امکان وجود موجودات دیگر در فضا

و از آیات اوست آفرینش آسمانها و زمین و آنچه از جنبدگان در آنها منتشر نموده است.

آیا در کرات دیگر تمدن و ساکنانی وجود دارد؟

"آسمان " این پدیه شگفت و اعجاب انگیز با ستاره ها و سیارها و کهکشانها با بی انتهاترین ابعاد جایی که هزاران سال تفکر بشر هنوز نقطه ای از عظمتش را کشف نکرده و افکار و اندیشه ها را همچنان در خود مشغول میدارد هر چه علم بشر بیشتر پیشرفت می کند بر اعجابش از این پدیده های پر رمز و راز بیشتر افزوده می شود؟ بی دلیل نیست که خداوند متعال برای متنبه کردن بندگانش ایشان را متوجه آسمان بی کران می کند و از ایشان می خواهد که در آن بیندیشند؟

کرات و سیاره ها و کهکشان های مختلف پرند از رازهایی که کسی جز خداوند متعال آن ها را نمیداند؟

انسان ها در طول تاریخ هزاران پرسش مطرح کرده اند و در جهت پاسخگویی به آن ها به کندوکاو و تحقیق پرداخته اند؟ و در بسیاری موارد ذهن محدود بشر را یارای آن نبوده که از این عظمت توشه ای بر گیرد؟

یکی از سؤالاتی که همواره ذهن بشر را قلقلک داده است این است که آیا ما تنها ساکنان عالم هستیم؟ در دنیایی که هزاران کهکشان چون کهکشان ما وجود دارد آیا تمدن های دیگری هم هست ؟ادیان دیگر و پیامبران دیگری هم هست؟ معارف آن ها چگونه است؟

در مقام پاسخ باید گفت؟ عظمت هستی بقدری است که همه ی دانشمندان در برابر آن انگشت حیرت به دندان دارند و با این که از بزرگی و وسعت و تعداد کهکشان ها و ستارگان و کرات اطلاعات دقیقی در دست نیست، ولی تنها در کهکشان ما(1) 150000 میلیون ستاره ی ثابت شمرده شده که در میان آنها تعداد قابل توجّهی شبیه خورشید ماست؛ بنابراین، با در نظر گرفتن عظمت عالم  آفرینش، بسیار بعید به نظر می رسد که حیات و زیست، مخصوص کره ی ما باشد و کرات دیگر از موجود زنده و یا زنده ی عاقل- بسان انسان – بی بهره باشند.

هر چند به عقیده ی دانشمندان نجومی، احتمال وجود حیات در دیگر سیّارات محدود منظومه ی شمسی بسیار ضعیف است، زیرا عطارد و زهره بسیار سوزان و خفه کننده و مریخ سرد و مشتری و زحل در «امونیک» و «متان» غوطه ورند.

ولی این نوع داوری ها درباره ی کرات منظومه ی شمسی نیز چندان منطقی نیست؛ زیرا اگر ما خود را در یکی از این سیّارات قرار دهیم، درباره ی زمین چه می گوییم؟ لابد یک منجّم مریخی می گوید: زمین ما از گاز کشنده ی اکسیژن احاطه شده است و او که نمی تواند بفهمد چگونه ساختمان بدن ما با این اکسیژن سازگاری دارد، امکان حیات را در زمین غیرقابل تصوّر فکر می کند!

اگر ماهواره هایی هم از مریخ به سوی زمین فرستاده شود – مانند ماهواره های زمین – که در فاصله ی سیصد کیلومتری زمین عکس برداری کنند، باز هیچ گونه آثار حیات در عکسها نمایان نخواهد بود!

از این نظر هیچ بعید نیست که داوریهای بعضی از دانشمندان درباره ی مساعد نبودن شرایط سیّارات منظومه ی ما برای حیات، بسان داوری منجّم مریخی باشد از دور، زمین را برای حیات مساعد نمی بیند؛ زیرا ما از خصوصیّات شرایط حیات و خصوصیّات ساختمان موجودات زنده ی آنجا – البتّه به فرض وجود – اطّلاع نداریم که آیا می توانند با آن شرایط در آنجا زندگی کنند یا نه.

در هر حال، بسیاری از دانشمندان مانند «ساگان» دانشمند آمریکایی و «شکلووسکی» عضو برجسته ی فرهنگستان شوروی و همچنین «والترموسیوان» در کتاب «ما در جهان تنها نیستیم» مسلّم می دانند که در خارج کره ی زمین هم تمدّنی وجود دارد، حتّی تمدّنهایی عالی تر از تمدّن زمین؛ این دانشمندان اظهار می دارند که هیچ دلیل ندارد ما معتقد باشیم که تنها کوکب مسکون ما، وضع خاص و انحصاری داشته باشد؛ بلکه به احتمال قوی، هزاران منظومه ی شمسی همانند منظومه ی شمسی ما در این کهکشان موجود است.

دو دانشمند نخست می گویند که کهکشان ما ممکن است دست کم هزار میلیون سیّاره قابل زیست داشته باشد و نزدیکترین و مستعدترین ستاره «اپسیلون» است و از میان هزاران هزار سیّاره، در چند تا ممکن است زندگی وجود داشته باشد و چند تا از آنها ممکن است دارای تمدّن «صنعتی پیشرفته» باشند؛ حتّی طبق گزارش رصدخانه ی نجوم فیزیکی «یوراکان» شوروی «از فضا علامت رادیویی پخش می شود که گویی مردم متمدّن از جهان دیگر، بر آن باشند که توجّه مردم کرات دیگر را به خود جلب کنند».(2)

علم و دانش تا این نقطه پیش رفته و در سراسر جهان دانشمندان به کاوشهای علمی خود ادامه می دهند تا پرده از چهره ی حقیقت بردارند.

نظر اسلام در این باره بسیار روشن است و قرآن و احادیث اسلامی از چهارده قرن پیش موضوع را برای ما حل کرده اند، اجازه بفرمایید که پیش از آن که درباره ی این موضوع از نظر قرآن و حدیث سخن بگوییم، جمله ای پیرامون مقتضای حکمت الهی در این زمینه خاطر نشان سازیم:

از نظر یک فرد موحّد و خداشناس که آفرینش جهان را از روی حکمت خداوند می داند، بسیار بعید است که در میلیاردها ستاره، هیچ کدام جز کره ی زمین مسکون نباشد و همه حکم بیابانهای خشک و خالی و خاموش داشته باشند، نه موجود زنده ای، نه موجود متفکّر و با شعوری مطلقاً در هیچ یک دیده نشود. این احتمال با قبول اصل هدف برای آفرینش و حکیم بودن آفریدگار سازگار نیست.

قرآن مجید با بیانی روشن، به موجودات زنده در آسمانها تصریح می کند و در توصیف قدرت خدا چنین می فرماید: «وَ مِن آیاتهِ خَلقُ السّمواتِ و الارضِ و ما بَثَّ فیهما من دابَّة؛ و از آیات اوست آفرینش آسمانها و زمین و آنچه از جنبدگان در آنها منتشر نموده.»(3)

چه بیانی رساتر از این که می گوید: خداوند در آسمانها و زمین، موجود زنده ی متحرّک (دابة) آفریده و پخش کرده است؟

قرآن نه تنها به وجود حیات و زندگی در کرات آسمانی تصریح می کند، بلکه در برخی از آیات بروشنی تصریح می کند که در آسمانها، موجودات زنده و عاقلی هستند که بسان بشر خاکی تکلیف و وظیفه دارند و در روز بازپسین مانند بشر محشور خواهند شد، آنجا که می فرماید:

«اِن کُلُّ مَن فِی السّمواتِ و الاَرضِ اِلاّ آتِی الرَّحمن عَبداً؛ تمام کسانی که در آسمانها و زمین هستند، بنده ی اویند!»(4)

«لقد احصاه و عدَّهم عدّاً؛ خداوند همه ی آنها را احصا کرده و به دقّت شمرده است!(5)»

«وَ کُلُّهُم آتیهِ یَومَ القیامةِ فرداً؛ و همگی روز رستاخیز، تک و تنها نزد او حاضر می شوند!»(6)

این آیات سه گانه می رساند که در آسمان ها موجودات زنده و عاقل که دارای تکلیف و رستاخیزند وجود دارند و چگونگی حشر آنان، بسان بشر در روز قیامت به صورت تنهایی انجام خواهد گرفت.

از میان روایات تنها به نقل یک روایت و ترجمه ی آن اکتفا می کنیم:

امیرمؤمنان درباره ی ستارگان چنین می فرماید: «انَّ هذِهِ النجومُ الّتی فِی السّماءِ مدائنُ مِثلَ المدائنِ الّتی فِی الارضِ مربوطة کلُّ مدینةٍ إلی عُمُدٍ مِن نُورٍ؛ این ستارگان شهرهایی مانند شهرهای روی زمین هستند و هر شهری با شهر دیگر، با ستونی از نور مربوط می باشد.»(7)

سالار شهیدان حضرت حسین بن علی علیه السلام در دعا و نیایش خود به درگاه الهی چنین می گوید: «اللهمَّ اسئلکَ بِکلماتِکَ و معاقدِ عزَّکَ و سُکّانِ سماواتک وأرضکِ...؛ پروردگار! من به کلمات و سخنان و مراکز عزّت و ساکنان آسمانها و زمینت سوگند می دهم!...». این جمله بروشنی می رساند که آسمانها هم ساکنانی دارد – آن هم مقرّب درگاه الهی و پاکدامن – گرچه برخی از علمای اسلام این جمله را تفسیر به ملائکه کرده اند، ولی دلیلی بر این انحصار نداریم.

پی نوشت ها:

1- کهکشان ما که در زبان عربی به آن «مجره» و در زبان توده ی مردم به آن راه مکّه و یا راه شیری می گویند، یک از هزاران کهکشانی است که در عالم هستی وجود دارد و منظومه ی شمسی ما جزء ناچیزی از کهکشان است.

2- در تنظیم این قسمت از کتاب «دانستنیهای جهان علم» نگارش آقای احمد راد، صفحه ی 227-229) استفاده شده است.

3- سوره ی شوری، آیه 29.

4- سوره ی مریم، آیه 93 – در زبان عربی لفظ «من» در موجود زنده و عاقل به کار می رود؛ از این جهت در ترجمه ی آیه، این دو لفظ به جای «من» گذارده شد.

5- سوره ی مریم، آیه 94.

6- سوره ی مریم، آیه 95.

7- سفینة البحار، مادّه ی نجم، جلد 2، صفه 574؛ نزدیک به همین مضمون در مجمع البحرین، مادّه ی کوکب وارد شده است و به جای عمد من نور، عمودین من نور ذکر شده است و ممکن است منظور از عمودین (دو ستون) همان دو قانون نیروی جاذبه و گریز از مرکز باشد. (مجمع البحرین، صفه 122).