آتشکار، یک راز مردانه !

---

شناسنامه اثر:

نویسنده : محسن امیر یوسفی

کارگردان:محسن امیر یوسفی

بازیگران: حمید فرخ نژاد، محمد ماهوش، مینا مصطفی پور، یدالله انوری و....

آتشکار اولین فیلم حمید فرخ نژاد در مقام کارگردان است که بعد از اما و اگرها و حذف و اصلاحات بسیار روی پرده سینما رفت. فرخ نژاد در اولین قدم خود اعتراض بسیاری از مسئولان و شخصیت های سیاسی را برانگیخت تا جایی که برخی از نمایندگان مجلس در مقابل آن موضع گرفتند اما بالاخره شمقدری کار خودش را کرد و به دنبال صدور پروانه برای فیلم های توقیف شده  دیگر آتش کار را هم روی پرده سینما فرستاد.

آتشکار

آتشکار، فیلمی است در قالب طنز، اما با درون مایه های اجتماعی و فرهنگی. داستان مردی که بر سر انجام دادن یک عمل پزشکی، دو ساعتی مخاطب را پای پرده سینما میخکوب می کند و به بهانه ی این عمل سعی در شکاف لایه های پنهان اجتماعی دارد. آقا سهراب قهرمان داستان، مردی زحمتکش است که بعد از تولد چهارمین فرزندش و برخوردن به بحران جمعیتی در منزل! تصمیم به انجام عمل وازکتومی می گیرد. تردید های جدی آقای آتشکار برای انجام عمل به دلیل قبح این عمل در یک جامعه سنتی موضوع اصلی این فیلم سینمایی بحث برانگیز بوده است.

با تلاش کارگردان، آتشکار تبدیل به یک فیلم به شدت اجتماعی با یک نوع فضای طنز و فانتزی می شود. در طول فیلم، سکانس هایی از یک طنز مدرن را می بینیم که به طور ظریف به ما پیام می دهند و ما را به خنده می اندازند. فیلم، عجایب رفتار های اجتماعی ما را چنان نمادین و با حوصله به رخ مان می کشد که مخاطب آگاه از این همه خنده دلش می گیرد. به راستی که فاجعه خنده آور است. در فیلم، واکنش های ناآگاهانه ای نسبت به عقیم سازی مردان وجود دارد، عکس العمل هایی که شاید روشنفکر امروز به سختی باور کند که هنوز هم افکاری از این نوع در دنیای مدرن، بین اذهان رد و بدل می شود. با اینکه کارگردان موضوع عقیم سازی مردان را سوژه کار خود قرار داده است اما واضح است که فرخ نژاد حرف های بسیار عمیقی را در لفافه طنز برای مخاطب خود دارد.

تقابل سنت و مدرنیته

توجه به چیزی به نام عمل وازکتومی ، در فیلم آتشکار تنها بهانه ای می شود که کارگردان از طریق آن حرف های بیشتری بزند و انتقادات جدی تری بکند. با مقداری توجه در سکانس های مختلف  فیلم، به این نتیجه می رسیم که کارگردان می خواهد با رفتار شناسی، تضاد بین سنت و مدرنیته حاکم بر رفتار جامعه ایران را نشان دهد. آقا سهراب به عنوان قهرمان، بیشتر از همه درگیر این تضاد وتقابل است. او اما بین یکسری عقاید  تعصبی که بی جهت آن ها را به مذهب نسبت می دهند و انجام یک عمل جراحی مشروع در تردیدی ویران کننده است. یکی دیگر از تعارض های سنت و مدرنیسم، سکانس انتخاب نام برای فرزند چهارم آقا سهراب است. دو اسم برای بچه گذاشته می شود. یکی اعظم و دیگری آتوسا! از تضاد های دیگر وجود رایانه در منزل سهراب است، که از آن برای چت کردن – که یکی از نمادهای دنیای جدید در این فیلم است- استفاده می شود. خلاصه کارگردان از هر فرصتی برای نمایان کردن تضادها و تعارض های بین سنت ومدرنیسم استفاده کرده. تعارض هایی که آقا سهراب های زیادی با آن درگیرند و نمی دانند باید با آن چه کنند؟ فیلم به خوبی نشان می دهد که دین مسبب این کج انگاری ها وتعصبات احمقانه نیست. این خود افراد هستند که به نام دین، تابوهای خیالی برای خودشان طراحی می کنند. چند بار روحانی فیلم، به آقا سهراب می گوید که از نظر تشیع وازکتومی هیچ اشکال شرعی ندارد و دین مخالفتی با آن ندارد، اما روح پدر سهراب به سراغ او می آید و او را تهدید می کند که اگر خودش را عقیم کند او را مورد نفرین قرار می دهد و جهنم جایگاه او خواهد بود. این روح، نماد همان باورهایی است که از محیط زندگی خود وام گرفته ایم و هیچ دیشه ای در شریعت ندارد.

یکی از نکاتی که بی انصافی است اگر به آن اشاره نکنیم، نگاه مثبت و درست فیلم به مذهب شیعه است. جدا از نقد های اخلاقی که گروهی از منتقدین به خاطر شوخی های کلامی و هجو نهفته در این فیلم گرفته اند، لازم است بدانیم که "آتشکار" بار دیگر به ما یادآوری کرد که تشیع مذهبی پیش رو است که تعصبات خارج از مبانی تعقلی در آن جایی ندارد. مذهبی که به مسائل روز و نیازهای جدید جامعه توجه دارد.

زینب قمی

بخش سینما وتلویزیون تبیان