یا ضمنا اجتهاد آنان را تائید کرده باشند از نظر علمی نیاز به تشخیص فقهای شورای نگهبان ندارند.

آزمون کتبی برای احرازصلاحیت علمی

یکی از مهمترین شرایط حضور در مجلس خبرگان داشتن صلاحیت علمی است. پیش از زمان ثبت نام از کاندیداهای مجلس خبرگان بعضی داوطلبان در آزمون کتبی مربوط به مجلس خبرگان شرکت کردند. برخی نیز فرصت شرکت در این آزمون برایشان فراهم نشد. برای این دسته از کاندیداها فرصت دیگری فراهم شده است تا بتوانند در آزمون 15دی ماه صلاحیت علمی خود را مورد سنجش قرار دهند. نجات ا... ابراهیمیان سخنگوی شورای نگهبان می گوید: این آزمون برای کسانی که دارای تحصیلات حوزوی هستند و در آزمون قبل رد نشده اند، برگزار می شود. همچنین افرادی که موفق به حضور در آزمون قبل نشدند نیز می توانند در این آزمون شرکت کنند. ابراهیمیان درباره روند بررسی احراز صلاحیت های داوطلبان انتخابات مجلس خبرگان نیز تاکید می کند: به موجب ماده16 آئین نامه انتخابات مجلس خبرگان، شش فقیه شورای نگهبان 30 روز فرصت خواهند داشت تا شرایط قانونی ثبت نام کنندگان را بررسی کنند. به گفته وی «برای کسانی که معترض به نتیجه آزمون باشند، فرصت اعتراض در نظر گرفته شده و در صورت تقاضای رسیدگی مجدد، از 11 تا 20 بهمن به مدت 10روز این درخواست بررسی خواهد شد. وی افزود: اگر شخصی در امتحان کتبی شرکت کرد و پذیرفته شد، باید در امتحان شفاهی هم شرکت کند. ابراهیمیان درباره اینکه از چه داوطلبانی امتحان کتبی گرفته می شود، گفت: قاعده کلی این است که از همه داوطلبان امتحان کتبی و مصاحبه گرفته می شود و استثنا مربوط به زمانی است که اقتدار و توانمندی علمی داوطلب در حد اجتهاد محرز باشد.