از شمیم بهشت، محروم نشوید!
صله رحم از موارد سفارش شده و موکد دین مبین اسلام است که ترک آن عواقب ناخوشایندی به دنبال دارد؛ این سنت حسنه، در خصوص پدر و مادر بیشتر سفارش شده است.
نوشتار زیر برگرفته از کتاب مفاتیح‌الحیاة، اثر آیت‌الله جوادی آملی را در این باره مرور می‌کنیم:
اولویت حق با مادر
امام باقر (ع) می‌فرمایند: حضرت موسی بن عمران (ع) سه بار به خدا عرض کرد: پروردگارا؛ به من توصیه‌ای کن!
خدای سبحان در هر سه بار فرمود: تو را به خودم سفارش می‌کنم.
آن گاه عرض کرد: پروردگارا؛ مرا سفارش کن.
خدا فرمود: تو را سفارش می‌کنم به مادرت.
سپس عرض کرد: پروردگارا؛ مرا سفارش کن.
خدا فرمود: تو را به مادرت سفارش می‌کنم.
باز گفت: پروردگارا؛ مرا سفارش کن.
خدا فرمود: تو را به پدرت سفارش می‌کنم.
امام باقر (ع) افزودند: از همین رو گفته می‌شود که حق مادر از نیکی، دو سوم و برای پدر، یک سوم است. (1)
حق پدر
امام سجاد (ع) می‌فرمایند: حق پدرت این است که بدانی او، ریشه‌ی تو و تو شاخه‌ی او هستی و بدان که اگر او نبود، تو نیز نبودی، پس هر گاه در خودت نعمتی یافتی که شادمانت می‌کند، بدان که پدرت برای تو ریشه آن نعمت است و حمد خدا به جای آور و به اندازه آن نعمت، از او شکرگزار باش. (2)
قطع پیوند با والدین
خداوند، گسستن پیوند با والدین را نکوهیده و درباره آن تهدید کرده است. کسانی که پدر و مادر خود را تحقیر و به آنان اهانت می‌کنند، به سرانجامی بد گرفتار می‌شوند. در قرآن کریم آمده است: و آن کس که به پدر و مادر خود، آن گاه که او را به پذیرش رستاخیز فراخواندند گفت: اُف بر شما... اینان کسانی‌اند که آن سخن (وعده عذاب) درباره آنان به حقیقت پیوست، در حالی که در میان امت‌هایی از جنیان و آدمیان هستند که پیش از آنان درگذشتند. قطعاً اینان زیان‌کارند. (3)
این آیه تنها درباره فرزندان کفرپیشه نیست، بلکه محور آن، نکوهش اهانت و تحقیر والدین است، چنان‌که خدای متعال در آیه‌ای دیگر این کار را نکوهیده و فرموده است: ... و به آنان کلمه‌ای ناخوشایند مگوی و با آنان پرخاشگری مکن. (4)
رسول خدا (ص) نیز فرموده‌اند: از ستم بر والدین بپرهیزید، زیرا بوی بهشت از راهی هزار ساله به مشام می‌رسد، ولی عاق والدین، آن را نمی‌یاید. (5)
امام صادق (ع) نیز فرموده‌اند: پایین‌ترین مرتبه عاق والدین شدن، اُف گفتن است. اگر خدا چیزی کمتر از اُف گفتن نشان می‌داشت، از آن نهی می‌کرد (6)، همچنین فرموده‌اند: هر کس به والدین خود در حالی که به او ستم کرده‌اند، خشمگینانه بنگرد، خدا نمازش را نمی‌پذیرد. (7)
شدیدترین مرحله در عاق والدین شدن، کشتن آن‌هاست. پیامبر (ص) فرمودند: بالاتر از هر عقوقی (ستم بر والدین)، ستمی هست، تا اینکه کسی یکی از والدین خود را بکشد و هر گاه چنین کرد، عقوقی بدتر از آن نیست. (8) مراد از عقوق والدین، همان ستم و آزردن آن دو است که موجب گسستن پیوند خویشاوندی با آن‌ها است. (9)
بدرفتاری با پدر و مادر، افزون بر کیفر اخروی، زیان‌های دنیوی نیز دارد. بر پایه حدیثی قدسی، خداوند فرمود: به عزت و جلال و بلندی شأنم سوگند، اگر عاق والدین عبادت همه پیامبران را انجام دهد، از او نمی‌پذیرم. (10)
پی نوشت‌ها:
1. الامالی، صدوق، ص 511
2. تحف العقول، ص 263
3. احقاف، آیه 17 – 18
4. اسراء، آیه 23
5. الکافی، ج 2، ص 349
6. همان
7. همان
8. همان، ص 346
9. مجمع البحرین، ج 5، ص 215
10. جامع السعادات، ج 2، 271
منبع: شبستان
