افعال مقاربه
اهداف درس :
آشنایی با افعال مقاربه و کارکرد آن
آشنایی با انواع افعال مقاربه و معانی آن ها
آشنایی با « لای نفی جنس » و اسم و خبر آن
افعال مقاربه چیست ؟
افعال مقاربه افعالی هستند که برای نزدیک نشان دادن وقوع کاری از آن استفاده می شود مثل :
کاد الطفلُ یضحکُ
آنچه قابل توجه است این است که کارکرد افعال مقاربه همچون افعال ناقصه است یعنی بر سر مبتدا و خبر آمده و مبتدا را اسم خود و مرفوع می کند و خبر را ، خبر خود و منصوب می کند.
نکته: تفاوت افعال مقاربه و افعال ناقصه در این است که خبر افعال مقاربه همیشه فعل مضارع است لذا محلاً مرفوع می باشد .
تمرین :
گزینۀ صحیح را در میان گزینه های زیر ببینید :
*الف ) کادت الشمسُ تشرق ب ) کاد علیّ باکیاً
ج ) أخذ علیّ کتاباً د ) عسی الله راحماً
گزینه صحیح، گزینه الف می باشد.
و اما انواع افعال مقاربه:
افعال مقاربه از لحاظ معنا به سه دسته تقسیم می شوند :
افعال قرب: نزدیک بودن وقوع کاری را نشان می دهد : کاد / أوشک
افعال رجاء: امید به انجام کاری را نشان می دهد : عَسی
افعال شروع: بر شروع کار دلالت دارد : بدأ / شرعَ / أَخَذَ / جَعَلَ
مثال ها:
أوشک المطرُ ینزل / کاد المطرُ ینزلُ
عسی ربّی أن یُوفقنی
بدأ / شرع / أخذ / جعل القمرُ یتلَألأ
نکته: افعال قرب ( کاد / أوشک ) هم به صیغۀ ماضی هستند و هم مضارع : ( یکاد / یوشک ) اما افعال شروع فقط به صیغۀ ماضی استعمال می شوند .
لای نفی جنس و کارکرد آن:
لای نفی جنس تنها بر سر جملۀ اسمیه آمده و مانند حروف مشبهه عمل می کند یعنی مبتدا را اسم خود و منصوب و خبر را خبر خود و مرفوع قرار می دهد مثل : لا إکراهَ فی الدّین
ویژگی های اسم لای نفی جنس : نکره / مبنی بر فتح ( محلاً منصوب )
ویژگی های خبر لای نفی جنس : همچون خبر مبتداست با این تفاوت که گاهی اوقات مخدوف است مثل :
لابُدَّ .................... در اصل بوده : لابُدَّ موجود
گروه مدرسه اینترنتی سایت تبیان - تهیه: فاطمه شیرزاده
تنظیم: نوربخش