کسانی که کمبود خواب دارند، سلامتی خود را به خطر می‌اندازند. کسانی که شب ها کمتر از 6 ساعت می‌خوابند، طول عمر کوتاه‌تری نسبت به کسانی دارند که 8 ساعت در شب می‌خوابند.

بنابراین خواب کافی و با کیفیت، تاثیر زیادی بر سلامت روحی، عاطفی و جسمی دارد.

تاثیر خواب بر مغز

خواب شب، دارای 5 چرخه می‌باشد و هر کدام از آنها حدود 90 دقیقه به طول می‌انجامد.

4 مرحله اول هر چرخه را خواب آرام و یا حرکت آهسته چشم (NREM) می‌گویند. مرحله آخر به نام حرکت سریع چشم (REM) می‌باشد.

در طی اولین مرحله خواب، امواج مغزی دارای نوسانات کوچکی می‌باشند.

در طی مرحله دوم، این نوسانات با علائم الکتریکی می‌آیند و باعث فعالیت کمی می‌شوند که مدت چند ثانیه طول می‌کشد و ما را در حالت آرام قرار می‌دهد.

همانطور که از مرحله دوم به سوم می‌رویم، امواج مغزی به امواج بزرگ و آهسته تبدیل می‌شوند و باعث خواب عمیق می‌شوند.

هنگامی که نیمی از امواج کند شوند، مرحله چهارم خواب شروع می‌شود. در این هنگام، 40 درصد از جریان خون رسیده به مغز، برای ذخیره انرژی، به عضلات برگردانده می‌شوند.

در طی REM فعالیت مغز بالا می‌رود. این مرحله همراه با دیدن رویا و فعال شدن پونز می‌باشد.

پونز قسمتی از ساقه مغز است که اعصاب بین نخاع و مغز را حرکت می‌دهد.

پونز، علامت‌ها را به تالاموس و قشر مغز می‌فرستد که این مکان‌ها مسئول فرایندهای تفکر می‌باشند. پونز همچنین علائمی را برای سلول‌های عصبی حرکتی در نخاع می‌فرستد که باعث فلج موقت بدن می‌گردد.

در خواب REM در قسمت هایی از مغز که مرتبط با خاطرات و عاطفه می‌باشند، جریان خون به شدت بالا می‌رود و به تثبیت حافظه و احساسات کمک می‌کند، و در قسمت هایی از مغز که مرتبط با استدلالات پیچیده و گفتار می‌باشند، جریان خون کم می‌شود.

تاثیر خواب بر چشم‌ها

در حالی که طی خوابیدن، چشم‌ها بسته‌اند، اما حرکت چشم‌ها نشان دهنده مراحل مختلف خواب می‌باشد. به طرف خواب عمیق که می رویم، حرکات چشم‌ها سریع تر می‌شوند.

حرکت سریع چشمان 90 دقیقه بعد از خوابیدن رخ می‌دهد و 90 دقیقه یک‌بار هم تکرار می‌شود. حرکت سریع چشم‌ها نشان‌دهنده زمانی است که رویا می‌بینیم. در این زمان فعالیت مغز نیز بالاست و عضلات بدن در حالت فلج موقتی می‌باشند.

تاثیر خواب بر هورمون‌های بدن

- در طی ساعات بیداری، بدن برای تولید انرژی، اکسیژن و غذا را می‌سوزاند. این مرحله را به نام مرحله کاتابولیک (سوختن) می‌خوانند. در این مرحله، بیشتر انرژی بدن مصرف می‌شود. در این مرحله هورمون‌های محرکی نظیر آدرنالین و کورتیکواستروئید عمل می‌کنند.

اما هنگامی که خواب هستیم، بدن وارد مرحله آنابولیک (ساختن) می‌شود. در این مرحله، انرژی بدن برای ترمیم و رشد آن حفظ می‌شود. در مرحله آنابولیک، میزان آدرنالین و کورتیکواستروئید کم می‌شود و بدن شروع به تولید هورمون رشد می‌کند.

هورمون رشد باعث رشد، نگهداری و ترمیم عضلات و استخوان‌های بدن می‌شود. در طی خواب، بافت‌های بدن سریع‌تر از بیداری، تجدید می‌شوند.

- هورمون ملاتونین را هورمون خواب می‌نامند و توسط غده پینه‌آل در مغز ترشح می‌شود. ملاتونین کمک می‌کند تا چرخه بیداری و خواب تنظیم شود.

هنگامی که دمای بدن پایین می‌آید، میزان ملاتونین بالا می‌رود و باعث خواب آلودگی می‌شود.

هنگامی که دمای بدن بالا می‌رود، میزان ملاتونین پایین می‌آید و باعث بیداری می‌گردد.

- در طی خواب، هورمون‌های FSH و LH ترشح می‌شوند.

FSH باعث تحریک فولیکول‌های تخمدان در زنان و تولید و بالغ شدن اسپرم در مردان می‌شود.

LH در هر دو جنس باعث تحریک ترشح استروئیدهای جنسی از غدد تناسلی می‌شود.

LH در مردان باعت ترشح تستوسترون می‌گردد. LH در زنان باعث تخمک گذاری و ترشح هورمون‌های پروژسترون و استرادیول می‌گردد.

تاثیر خواب بر دمای بدن

هنگام عصر، دمای بدن همراه با هورمون‌های زمان بیداری نظیر آدرنالین کاهش می‌یابد.

دمای بدن در طول شب پایین می‌آید. در ساعت 5 صبح، دمای بدن یک درجه سانتیگراد پایین‌تر از دمای بدن در عصر می‌شود. در همان هنگام، سرعت سوخت و ساز بدن کم می‌شود و احساس خستگی به شما دست می‌دهد.

تاثیر خواب بر عضلات بدن

یک فرد در حالی که خواب است، می تواند 35 بار تغییر مکان دهد (یعنی بدن خود را از حالتی به حالت دیگر تغییر دهد و جابجا شود)، در حالی که عضلات بدن در حال استراحت و آرامش هستند و این فرصتی است برای بازسازی و ترمیم بافت‌های بدن.

تاثیر خواب بر خون

هنگامی که خواب هستید، میزان ضربان قلب بین 10 تا 30 ضربه در دقیقه کم می‌شود و این موضوع باعث کاهش فشار خون می‌شود.

برخی محققان بر این باورند که خستگی ناشی از خواب، نوع خفیف سم زدایی از خون است.

در طی روز، مواد بافت‌های تخریب شده در جریان خون می‌ریزند. در حالت بیداری، بیشتر این مواد زائد از طریق ریه، کلیه، روده و پوست دفع می‌شوند. در این حالت بدن به ما هشدار می‌دهد که این مواد زائد را برای تجدید انرژی از دست رفته کم کنیم و باعث می‌شود که ما خسته و خواب آلود شویم.

در طی خواب، سلول‌ها و بافت‌هایی که می‌شکنند، مواد زائد سمی را تولید می‌کنند. سپس غیرفعال می‌شوند. در نتیجه بافت تخریب شده، بازسازی می‌شود.

مطالب مرتبط:

مطالبی متعدد درباره خواب