پایگاه‌های جهانی موزه‌هایی بی‌حصار

ثبت جهانی آثار در ایران پس از یك وقفه 24 ساله، از سال 2003 میلادی آغاز شد و اكنون به علت محدودیت ها، سهمیه هر كشور كاهش چشمگیری پیدا كرده، به طوری كه كشورهایی مثل روسیه یا ژاپن، ممكن است نتوانند هر سال، اثری را در فهرست میراث جهانی ثبت كنند.

با وجود این ایران تا سال 84، 7 اثر را در فهرست میراث جهانی به ثبت رساند و از سال 85 تا 91 هم با یك رشد صعودی توانست 18 اثر را در فهرست جهانی ثبت كند.

مجموعه قنات ها، طاق بستان، منظر فرهنگی ماسوله، مركز تاریخی زندیه در شیراز، مزار جام، مجموعه آسبادهای تاریخی آستان حرم امام رضا(ع) و محور تاریخی تیموری مشهد از جمله پرونده هایی هستند كه هم اكنون كار تدوین آن ها در دست انجام است.

فرهاد عزیزی، مسئول دفتر امور پایگاه های جهانی تعداد پایگاه های تاریخی جهانی شده را همراه با باغ های ایرانی، 25 اثر اعلام كرده و به می گوید: حفاظت از پایگاه های تاریخی كه ثبت جهانی شده اند، بر اساس پلان مدیریتی كه آثار جهانی دارند بوده و هر ساله بر اساس این پلان مدیریتی هم كار حفاظت از این آثار صورت گرفته و مرمت های اضطراری برای آن اعمال می شود.

وی درباره شاخصه های آثاری كه در ردیف ثبت جهانی قرار گرفته اند، می افزاید: هر اثری كه در شرف ثبت جهانی شدن است باید یك ویژگی خاص داشته باشد تا بتواند در سراسر دنیا بارز شود. هم اكنون برای ثبت جهانی آثار 10معیار وجود دارد كه آثار معرفی شده به یونسكو باید حداقل یك معیار داشته باشد تا بتوانند مسیر جهانی شدن را طی كنند. به عنوان مثال یكی از این معیارها، نشانه یك تمدن از دست رفته یا نشان بارز خلاقیت معمارانه در آن اثر است.

مسئول پایگاه های جهانی درباره اقدامات صورت گرفته در این پایگاه ها می گوید: در همه پایگاه ها هر ساله كارهای باستان شناسی صورت می گیرد، برای مثال در پایگاه بیستون سال گذشته كاوش بخش مدفون كاخ نیمه تمام ساسانی انجام شد و خوشبختانه آن كار هم اكنون پایان یافته است.

در كنار همه این مسائل همچنین صنعــت گردشــگری در اولــویت پایگاه های تاریخی است، بر این اساس زیرساخت های گردشگری با استانداردهایی كه باید در كنار آثار جهانی باشد، پیاده شده و بیشتر سایت های جهانی در این زمینه مشكلی ندارند.

به عنوان مثال طرح ساماندهی بیستون از سه الی چهار سال گذشته آغاز شده و هم اكنون در مرحله نهایی قرار دارد، از دیگر كارها نیز می توان به طرح ساماندهی تخت سلیمان اشاره كرد كه حدود 50 درصد آن انجام شده و شامل مبلمان محیطی، تیرهای بازی، تابلوهای راهنما و امكانات فوری مورد نیاز گردشگران از قبیل غرفه های صنایع دستی و نمازخانه است.

علاوه بر این، كل تشكیلات سازمان میراث فرهنگی در كنار سایت ها ایجاد شده كه شامل بخش حفاظت و مرمت، گردشگری و معرفی اثر و غرفه صنایع دستی بوده كه كل كارهای صورت گرفته در این پایگاه ها رصد می شود و اقدامات حفاظتی هم از سوی یگان حفاظت صورت می گیرد تا اگر مشكلی پیش آمد بخش حقوقی هم به سرعت وارد عمل شود.

مسئول پایگاه های جهانی، پرونده شهر سوخته و كاخ گلستان را از دیگر آثاری بیان می كند كه قرار است به زودی ثبت جهانی شوند. او می گوید: پایگاه جهانی برای ادامه حیات اعتبار ثابت دارند و هرساله برای حفاظت،مرمت و زیرساخت های گردشگری میزان اعتبارات افزایش می یابد.

وی تصریح می كند: پرونده های جهانی شهر تاریخی اصفهان و باغ های ایرانی نیز در سال های آینده، بخش هایی را به عنوان الحاقی خواهند داشت.عزیزی می افزاید: پایگاه های تاریخی مثل موزه ها هستند و همه تدابیر برای حضور گردشگران و بازدید از آن فراهم شده است.

منبع

روزنامه ایران، سعیده احسانـــی راد