غذاهای رژیمی، از تبلیغ تا واقعیت
آیا می‌توان به خوراکی‌های صنعتی که ادعای رژیمی بودن دارند، اعتماد کرد و از آن‌ها بدون ترس از چاقی، اضافه وزن و اختلالات قلبی و عروقی لذت برد؟
آیا می‌شود از خوردنی‌های رژیمی به جای انواع شیرین، شور و چرب غیر رژیمی آن‌ها استفاده کرد بدون آن‌که نگران افزایش انرژی، چربی و قند ناشی از آن‌ها بود؟ به بیان دیگر آیا می‌توان به خوراکی‌های صنعتی که ادعای رژیمی بودن دارند، اعتماد کرد و از آن‌ها بدون ترس از چاقی، اضافه وزن و اختلالات قلبی و عروقی لذت برد؟
بررسی‌های زیادی ثابت کرده است که محصولات رژیمی کارخانه‌ای برای بسیاری از افراد که از دیابت، فشار خون و چربی خون بالا رنج می‌برند، مناسب نبوده و حتی برای گروهی از بیماران از جمله بیماران قلبی، کلیوی و مبتلایان به بیماری «فنیل کتونوری» که از تجمع غیر طبیعی اسید آمینه در مایعات بدن و سیستم عصبی رنج می‌برند، و داشتن رژیم غذایی فاقد شیرین کننده‌های مصنوعی در کنترل بیماریشان بسیار اهمیت دارد، می‌تواند بسیار تهدیدکننده باشد.
نه تنها مصرف خوراکی‌های صنعتی رژیمی در دراز مدت به هیچ‌کس توصیه نمی‌شود، یعنی نباید در خوردن مواد غذایی رژیمی زیاده‌روی کرد، بلکه مصرف غذاهای رژیمی برای افراد سالمی که مشکلی از حیث بیماری‌های سیستمیک و تناسب اندام ندارند نیز به دلیل داشتن شیرین کننده‌های مصنوعی بسیار مضر خواهد بود.
مهم آن است که هر فرد با توجه به مشکلی که دارد، یعنی اگر از دیابت، چربی خون، بیماری قلبی یا کلیوی رنج می‌برد، به برچسب تغذیه‌ای خوراکی که ادعای رژیمی بودن دارد، توجه کند و بر اساس آن، تصمیم به مصرف آن ماده غذایی بگیرد؛ چرا که ممکن است یک ماده غذایی رژیمی، انرژی یا کالری پایینی داشته باشد و برای افراد دارای اضافه وزن مناسب باشد، اما کم چرب یا کم نمک نباشد و برای بیماران دچار فشار یا چربی خون و همین طور بیماران کلیوی مضر باشد.
فراموش نکنید که برخی محصولات رژیمی، میزان پروتئین یا کربوهیدرات پایینی دارد، در حالی که دریافت مقادیر مشخصی پروتئین و کربوهیدرات در کنار چربی و لبنیات در رژیم غذایی روزانه، ضروری است.
لبنیات کم چرب، اما شیرین
متخصصان تغذیه بر مصرف لبنیات یعنی ماست، شیر و پنیر کم چرب، نه تنها برای افراد دچار اضافه وزن و کسانی که بیماری‌های سیستمیک دارند، بلکه برای همه افراد، حتی کودکان و کسانی که از بیماری خاصی رنج نمی‌برند، تاکید می‌کنند؛ اما آیا مصرف محصولاتی چون بستنی و ماست‌های میوه‌ای که تولیدکنندگان بر کم چرب بودنشان برای جلب مصرف کننده تاکید می‌کنند، نیز توصیه می‌شود؟
توجه کردن به جدول تغذیه‌ای درج شده روی این محصولات نشان می‌دهد که گرچه این نوع خوراکی‌ها از چربی کمتری برخوردارند، اما میزان قند موجود در آن‌ها بسیار بیش از میزان مجاز برای بیماران دیابتی یا بیماران قلبی و عروقی است. پس به صرف آن که روی محصولات لبنی برچسب کم‌چرب بودن بخورد، مصرف آن برای همه افراد مجاز شناخته نمی‌شود.
قندهای رژیمی خطرناک‌ترند
بارها در خبرها تاکید شده است که به دام تبلیغات غذاهای بدون قند نیفتید. این تاکید از آن روست که تولیدکنندگان مواد غذایی، قندهای ساده مثل شکر را حذف و قندهای الکلی یا مصنوعی مانند ساخارین، آسپارتام و سوربیتول را که نسبت به قندهای معمولی کالری کمتری دارند، جایگزین می‌کنند.
این درست است که قندهای الکلی به طور متوسط دو کالری به ازای هر گرم و سایر انواع قندها چهار کالری به ازای هر گرم انرژی تولید می‌کند، اما از آنجایی که قندهای الکلی در آب محلول نیست و اغلب با چربی ترکیب می‌شود، غذاهایی که با قندهای الکلی شیرین شده است، چربی بالایی دارد و برای بسیاری از افراد در دراز مدت مشکلاتی را ایجاد می‌کند. همچنین مصرف زیاد قندهای مصنوعی، اثر ملین نیز دارد و باعث ایجاد اسهال و ناراحتی گوارشی می‌شود و ریسک ابتلا به سرطان را نیز افزایش می‌دهد، اما اگر در حد معمول و کنترل شده از این نوع قندها استفاده شود، جای نگرانی نیست.
با نوشابه، رژیمی و غیر رژیمی خداحافظی کنید
خودمان را گول نزنیم و تا حد امکان از این نوشابه‌ها استفاده نکنیم. فرقی نمی‌کند که نوشابه‌ای که می‌نوشید رژیمی باشد یا غیر رژیمی.
نوشابه‌های رژیمی هم مانند دیگر انواع خود، باعث دفع کلسیم بدن می‌شود و اسید فسفریک، کافئین و اسیدیته آن خطراتی را از نظر پوکی استخوان و ناراحتی‌های گوارشی به جا می‌گذارد. نوشابه‌های رژیمی شاید انرژی و کالری کمتری را نسبت به انواع دیگر خود داشته باشد، اما نمی‌توان به این بهانه، برچسب مضر بودن را از آن‌ها حذف کرد.
نمک‌های رژیمی، خطرناک برای بیماران کلیوی
پنیری را که برای صبحانه مصرف می‌کنید، رژیمی و کم نمک است، اما اشتباه است اگر تصور کنید این پنیرها فاقد نمک است.
تنها تفاوت لبنیات و به خصوص پنیرهای کم نمک با انواع دیگر آن، استفاده از نمک با پایه پتاسیم به جای نمک‌های سدیمی معمولی است. استفاده از نمک‌های پتاسیمی برای مبتلایان به پر فشاری خون بسیار کم‌خطرتر است، اما استفاده از آن در مبتلایان به اختلالات کلیوی که مشکل دفع پتاسیم دارند، با محدودیت‌هایی همراه است.
میوه‌های خشک، کلسترول را بالا می‌برد
متخصصان تغذیه، معتقد به اولویت داشتن میوه‌های خشک از نظر تغذیه‌ای بر بسیاری از تنقلات، همچون شیرینی و شکلات‌های سرشار از قند است، اما بر مصرف کنترل شده و محدود میوه، انجیر، توت و خرمای خشک نیز تاکید می‌کنند. بسیاری از افراد به خصوص بیماران کلیوی و کسانی که چربی بالایی دارند یا دچار بیماری‌های عروقی هستند، باید در مصرف این نوع تنقلات بسیار محتاط باشند؛ چرا که میوه‌های خشک، سرشار از قند فروکتوز است که نباید روزانه بیش از 50 گرم مصرف شود. نباید فراموش کرد که قند در بدن به کلسترول و چربی تبدیل شده و به بالارفتن چربی خون منجر می‌شود.
جام جم
دکتر کوروش جعفریان، متخصص تغذیه و رژیم درمانی
