قلعه‌ای در حصار قله‌ها
كوه‌ها در گذشته كاربردی بیشتر از امروز داشتند. بلندای كوه و اشرافی كه می‌توان از فراز قله‌ها به اطراف داشت باعث می‌شد كه در این مناطق استحكاماتی ساخته شود. قلعه‌های معروفی همچون قلعه بابك، قلعه رودخان و قلعه‌الموت در واقع دژهایی روی قله‌ها برای مقابله با دشمنان بوده‌اند.در این میان قلعه‌های كوچكی نیز در سال‌های اخیر كشف شده‌اند كه كاربردهای دیگری داشته‌اند.
از جمله این بناها یكی قلعه كنگلو است كه در میان راه فیروزكوه به قائمشهر قرار گرفته و در عهد ساسانی به عنوان عبادتگاه مورد استفاده بوده است.
نمای خارجی قلعه را یک باروی عظیم سنگی تشکیل می‌دهد که درقسمت میانی و طرفین آن، برج‌های دیده‌بانی تعبیه شده‌است. فضای داخلی این قلعه با توجه به بقایای آن، مدور و در دو طبقه ساخته شده‌بود که قسمت عمده آن از بین رفته و در حال ویرانی است. عمده مصالحی که در ساختمان قلعه به کار رفته عبارتند از؛ سنگ لاشه با ملات آهک و سنگ ریزه.
قلعه کنگلو زمانی در سه طبقه احداث شده‌بود. اما با توجه به از بین رفتن بخش اعظمی از معماری طبقه سوم، کار کاوش در فضاهای طبقه دوم به روش ارگانیک آغاز شد. در این طبقه سه فضا، یکی در وسط به شکل مستطیل و دو دیگر به شکل نیم دایره در دو طرف آن کشف شد و حفاری آن ها تا روی کفی از جنس ملات گچ که در نتیجه پر نمودن طبقه اول احداث شده‌است، ادامه یافت.
عناصر معماری کشف شده شامل دیوارهای جدا کننده، طاق و قوس پنجره، طاقچه و ورودی‌ها، با چسباندن شماره‌های لوکس و شناسه‌های عمق و لایه مستند‌سازی و سپس اطلاعات و شناسنامه هر یک از عناصر پس از برداشت‌های فنی، مرقوم شده.
برای دیدن این قلعه، باید سری به مازندران بزنید و حدود 70 كیلومتر از قائمشهر به سوی فیروزكوه بزنید. در مسیرتان از سه راهی خطیر كوه كه چند كیلومتر بعد از دوآب است، می‌گذرید. در سمت چپ، جاده‌ای فرعی به طول 14 كیلومتر وجود دارد كه از خطیر كوه آغاز و به دو راهی روستای چاشم ـ كنگلو منتهی می‌شود. در سمت چپ بعد از عبور از پل سیمانی جدیدالاحداث، راه پرپیچ‌وخم و صعب‌العبور روستای كنگلو شروع می‌شود. این جاده را باید پیاده طی کنید.
می توانید در نزدیكی روستای كنگلو و در مكانی كه قلعه از دور خودنمایی می‌كند کمی استراحت کنید و دوباره مسیرتان را تا قلعه پیش ببرید. این قسمت از مسیر حدود 400 متر با شیب ملایم سرازیر است و سپس با یك سربالایی صد متری به قلعه ختم می‌شود. ورودی روبه‌روی قلعه مسدود است و راه ورود سمت راست و زیر یكی از دو بال قلعه قرار دارد. قلعه از جنوب با شیب 90 درجه و گاهی با شیب منفی، منتهی به دره‌ای می‌شود كه عمق آن حدود 350 متر است.
ضلع جنوبی چشم‌اندازی وسیع به جاده دوآب ـ شهمیرزاد ـ سمنان دارد و احتمالا در قدیم از این نقطه منطقه را كنترل می‌كردند. بنابراین می توان حدس زد که قلعه از موقعیت استراتژیك حساسی برخوردار بوده است. ضلع جنوبی هم به دلیل ختم شدن به دره نیازی به دیوار نداشته است.
فرآوری: الهام مرادی
بخش گردشگری تبیان
برگرفته از: خبرگزاری میراث فرهنگی، جام جم
