تبیان، دستیار زندگی
( قسمت اول ) کاربر محترم شما می توانید این مطلب را در سه قسمت مطالعه نمایید. اعتیاد به مواد مخدر ، به عنوان نابسامانی اجتماعی ، پدیده ای است که آن را " بلای هستی سوز " نام نهاده اند؛ زیرا ویرانگری های حاصل از آن زم...
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

بلای هستی سوز ! ( قسمت اول )

کاربر محترم شما می توانید این مطلب را در سه قسمت مطالعه نمایید.

اعتیاد به مواد مخدر ، به عنوان نابسامانی اجتماعی ، پدیده ای است که آن را " بلای هستی سوز " نام نهاده اند؛ زیرا ویرانگری های حاصل از آن زمینه ساز سقوط بسیاری از ارزش ها و هنجارهای فرهنگی و اخلاقی می گردد و سلامت جامعه را به مخاطره می اندازد و هر سال این بلای خانمان برانداز، قربانیان بی شماری را در آغوش سرد خاک می افکند.

اعتیاد به مواد مخدر تقریباً پدیده نوظهوری است که از عمر آن شاید بیش از صد و پنجاه سال نمی گذرد. البته مصرف مواد مخدر و حتی عادت و نیز استعمال تفننی بدان ، تاریخی طولانی دارد . لیکن از قرن نوزدهم به بعد است که به سبب تأثیر فراوان بر جنبه های متفاوت زندگی اجتماعی انسان ها ، توجه بسیاری را به خود جلب کرده است.

اعتیاد چیست؟

اعتیاد را به عادت کردن ، خوگرفتن ، خوگرشدن ، و خود را وقف عادتی نکوهیده کردن معنی نموده اند. به عبارت دیگر ، ابتلای اسارت آمیز به ماده ی مخدر  که از نظر جسمی یا اجتماعی زیان آور شمرده شود ، اعتیاد نام دارد . اصطلاح اعتیاد به سهولت قابل تعریف نیست ، اما عواقب آن به صورت های مختلف نظیر کم شدن تحمل و وابستگی شدید هویدا می شود .

در طب جدید به جای کلمه ی اعتیاد ، وابستگی به دارو به کار می رود که دارای همان مفهوم ولی دقیق تر و صحیح تر است . مفهوم این کلمه این نیست که انسان بر اثر کاربرد نوعی ماده شیمیایی از نظر جسمی و روانی به آن وابستگی پیدا می کند، به طوری که بر اثر دستیابی و مصرف دارو ، احساس آرامش و لذت به او دست می دهد؛ بلکه به این معناست که فرد با نرسیدن دارو به خماری ، دردهای جسمانی و احساس ناراحتی و عدم تأمین دچار می شود.

سازمان بهداشت جهانی ، ماده ی مخدر را این گونه تعریف می کند: " هر ماده ای که پس از وارد شدن به درون ارگانیسم بتواند بر یک یا چند عملکرد از عملکردها تأثیر بگذارد ، ماده ی مخدر است." این تعریف مصرف کنندگان مواد مخدر را افرادی غیر طبیعی و منحرف می داند و براساس آن مخدرهایی نظیر توتون و مشروبات الکی و همچنین مخدرهای غیرقانونی مانند هروئین و ال . سی . دی را در بر می گیرد .

معتاد کیست؟

"معتاد کسی است که بر اثرمصرف مکرر و مداوم، متکی به مواد مخدر یا دارو شده باشد، "یا به عبارت دیگر" قربانی هر نوع وابستگی دارویی یا روانی به مواد مخدر، معتاد شناخته می شود."

از نظر آسیب شناسی ، هر دارویی که پس از مصرف چنان تغییراتی را در انسان به وجود آورد که از نظر اجتماعی قابل قبول و پذیرش نباشد و اجتماع نسبت به آن حساسیت یا واکنش نشان دهد، آن دارو مخدر است و کسی که چنین موادی را مصرف می کند معتاد شناخته می شود.

بنابراین ، معتاد به کسی می گویند که در نتیجه ی استعمال متمادی دارو در بدن وی حالت مقاومت اکتسابی ایجاد شده ، به شیوه ای که استعمال مکرر آن موجب کاسته شدن تدریجی اثرات آن می گردد. از این رو، پس از مدتی شخص مقادیر بیشتری از دارو را می تواند بدون بروز ناراحتی تحمل کند و در صورتی که دارو به بدن وی نرسد، اختلالات روانی و فیزیکی در  او ایجاد می شود.

انواع اعتیاد

با توجه به تعریف اعتیاد که قبلاً به آن اشاره شد، انواع اعتیاد را می توان به دو گروه تقسیم کرد:

1- اعتیاد مجاز: به وابستگی و تداوم در مصرف موادی که به عنوان دارو شناخته شده و به طور طبیعی یا مصنوعی به دست می آید، اعتیاد مجاز می گویند که معمولاً شامل بسیاری از مواد است که با تجویز پزشک یا اغلب خودسرانه مصرف می شود. اعتیادهای مجاز به نوبه خود به دو دسته تقسیم می شوند.

الف) اعتیاد به مواد مخدر طبیعی و مصنوعی که به عنوان دارو شناخته می شوند.

ب) اعتیاد به موادی مانند تنباکو، سیگار و نظایر آن که تنها از دیدگاه روانی عادت آور است و تداوم مصرف را ایجاد می کند.

2- اعتیاد غیر مجاز: وابستگی فرد به مصرف همیشگی مواد مخدر و بهره گیری ازعواملی که بنا بر قوانین کشوری یا بین المللی ( شرعی و مدنی ) غیرقانونی شناخته می شود، اعتیاد غیر مجاز می گویند. این امر در نتیجه ناپسند بودن مظاهر اعتیاد از دیدگاه شرعی ، پزشکی ، بهداشتی ، روانی و اجتماعی ، غیر مجاز تلقی می شود.

فرایند اعتیاد

اعتیاد به هر شکلی که باشد، معمولاً طی یک فرایند سه مرحله ای انجام می گیرد، این مراحل عبارت اند از:

1- مرحله آشنایی:در این مرحله شخص در اثر مسامحه یا تشویق دیگران یا میل به انجام یک کار تفریحی یا کنجکاوی یا علل دیگر مانند کسب لذت ، به مصرف مواد مخدر آشنا می شود.

2- مرحله میل به افزایش مواد: در این مرحله ، بدن هر روز به مواد بیشتری نیاز پیدا می کند و بعد از مدت ها استفاده نامرتب از موادمخدر، شخص دچار شک و تردید شده، برای رهایی از آن با امیال خود دست به مبارزه می زند.

3- مصرف اعتیاد( بیماری): در این مرحله، بعد از شک و تردید و شاید مدتی ترک اعتیاد ، شخص سرانجام به مرحله اعتیاد واقعی می رسد که اگر مواد مخدر ، کم یا بدون رعایت ترتیبات لازم ناگهان قطع شود عوارض جسمانی و روانی در او ایجاد می شود.

مصرف هروئین به سرعت موجب اعتیاد می شود. تریاک پس از مصرف دارو و حدود یک ماه متوالی به چنین مرحله ای می رسد. اما اعتیاد به الکل مستلزم مصرف آن به مدت طولانی تر است.

شخصیت معتاد

شخصیت فرد به ساختار روانی او بستگی دارد. شخصیت با توجه به برخی عوامل ساختاری ثابت، که با پایان بلوغ برای همیشه شکل می گیرد، تعریف می شود و فرد خواه بیمار باشد خواه سالم، ساختار بنیادی شخصیتش هرگز تغییر نمی کند.

بین شخصیت و اعتیاد رابطه متقابل وجود دارد ؛ یعنی فرد به علت وضع خاص شخصیتی و نیازها و شکست ها، ناتوانی در برخورد با مسائل و ناکامی در زندگی، عدم ثبات عاطفی و ناملایمات دیگر به اعتیاد رو می آورد و اعتیاد نیز به نوبه خود موجب از بین رفتن انسجام روانی و هیجانی شخص می شود. بدین ترتیب بین اعتیاد و شخصیت ، دور باطلی ایجاد می گردد که مبارزه با آن مستلزم تغییر شرایط بیرونی و درونی، یعنی ایجاد اراده و روحیه ای قوی و آسیب ناپذیر است و بالاخره، به دلیل فساد بافت های مغزی که از مصرف مواد مخدر به وجود می آید، شخص کنترل حرکات خود را از دست داده، آمادگی آسیب رسانی به خود و دیگران را پیدا می کند. از این رو، به موازات افزایش معتادان، سرقت ها و انحرافات اجتماعی و اخلاقی نیز روز افزون می شود.

شناخت شخصیت و ویژگی های رفتاری معتادان به منظور مبارزه با اعتیاد و نیز پیشگیری و درمان آن، از اهمیت ویژه ای برخوردار است. اعتیاد دگرگونی هایی در خلق و خوی معتاد به وجود می آورد که از احوال ظاهریش می توان بدانها پی برد.

ادامه دارد ...

در قسمت بعد به معرفی مشخصات فرد معتاد و عوارض اعتیاد می پردازیم.