برنامه پیشنهادی وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات

متن کامل برنامه‌های ارائه شده محمود واعظی وزیر پیشنهادی ارتباطات و فناوری اطلاعات دولت یازدهم به مجلس شورای اسلامی که در اختیار خبرگزاری فارس قرار گرفت، به شرح زیر است:

مقدمه

ارتباطات و فناوری اطلاعات از مرحله تاثیر‌گذاری بر شئونات مختلف زندگی روزمره مردم گذر کرده و به متن زندگی اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی و سیاسی جامعه وارد شده است. زندگی بشر پس از عبور از عصر تولید انبوه و تنوع تولید، اینک وارد عصر ارتباطات و فناوری اطلاعات شده است. چارچوب ساختار این عصر را تولید، پردازش، انتقال، ارزش افزوده و مدیریت ارتباطات و اطلاعات تشکیل می‌دهد و هدف آن ایجاد زیرساخت‌های دانش و معرفت فردی، گروهی، سازمانی و ملی برای اداره بهتر جامعه می‌باشد.

از این رو، ارتباطات و فناوری اطلاعات را که شامل فناوری‌های به کار گرفته شده در فرآیندهای مذکور می‌باشد به عنوان عامل حیاتی و تعیین‌کننده برای جوامع بشری محسوب می‌شود.

ارتباطات و فناوری اطلاعات به عنوان فناوری نوین، بنیادین و راهبردی هدف توسعه و نیز زیرساخت توسعه سایر علوم و فناوری‌ها می‌باشد که در افزایش کیفیت زندگی و بهبود رفاه عمومی تأثیر بسزایی دارد. اشتغال، درآمد‌زایی، رسانه‌سازی، تفکر‌سازی، جریان‌سازی فکری_ اجتماعی، امنیت‌زایی، کاهش هزینه‌ها، چابک‌سازی دولت‌ها و مدیریت زمان به عنوان اثرات این فناوری، ساختار‌های نوین زندگی مردم را به کلی دگرگون کرده است.

بخش ارتباطات و فناوری اطلاعات مشتمل بر زیربخش‌های پست، ارتباطات، فناوری اطلاعات، فضایی و صنایع مربوطه است که وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات به عنوان نهاد متولی این بخش، وظیفه کلان سیاست‌گذاری، هدایت، مدیریت و نظارت را عهده‌دار است.

اجزای کلی ساختار کنونی کلان بخش عبارتند از:

کمیسیون تنظیم مقررات ارتباطات و فناوری اطلاعات (مرجع تصویب مقررات)، سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی (مجری مصوبات کمیسیون و ایفاکننده نقش نظارتی بخش)، شرکت ارتباطات زیرساخت (تامین‌کننده شبکه‌های زیرساختی ارتباطات و فناوری اطلاعات)، سازمان فناوری اطلاعات ایران (زیرساخت ارائه خدمات الکترونیکی مبتنی بر فناوری اطلاعات)، شرکت‌های پست جمهوری اسلامی ایران، پست بانک و خدمات هوایی پیام (زیرساخت‌های شبکه پستی)، سازمان قضایی ایران (زیرساخت‌ فناوری فضایی)، مرکز تحقیقات مخابرات ایران (پژوهشگاه ارتباطات و فناوری اطلاعات_ متولی تحقیقات توسعه ای و راهبردی بخش) و تامین‌کنندگان شبکه‌های دسترسی و ارائه خدمات به مشترکین نهایی خدمات ارتباطات و فناوری اطلاعات (اپراتورهای غیردولتی در زیربخش‌های مخابرات و فناوری اطلاعات و اپراتور‌های دولتی و غیردولتی در زیربخش پست)، تامین‌کنندگان و ارائه‌کنندگان محتواهای مبتنی بر شبکه‌های ارتباطات و فناوری اطلاعات (کلیه اشخاص حقیقی و حقوقی اعم از دولتی و غیردولتی) و مشترکین نهایی خدمات ارتباطات و فناوری اطلاعات (کلیه اشخاص حقیقی و حقوقی اعم از دولتی و غیردولتی).

نظر به اینکه بخش بزرگی از دوره فعالیت دولت یازدهم، در طول اجرای قانون برنامه پنجساله پنجم توسعه سپری خواهد شد و با عنایت به لزوم تحقق اهداف مندرج در این برنامه به عنوان گام دوم تحقق سند چشم‌انداز بیست‌ساله کشور، برنامه‌های مدنظر این وزارت بر این مهم متمرکز خواهد بود. از این رو بسته اجرایی بخش ارتباطات و فناوری اطلاعات که در چارچوب اهداف این قانون تدوین شده است به عنوان برنامه اقدام زیربنایی جهت توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشور توسط وزارت متبوع طی دوره 4 ساله آتی اجرا خواهد شد.

بر این اساس وضع موجود، چشم‌انداز، چالش‌ها، سیاست‌های کلی، اهداف، راهبردها و برنامه‌های پیشنهادی بخش ارتباطات و فناوری اطلاعات به شرح ذیل تقدیم می‌گردد:

１- نگاهی به آخرین وضعیت شاخص‌های مهم ارتباطات و فناوری اطلاعات در ایران:

شاخص‌های اقتصادی

یکی از عوامل اصلی و مهم رشد اقتصادی کشورهای در حال توسعه، رشد ارزش افزوده بخش  ICT و تاثیر آن در ارتقای بهره‌وری عوامل تولید بوده است. روند رو به رشد سهم ارزش افزوده ICT در جمهوری اسلامی ایران نشان می‌دهد که طی 10 سال گذشته این نسبت از 07/1 درصد به 96/1 درصد رسیده است. (برحسب قیمت‌های ثابت سال 1376). از طرفی میانگین رشد بهره‌وری کل عوامل تولید بر اساس آخرین آمار سازمان ملی بهره‌وری ایران (1386) در حوزه ارتباطات و فناوری اطلاعات 3/29 درصد است که حدود 20 برابر بهره‌وری کل کشور می‌باشد.

از شاخص‌های مهم اقتصادی دیگر در این بخش که یکی از مولفه‌های توسعه در ICT هر کشور می‌باشد، نسبت مخارج بخش ICT به تولید ناخالص داخلی است در ایران، بر اساس آخرین اطلاعات موجود، سهم مخارج بخش ارتباطات و فناوری اطلاعات از GDP، 4.79 درصد می‌باشد که مقایسه آن با وضعیت این شاخص سایر کشورها نشان از نیاز به توجه ویژه به تامین منابع و سرمایه‌گذاری های لازم در این بخش را دارد. بر اساس آخرین آمار بانک جهانی در بین کشورهای منطقه، اردن با 7.05 درصد و عربستان با 82/6 درصد و مصر با 78/5 درصد از بالاترین میزان برخوردارند.

سرعت تغییر وضعیت در جهان و منطقه در مقایسه با سرعت تغییر در دو کشور سوئد و امارات کمتر و یکنواخت‌تر می‌باشد که می‌توان علت آن را حضور مجموع کشورهای ضعیف و قوی در محاسبه این شاخص برای میانگین منطقه و جهان دانست. تغییر این شاخص در کشور امارات بعد از سال 2008 سرعت فزاینده‌ای پیدا نموده است که حکایت از توجه به زیرساخت‌ها، ارتقای سطح آموزشی مردم و تامین دسترسی بیشتر و مطلوبتر به فضای ارتباطات و فناوری اطلاعات دارد. سوئد و امارات هر دو به ترتیب فاصله زیادی با میانگین جهانی و منطقه‌ای دارند. ارزیابی وضعیت ایران با میانگین منطقه نشان می‌دهد که هر چند در سال 2007 فاصله ایران با میانگین منطقه به کمترین میزان خود رسیده است، اما هیچ‌گاه ایران نتوانسته است از میانگین منطقه پیشی بگیرد.

روند رشد در اکثر کشورها سریع نبوده و ایران در مقایسه با منطقه و جهان از وضعیت مطلوب و رشد قابل قبولی در این شاخص برخوردار نبوده است. ارزیابی وضعیت ایران با میانگین منطقه نشان می‌دهد هرچند در سال 2009 فاصله ایران با میانگین منطقه کم شده است، اما این فاصله در سال 2010 افزایش یافته است. ارائه آمار به موقع و دقیق، بررسی زیر شاخص‌ها و انجام سرمایه‌گذاری لازم برای رشد هرکدام و نیز اهمیت قائل شدن برای زیرساخت‌ها و کاربردهای ارتباطات و فناوری اطلاعات می‌تواند جایگاه کشور را در این شاخص تغییر دهد.

ارزیابی وضعیت ایران با میانگین منطقه و امارات نشان می‌دهد در سال‌های مورد بررسی ایران نتوانسته است از میانگین جهان و منطقه پیشی بگیرد.

چالش‌ها

1- ضرورت تقویت نقش حاکمیتی وزارت ICT

.تعدد مراکز تصمیم‌گیری در بخش و عدم شفافیت قلمروی وظایف و مسئولیت هر کدام

.عدم اجرای صحیح اصل 44 در بخش که منجر به تضعیف حاکمیت و ایجاد انحصار خصوصی در لایه دسترسی گردیده است.

.عدم وجود نقشه راهبردی در زمینه ارتباطات و حوزه فضای مجازی و ارتباطات تلویزیونی در سطح کلان کشور

.نبود قانون جامع ارتباطات و فناوری اطلاعات

.عدم تطبیق ساختار وزارت با وظایف و مسئولیت‌های حاکمیتی تصریح شده در قانون

.انتزاع برخی دستگاه‌های محوری از وزارت متبوع

2- ضرورت سیاستگذاری در ارائه خدمات

.ضعف سیاستگذاری در زمینه ارائه خدمات و کاربردها بر بستر شبکه‌های ارتباطی در کشور

.پایین بودن سطح به کارگیری ارتباطات و فناوری اطلاعات در توسعه همه جانبه کشور

3- بومی سازی و حمایت از تولید داخلی

. نبود سیاست‌گذاری مشخص به منظور حمایت از صنعت و تولیدات داخلی

.افزایش ریسک ایمنی، پایداری و سلامت شبکه‌های ارتباطی کشور با توجه به توسعه شبکه بر مبنای تجهیزات غیربومی

.افزایش شدید واردات کالاهای مصرفی فاوا در سال‌های اخیر و رشد وابستگی

.کاهش نقش بخش خصوصی در صنعت فاوای کشور

.ضعف تشکل‌های صنفی در حوزه صنعت فاوا

4- سرمایه گذاری در بخش

.عدم سرمایه گذاری از محل درآمد حاصل از خدمات ارتباطات و فناوری اطلاعات برای توسعه بخش

.پایین بودن سهم فاوا در GDP کشور

. تنزل جایگاه جهانی فاوا در ایران

3- چشم انداز بخش ارتباطات و فناوری اطلاعات در افق 1404

اهداف سند چشم‌انداز در خصوص ویژگی‌های جامعه ایرانی در افق 1404 از جمله از ایران به عنوان کشوری توسعه یافته با جایگاه اول اقتصادی، علمی و فناوری در سطح منطقه یاد شده است و نیز به جنبش نرم افزاری و تولید علم، رشد پرشتاب و مستمر اقتصادی، ارتقای نسبی سطح درآمد سرانه و رسیدن به اشتغال کامل تاکید گردیده است. با عنایت به این تعریف، در چشم‌انداز بخش ارتباطات و فناوری اطلاعات در 1404، بر دستیابی به جایگاه ممتاز ارتباطات و فناوری اطلاعات در سطح منطقه با تعامل کارساز، به عنوان نیروی پیش برنده توسعه ملی دانش پایه و فراهم کننده فرصت‌های امن و عادلانه اقتصادی، علمی و فرهنگی برای همه ایرانیان، بر مبنای هویت اسلامی ایران تأکید می‌شود.

4- اهداف بخش ارتباطات و فناوری اطلاعات

1. توسعه و ارتقای خدمات به شهروندان

. ارتقای ظرفیت شبکه پستی و ساماندهی زیر بخش پست

.ایجاد و توسعه شبکه ملی اطلاعات بر اساس قانون برنامه پنجم توسعه

.مدیریت یکپارچه ارتباطات و فناوری اطلاعات در کشور شامل منابع، فرکانس، شبکه و ...

.گسترش خدمات پایه (USO) برای نقاط غیر برخودار

.گسترش خدمات ارتباطات و فناوری اطلاعات در فضای رقابتی

.حمایت از صادرات خدمات فنی مهندسی، نرم‌افزار و تجهیزات

.سیاستگذاری، مدیریت، حمایت و نظارت بر صنعت ITC

.ارتقای بهره‌وری بخش ارتباطات و فناوری اطلاعات

.توسعه کاربردها و خدمات فضائی مطابق با استانداردهای بین‌المللی

2- ارتقای تحقق و توسعه

.ارتقای تحقیقات و فناوری بومی با استفاده از مراکز تحقیقاتی و دانشگاهی و تعامل با مراکز تحقیقاتی سایر کشورها

.افزایش ایمنی، پایداری و سلامت شبکه‌های ارتباطات و فناوری اطلاعات از طریق بومی‌سازی تجهیزات سخت‌افزاری و نرم‌افزاری

.کاهش شکاف دیجیتالی

.همکاری به منظور تقویت پارک‌های ICT در جهت حمایت از تولید داخلی، بومی سازی و شرکت‌های دانش بنیان

.استفاده از توان حداکثری بخش‌های عمومی (غیر دولتی)، خصوصی و تعاونی در تامین نیازهای بخش

.دستیابی به علوم، فناوری‌های نوین و بهنگام، زیرساخت‌ها و صنایع پیشرفته فضائی با حداکثر استفاده از توان ملی، منطقه‌ای و بین المللی

3. حضور موثر و فعال در مجامع منطقه‌ای و بین المللی

. توسعه اتصال شبکه‌های ارتباطی کشور با کشورهای همجوار به منظور تبدیل شدن به هاب منطقه

.توسعه پهنای باند ترانزیت ترافیک بین‌الملل

.فراهم نمودن بستر همکاری با سایر کشورها و مجامع منطقه‌ای و بین‌المللی به منظور دستیابی به موقعیت ممتاز و موثر

5- سیاست‌های کلی بخش ارتباطات و فناوری اطلاعات

.اصلاح و تقویت ساختار حاکمیتی

.ارائه و گسترش خدمات نوین ارتباطی و فناوری اطلاعات و پستی به آحاد جامعه، به منظور ایجاد تسهیلات در کلیه شئونات روزمره مردم

.حمایت از توسعه فناوری بومی و تولیدکنندگان سخت‌افزار و نرم‌افزار داخل کشور و تقویت نقش بخش خصوصی در صنعت ITC کشور

.استفاده بهینه و مطلوب از فناوری‌های نوین به عنوان نیروی پیش برنده توسعه اقتصادی کشور و افزایش سهم ICT در GDP

ایجاد محیط امن و مناسب جهت جذب سرمایه‌گذاری و حمایت از بخش خصوصی در حوزه کسب و کار الکترونیکی

.توسعه اشتغال با استفاده از پتانسیل‌های بخش ارتباطات و فناوری اطلاعات، به ویژه اشتغال در حوزه فضای مجازی و الکترونیکی

.حضور مۆثر و فعال در سازمان‌های منطقه‌ای و بین‌المللی و توسعه همکاری‌های آموزشی و تحقیقاتی با سایر کشورها

.ارتقای جایگاه جهانی توسعه فاوا با توجه به معیارهای WSIS و ITU

6- راهبردهای بخش ارتباطات و فناوری اطلاعات

.باز تعریف جایگاه وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات با توجه به تحولات بخش

.هدایت، توسعه و تامین زیر ساخت‌های ارتباطی و فناوری اطلاعات (مخابراتی، فناوری، اطلاعاتی، پستی، فضایی) مورد نیاز بخش‌های دولتی و غیر دولتی در سطح کشور و بین الملل به صورت یکپارچه، ایمن، پایدار، با کیفیت، مطلوب و روزآمد با رعایت الزامات مدیریت بحران

.تدوین برنامه جامع دولت الکترونیک به منظور اصلاح ساختار اداری و مدیریتی کشور مبتنی بر فناوری‌های نوین اطلاعات و ارتباطات

.تمرکز مدیریت، هماهنگی، سیاستگذاری، هدایت، نظارت و حمایت از تولید و صنعت ارتباطات و فناوری اطلاعات

.انحصارزدایی از لایه دسترسی شبکه‌های ارتباطات و فناوری اطلاعات

.توسعه پژوهش و آموزش علوم و فناوری ارتباطات و فناوری اطلاعات

.حمایت از تولید کنندگان تجهیزات و نرم افزارهای ارتباطی

.گسترش همکاری‌های منطقه‌ای و بین‌المللی

.توسعه پژوهش، و آموزش علوم و فناوری‌های فضایی

.توسعه صنعت فضایی در طراحی، ساخت، آزمایش، پرتاب و بهره‌برداری از سامانه فضایی (ماهواره، ماهواره بر ایستگاه‌های زمینی) و ایجاد زیر ساخت‌ها و صنایع مرتبط

.حفظ و توسعه حقوق کشور از منابع فضایی مشترک بین‌المللی شامل موقعیت‌های مداری ثابت، فرکانس و ...

.استفاده از ظرفیت‌های الکترونیکی، به منظور افزایش رضایت ذی ‌نفعان و ساماندهی اپراتورهای پستی

7- برنامه‌های اجرایی بخش ارتباطات و فناوری اطلاعات

با توجه به چشم‌انداز، سیاست‌های کلی نظام، قانون برنامه پنجم توسعه و بسته اجرایی بخش ارتباطات و فناوری اطلاعات، برنامه‌های ذیل جهت اجرا تقدیم می‌شود:

1- توسعه شبکه و زیرساخت‌ها از طریق:

.افزایش پهنای باند اینترنت بین‌الملل

. افزایش پهنای باند شبکه IP داخلی

.افزایش ظرفیت شبکه انتقال زیر ساخت ارتباطات و فناوری اطلاعات

.بروز رسانی مستمر کد پستی

.توسعه و تکمیل مراکز داده استانی، ملی، منطقه‌ای و بین‌المللی

.استقرار سامانه‌های ایمنی زیر ساخت ارتباطی و اطلاعاتی

.ایجاد ظرفیت به منظور افزایش تعداد کاربران اینترنت

.افزایش ظرفیت ترانزیت ارتباطات بین‌المللی به منظور کسب سهم مناسب از بازار منطقه

.تهیه طرح جامع استفاده مطلوبی از منابع ملی از جمله طیف فرکانس، مدارهای ماهواره‌ای و شماره‌گذاری Numbering، دامنه‌ها، Ipadresses ، کد پستی و ...

.کسب توانمندی طراحی، ساخت، تست، پرتاب، بهره‌برداری، هدایت و کنترل ماهواره‌های مورد نیاز

2- بهبود کیفیت زندگی شهروندان و توسعه خدمات از طریق

.کاهش زمان سیر مرسولات پستی بین مراکز استان‌ها

.استقرار دولت الکترونیک در بخش

.امکان دسترسی پرسرعت دستگاه‌های اجرایی، کسب و کارها و خانوارها به شبکه ملی اطلاعات

.ایجاد ظرفیت به منظور افزایش تعداد کاربران تلفن همراه و ارائه خدمات ارزش افزوده

.ایجاد ظرفیت به منظور بروز رسانی واگذاری تلفن ثابت و ارائه خدمات ارزش افزوده

. افزایش خدمات الکترونیکی (دولت الکترونیکی، کسب و کار الکترونیکی، سلامت الکترونیکی، فراگیری الکترونیکی و ...)

.افزایش سرانه مرسولات و خدمات نوین پستی

.تکمیل و توسعه منطقه ویژه اقتصادی پیام و ایجاد شهرک‌های ICT (ارتباطات و فناوری اطلاعات) در این منطقه و برخی از دیگر مناطق

.تدوین و تنظیم روابط متقابل بین ارائه‌دهندگان خدمات حوزه ICT

.ایجاد بستر مناسب برای ارزیابی کیفیت خدمات پستی در استان‌های مختلف کشور

.توسعه خدمات پست بانک در روستاهای کشور و افزایش تعداد خدمات با رویکرد توسعه بانکداری

.اصل 44 قانون اساسی با توجه به اهداف و راهبردهای در بخش ارتباطات و فناوری اطلاعات

.ارتقای پروانه‌های صادر شده با توجه به توسعه فناوری‌های نو

3- توسعه ارتباطات روستایی و مناطق محروم از طریق:

فراهم‌سازی دسترسی کلیه روستاهای کشور به شبکه های ارتباطی

4- ارتقای تحقیق و توسعه فناوری بومی از طریق:

.حمایت از توسعه نرم‌افزارهای بومی

.تدوین بسته‌های استاندارد و ضوابط و مقررات در بخش

.تدوین سندهای مدیریتی، فنی و پژوهشی در بخش

.تعریف و ساخت ماهواره‌های مشترک با سایر کشورها

.تعریف و اجرای پروژه‌های پژوهشی و تحقیقاتی فضایی با مشارکت دانشگاه‌های داخلی و خارجی

.ایجاد آزمایشگاه ملی فضایی

5- تقویت و گسترش ارتباطات و حضور مۆثر در مجامع بین‌المللی از طریق:

.حضور فعال و مۆثر در مجامع منطقه‌ای و بین‌المللی به منظور پیشبرد اهداف و دفاع از منافع ملی

.کسب جایگاه مناسب در اتحادیه‌ها و مجامع منطقه‌ای و بین‌المللی

.ارتقای جایگاه و موقعیت پست ایران در کشور و جهان و تقویت ارتباطات پستی بین‌المللی و ایجاد هاب پستی

بدیهی است پیاده‌سازی سیاست‌ها و راهبردهای پیشنهادی و نیز تحقق اهداف برنامه پنجم توسعه در بخش ICT در برنامه اجرایی این وزارت می‌باشد.

بخش اقتصاد تبیان  

منبع : فارس