تبیان، دستیار زندگی
نیکی به مردم و خوش اخلاقی با آنها هم مى‏تواند به قصد جاه‏طلبى انجام شود و هم می تواند به نیت پاداش اخروى و تحصیل خشنودى خداى تعالى که اگر به نیت خشنودى خدا انجام نشود باعث اجر و پاداش اخروى و بلندى درجات نخواهد شد.
عکس نویسنده
عکس نویسنده
نویسنده : امید پیشگر
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

آیا افرادی امثال ادیسون به بهشت می‌روند؟

پاداش کارهای خوبی که از افراد بی ایمان سر می‌زند!

ادیسون

روز چهارشنبه 20/9/92 مهمان برنامه سمت خدا حجة الاسلام ماندگاری بود. در این برنامه سوالاتی مطرح شد که متاسفانه پاسخ‌های مهمان برنامه خالی از اشکال نبود. بدین وسیله در سه مقاله در خصوص صحبت های ایشان با توجه به آیات قرآن کریم پاسخ می دهیم.

 1- تکلیف کسانی که ایمان ندارند ولی اعمال خوب انجام می دهند چیست؟ آیا به بهشت می روند؟

2- تکلیف یهود و نصارا در قیامت چیست؟ آیا دین آنها پذیرفته می‌شود؟ آیا به بهشت می روند؟

کاربران گرامی مقالات را در سه روز آینده پیگیری کنید تا پاسخ این سوالات را دریابید.

سوالی که این نوشته در پی پاسخ به آن است سرانجام کارهای خوبی است که افراد بی ایمان انجام می دهند؛ به عبارت دیگر می خواهیم بدانیم در حساب و کتاب خداوندی اعمال خوب و شایسته ای که افراد بی ایمان انجام می دهند چگونه محاسبه شده و چه برخوردی با آنها خواهد شد.

به این سوال کارهایی را هم که افراد با ایمان (هر چند با ایمان ضعیف) انجام می دهند؛ ولی در آن به هیچ عنوان، قصد قربت و جلب رضای الهی را نمی کنند را هم می توان افزود.

بنابراین سوال این می شود: اگر کسی خدا و پیغمبر و قیامتی را قبول نداشت؛ اما کاری کرد که در فرهنگ دینی مقبول است و پسندیده؛ برای مثال بیمارستانی ساخت با آخرین تجهیزات و امکانات و آن را رایگان در اختیار مردم گذاشت و یا با کشف و اختراعی خدمت بزرگی به مردم کرد؛ و نیز اگر کسی اصول دین را آنگونه که باید باور داشت (گرچه به شکلی ضعیف) و در عمل همان کاری را کرد که فرد قبلی انجام داد؛ ولی نه بر اساس آن باورهای درستی که دارد؛ بلکه با نیتی تماماً مادی و دنیایی؛ مانند کسب شهرت و یافتن جایگاه در بین مردم؛ خدا مزد کار اینگونه افراد را چگونه خواهد داد؟ آیا ایمان و نیت آنها را ندید گرفته و به صرف داشتن کاری پسندیده آنها را راهی بهشت خواهد کرد؟ از طرفی به دور از عدالت است که کار خوب بی مزد و پاداش بماند.

پیش از پرداختن به پاسخ، یادآوری این مقدمه ضروری است که قرآن کریم شرط ورود به بهشت را ایمان و عمل صالح می داند (آیاتی مانند 25 و 85 سوره بقره) و هیچکدام را به تنهایی برای کسب رضای الهی و نیل به ثواب اخروی کافی نمی داند؛ نه ایمان بی عمل را (158 سوره انعام) و نه عمل بی ایمان را (آیات 15 و 16 سوره هود (علیه السلام) که محور بحث ما در این نوشته همین آیات دسته دوم است که پاسخ سوال را روشن می کند. در آیات 15 و 16 سوره هود می خوانیم:

مَن كاَنَ یُرِیدُ الْحَیَوةَ الدُّنْیَا وَ زِینَتهََا نُوَفّ‏ِ إِلَیهِْمْ أَعْمَالَهُمْ فِیهَا وَ هُمْ فِیهَا لَا یُبْخَسُونَ

كسانى كه زندگى دنیا و زیور و زینتش را بخواهند، ثمره تلاششان را به طور كامل در [همین‏] دنیا به آنان مى‏دهیم و در آن چیزى از آنان كاسته نخواهد شد.

أُوْلَئكَ الَّذِینَ لَیْسَ لهَُمْ فىِ الاَْخِرَةِ إِلَّا النَّارُ  وَ حَبِطَ مَا صَنَعُواْ فِیهَا وَ بَاطِلٌ مَّا كَانُواْ یَعْمَلُونَ

اینان كسانى هستند كه در آخرت، سهمى جز آتش براى آنان نیست و آنچه [در دنیا از كار خیر] كرده‏اند، در آخرت تباه و بى‏اثر مى‏شود، و آنچه همواره [ریاكارانه‏] انجام مى‏دادند، باطل است.

اگر کسی کار و یا کشف و اختراعی کند که خدمت به تمام مردم باشد؛ اما به نیت کسب شهرت و ثروت و مانند آن و اصلا خدا و قیامت و بهشتی را در نظر نداشته باشد. بی تردید در ازای کار او (به شرطی که دیگر عوامل تحقق خواسته او نیز مساعدت کنند) آنچه به دنبالش بوده نصیبش خواهد شد؛ نه ثواب اخروی و بهشت برین

گزیده سخن علامه طباطبایی(ره) در تفسیر این آیات به قرار زیر است:

عمل آدمى تنها نتیجه‏اى را كه منظور آدمى از آن عمل است به او مى‏دهد؛ اگر منظورش نتیجه‏ى دنیوى باشد نتیجه‏اى كه نصیب او می شود اصلاح و یا رونق شأنى از شۆون دنیاى اوست (البته در صورتى كه سایر اسبابى كه در حصول این نتیجه مۆثرند نیز مساعدت بكنند) و چنین عملى نتایج أخروى در پی نخواهد داشت؛ زیرا کننده کار، قصد آن نتایج را نداشته تا آن نتایج نصیبش شود و صرفِ خوب بودنِ ظاهر عمل هم برای رستگارى آخرت و نعمتهای بهشتی كافى نیست و آن را نتیجه نمى‏دهد.

برای مثال: نیکی به مردم و خوش اخلاقی با آنها هم مى‏تواند به قصد جاه‏طلبى انجام شود و هم می تواند به نیت پاداش اخروى و تحصیل خشنودى خداى تعالى که اگر به نیت خشنودى خدا انجام نشود باعث اجر و پاداش اخروى و بلندى درجات نخواهد شد.

برای همین در آیه بعد (آیه 16) خبر داده كه آنان وقتى وارد زندگی اخروی مى شوند، وارد خانه اى مى شوند كه حقیقت و واقعیتش آتشى است كه تمامى اعمال دنیایى آنان را نابود می سازد؛ آن طور كه آتش هیزم را از بین مى‏برد.

آیت الله جوادی آملی حقیقت این نابودی را اینگونه بیان می کند: قیامت، عالمی است که در آن حقیقت هر چیز هویدا می شود (یَوْمَ تُبْلَى السَّرائِرُ- 9/طارق).

در قیامت برای این عده روشن می شود آنچه آنها در دنیا بی نیت الهی انجام دادند در واقع نابود و باطل بود و اینها گمان می کردند کاری حقیقی و با اثری انجام داده اند؛ در حالی که هر چه جز خدا و آنچه دارای رنگ و بوی خدایی است فانی و هالک است (كلُ‏ُّ مَنْ عَلَیهَْا فَانٍ * وَ یَبْقَى‏ وَجْهُ رَبِّكَ ذُو الجَْلَالِ وَ الْاكْرَام ـ 26،27/الرحمن ؛ كُلُّ شَیْ‏ءٍ هالِكٌ إِلاَّ وَجْهَهُ ـ 88/قصص) و اینها در قیامت خواهند دید و فهمید که آنچه بی نیت الهی انجام دادند همه پوک و پوچ و نابود است و بهشتی برای آنها در پی نخواهد داشت.

نیکی به مردم و خوش اخلاقی با آنها هم مى‏تواند به قصد جاه‏طلبى انجام شود و هم می تواند به نیت پاداش اخروى و تحصیل خشنودى خداى تعالى که اگر به نیت خشنودى خدا انجام نشود باعث اجر و پاداش اخروى و بلندى درجات نخواهد شد

برای همین فرمود:

وَقَدِمْنَا إِلَى مَا عَمِلُوا مِنْ عَمَلٍ فَجَعَلْنَاهُ هَبَاء مَّنثُورًا (فرقان/23)

ما به سراغ تمام اعمالى كه آنها انجام دادند مى رویم و همه را همچون ذرات غبارِ پراكنده ی در هوا مى‏كنیم.

علامه (ره) ادامه می دهد: و مراد از پرداخت كامل اعمالشان به آنها در دنیا (نُوَفّ‏ِ إِلَیهِْمْ أَعْمَالَهُمْ فِیهَا)، رساندن ایشان به تمام آثارى است كه اعمالشان در این نظام هستی در پی دارد؛ نه آن نتایجى كه خود آنها از اعمالشان انتظار داشتند. برای همین است كه در دنیا هر كس به هر آرزویى كه دارد نمی رسد؛ بلكه به چیزی مى‏رسد كه برآیند عوامل مۆثر در زندگى و افعال اوست.

برای مثال اگر کسی کار و یا کشف و اختراعی کند که خدمت به تمام مردم باشد؛ اما به نیت کسب شهرت و ثروت و مانند آن و اصلا خدا و قیامت و بهشتی را در نظر نداشته باشد. بی تردید در ازای کار او (به شرطی که دیگر عوامل تحقق خواسته او نیز مساعدت کنند) آنچه به دنبالش بوده نصیبش خواهد شد؛ نه ثواب اخروی و بهشت برین.

خلاصه پاسخ این است که:

اگر کسی بی ایمان و یا بی نیت الهی کاری کند که فرهنگ دینی آن را شایسته بداند، خداوند با او در همین دنیا تسویه حساب می کند؛ یعنی اثر و نتیجه ای را که او به دنبالش بود و یا پیامد دنیایی آن کار را به صاحب عمل می رساند و بر آن عمل مترتب می سازد. چنین عملی که از پشتوانه ایمان و نیت الهی برخوردار نیست به مثابه اسکناس بی پشتوانه ای می ماند که در قیامت هیچ ارزشی نخواهد داشت و بهشت و یا حتی ثواب اندکی را نصیب صاحبش نخواهد کرد.

مباحث تکمیلی در مقاله آیا یهودیان و مسیحیان به بهشت می‌روند؟ ارائه می شود.

امید پیشگر     

بخش قرآن تبیان


مطالب مرتبط:

آیا ادیسون و امثال او بهشتی می‌شوند؟

سرنوشت افرادی چون ادیسون در آخرت!

همه‌ی آدمهای خوب به بهشت نمی‌روند!