استوکیومتری واکنش
اهداف درس
آشنایی با استوکیومتری واکنش
آشنایی با استوکیومتری مولی – مولی
آشنایی با استوکیومتری جرمی – مولی
آشنایی با استوکیومتری جرمی – جرمی
شرح درس:
در این درس به بررسی تفصیلی استوکیومتری واکنش خواهیم پرداخت.
معادله موازنه شده، رابطه ی کمی بین ذره های واکنش دهنده و فراورده را نشان می دهد. به یاد داشته باشید که با دانستن نسبت های مولی می توانید تعداد مول فراورده را از واکنش یا تعداد مول واکنش دهنده ها را به دست آورید.
استوکیومتری واکنش؛ ارتباط کمی بین مواد واکنش دهنده و فراورده را در یک واکنش تعیین می کند که به دسته های زیر طبقه بندی می شود:
الف- استوکیومتری مولی – مولی:
در این نوع استوکیومتری، ارتباط کمی بین مول یکی از مواد شرکت کنننده با مول یک ماده ی دیگر در همان واکنش ایجاد می کند.
توجه داشته باشید که نسبت مولی مواد، همان نسبت ضریب های استوکیومتری آنها در معادله ی موازنه شده واکنش است.
معادله ی فرضی زیر را در نظر بگیرید، مقدار ماده ی (x) B معلوم و مقدار ماده ی D مجهول است؛ آنگاه برای یافتن مقدار مول ماده ی D به طریق زیر عمل می کنیم.
ب- استوکیومتری جرمی – مولی:
ارتباط کمی بین مول یک ماده و جرم یک ماده ی دیگر شرکت کننده در واکنش را برقرار می کند.
فرض کنید؛ واکنش زیر برقرار باشد، مقدار مول ماده ی (x) A معلوم است و می خواهیم مقدار جرمی ماده ی B را که در واکنش شرکت می کند بیابیم؛ کافی است ابتدا مقدار مولی ماده ی B را بیابیم و سپس مقدار جرمی ماده ی B را بیابیم : به محاسبات این قسمت دقت کنید:
پ – استوکیومتری جرمی – جرمی:
ارتباط کمی جرم یک ماده با جرم یک ماده ی دیگر را در یک واکنش تعیین می کند.
فرض کنید؛ واکنش زیر برقرار باشد، مقدار جرمی ماده ی (x) B داده شده باشد و بخواهیم مقدار جرمی ماده ی c را که در واکنش شرکت کرده است، بیابیم؛ کافی است از مقدار گرم ماده ی B ، مقدار مول ماده ی B را یافته و سپس مقدار مولی ماده ی C را به ازای مصرف مقدار مول ماده ی B به دست آوریم و در پایان مقدار جرمی ماده ی C را تعیین کنیم.
برای درک بهتر استوکیومتری واکنش به مثال های زیر توجه کنید:
واکنش زیر را در نظر بگیرید؛
اگر 17 گرم نیترات نقره در واکنش فوق داشته باشیم، چند گرم کلرید نقره در واکنش ایجاد می شود؟
پاسخ ) در این مثال، از استوکیومتری جرمی – جرمی استفاده می کنیم.
با توجه به جرم مولی نقره و نیتروژن و اکسیژن و کلر از جدول مندلیف، می یابیم که یک مول AgCl مقدار 5/143 گرم جرم دارد و مقدار یک مول AgNO3 مقدار 170 gجرم دارد.
مرکز یادگیری سایت تبیان - تهیه و تنظیم : نوربخش
