7بلا را به پاداش مبدل کنیم !

دنیایی که در آن روزگار می‌گذرانیم، عالمی است که خوبی و بدی، آسایش و سختی و خوشی و ناخوشی آن در هم تنیده است. خواه و ناخواه مواجهه با ناخوشی و ناملایمات آن برای هر یک از اهالی سرزمین خاکی پیش خواهد آمد و در این میان برنده فردی است که در برخورد با ناملایمات از فرصت استفاده کرده و بلا را به پاداش مبدل سازد.

صبر در برابر ناملایمات

بیهقى از «ذو النون مصرى» روایت كرده است كه مى‏گوید: من مشغول طواف خانه خدا بودم، ناگهان دو كنیز را دیدم كه یكى از آنها اشعار ذیل را انشا كرد و می‌گفت: «صبر كردم در حالى كه صبر بهترین مركوب است. و اگر جزع و بى‏تابى فایده‏اى مى‏داشت بى‏تابى مى‏كردم بر مصیبتى». «صبر كردم كه اگر مقدارى از آن مصیبت بر كوه رضوى‏ وارد مى‏شد كوه با آن عظمت متلاشى مى‏شد و طاقت تحمل آن را نداشت.» «اشكهاى چشمم را كنترل كردم و آنها را به داخل دیدگانم برگرداندم و چشم دل گریان شد.»

ذو النون مصرى مى‏گوید. من به او گفتم: از چه چیز نالان هستى اى كنیز! گفت: مصیبتى بر من وارد شد كه هرگز بر هیچ كس وارد نشد. گفتم: آن مصیبت چیست؟ كنیز گفت:من دو جوان داشتم كه جلوى من مشغول بازى بودند و پدرشان نیز گوسفندى را ذبح كرد سپس یكى از دو فرزندانم به دیگرى گفت: اى برادر! به تو نشان دهم چگونه پدر ما سر این گوسفند را برید؟ آن گاه حركت كرد و موهاى سر برادرش را گرفت و سر او را از بدن جدا و فرار كرد. پدرش قاتل را تعقیب كرد كه او را بگیرد وقتى او را پیدا كرد كه درنده‏اى او را دریده و خورده بود. پدر وقتى صحنه را دید به طرف منزل بازگشت، ولى او نیز در بین راه از تشنگى و گرسنگى مرد.

اسحق بن عمار از امام صادق علیه السّلام روایت كرده است آن حضرت فرمود: «اى اسحق آن مصیبتى را كه در برابر آن صبر نمودى و سزاوار ثواب از طرف خدا شدى مصیبت مشمار بلكه مصیبت آن است كه صاحب آن از اجر و ثواب‏ آن محروم گردد و آن وقتى است كه در برابر آن مصیبت صبر نكند و بر اثر جزع و فزع اجر خودش را نابود كند.» (آرام بخش دل داغدیدگان (ترجمه مسكن الفۆاد/ 185) با صبر و استقامت در برابر سختی ها و مشکلات و تن به رضای الهی دادن، می‌توان به اجر عظیمی دست یافت و بدان وسیله از این مشکل به عنوان پل ترقی بهره جست و مصیبت را به پاداش مبدل ساخت.

شکایت بی‌شکایت

شاید برای شما نیز اتفاق افتاده که بعد از مواجه با مشکلی لب به شکایت گشوده و به زمین و زمان بد گفته‌اید آیا تا به حال به درستی یا نادرستی این عمل خویش فکر کرده‌اید؟

امیرالمۆمنین علی علیه السّلام فرمود: هر گاه گرفتار تنگى شدید نباید از خداوند شكایت كنید، باید از خدایى كه همه كلیدها در اختیار او مى‏باشد گشایش كارهاى خود را بخواهید. (ایمان و كفر (ترجمه الإیمان و الكفر بحار الأنوار)  / ج‏2 /  497 )

از ابو عبدالله صادق(علیه السلام) پرسید: چگونه شكایتى مایه خشم خدا است؟ ابو عبد الله گفت: اگر بگوید: «امروز تب دارم. دیشب از درد نخوابیدم» این‏ها شكایت نیست. شكایت این است كه بگوید: «به دردى گرفتار شده‏ام كه هیچ كس گرفتار نشده». و یا بگوید: «رنجى كه من كشیدم كسى نكشیده است.» (گزیده كافى / ج‏2 /120) حضرت علی علیه‌السلام فرمودند: کسی که مصیبت های کوچک را بزرگ شمارد خدا او را به مصیبت های بزرگ مبتلا خواهد کرد.(نهج البلاغه ترجمه دشتی/ حکمت 448)

بلا به عنوان نعمت، و خوشى به عنوان مصیبت

آمده است كه خداوند به داود علیه السّلام فرمود: اى داود علیه السّلام من بهشت را با خشتى از طلا و نقره آفریدم و سقفش را از زمرّد و گلش از یاقوت و خاكش را از مشک خوشبو و سنگهایش را از درّ و لۆلۆ و ساكنانش را حور العین قرار دادم، آیا مى‏دانى اینها را براى چه كسى مهیّا ساخته‏ام؟ گفت: خیر، فرمود: براى گروهى است كه بلا را نعمت و خوشى را مصیبت به حساب آورند. شكى نیست كه بلاها موجب عوض مى‏شود و ثواب آنها به خاطر صبر بر آنها است و فواید زیادى دارد، چون كفّاره گناهان محسوب مى‏گردد و در ایّام بیمارى به یاد نعمت سلامتى مى‏افتد و انسان را بر توبه و دادن صدقه ترغیب مى‏نماید و چیزى است كه خدا براى بنده اختیار كرده است. (إرشاد القلوب / ترجمه سلگى / ج‏1 /  323 ).

هر که محبوبتر محجورتر

در حدیث صحیح از حضرت امام جعفر صادق صلوات اللَّه علیه منقول است كه هرگاه حق سبحانه و تعالى بنده ای را دوست مى‏دارد محبوبترین فرزندان او را مى‏برد. و دور نیست كه از این جهت باشد كه تا در محبت كسى را شریک خداوند نگرداند چنانكه نسبت به حضرت ابراهیم و حضرت یعقوب سلام اللَّه علیهما واقع شد.(لوامع صاحبقرانى مشهور به شرح فقیه/ج‏2/ 445 )

خداوند متعال به‏ موسى بن عمران علیه السّلام وحى فرستاد: اى موسى من مخلوقى گرامى‏تر از مۆمن خلق نكرده‏ام، من اگر براى او گرفتارى مى‏آورم برایش بهتر است و او باید شكیبائى داشته باشد. اگر او را عافیت مى‏دهم باز خیر او مى‏باشد و اگر او را از چیزهائى محروم مى‏كنم خیر او در آن است و من مى‏دانم بنده‏ام چگونه باید اصلاح گردد، او باید در گرفتاریها صبر كند و از نعمت‏ها سپاس گوید و به حكم من راضى گردد و هر گاه از من اطاعت كرد و راضى شد او را از صدیقان به حساب خواهم آورد. (ایمان و كفر ( ترجمه الإیمان و الكفر بحار الأنوار)/ ج‏2 / 498 )

بنابراین جزع و بی‌تابی به معنای فریاد کشیدن و آه و ناله کردن و جامه دریدن و خود را زدن هنگام مصیبت است و تمامی این افعال نشان از ضعف نفس دارد چرا که بیانگر انکار بر قضای الهی و اکراه از فعل اوست به همین دلیل است که در حدیث قدسی آمده: هر که راضی نگردد به قضای من و شکر نکند بر نعمت‌های من و صبر نکند بر بلای من پس پروردگاری بجوید سوای من.