ستاره‌ها و ابهام‌ها
هر ساله برگزاری جشنواره بین‌المللی فیلم فجر مجال خوبی برای علاقه‌مندان جدی سینمای جهان است تا مروری بر بهترین آثار سینمایی قاره داشته باشند.
امسال نیز در بخشهای متعدد فیلمهای مطرح سینمایی به نمایش در می‌آیند كه در این میان اكران چند فیلم غیرمنتظره و بعضاً سؤال‌برانگیز است. در بخش جشنواره جشنوارههای بیست‌وششمین دوره جشنواره بین‌المللی فجر 26 فیلم روی پرده می‌رود كه نام چند فیلم بیش از سایرین جلب توجه می‌كند.
فیلم چوپان خوب (نگهبان خوب) كه دومین فیلم بلند رابرت دنیرو در مقام كارگردان محسوب می‌شود، در این بخش گنجانده شده است. در این فیلم كه بر اساس فیلمنامه‌ای از اریك راث ساخته شد آنجلینا جولی، مت دیمن و خود دنیرو حضور دارند. این فیلم كه البته محصول سال 2006 است سابقه فعالیت‌های یك مامور سازمان سیا را در دهه 1960 دنبال می‌كند.
فیلم دنیرو در گیشه سینماهای جهان چندان موفقیتی به دست نیاورد و در داخل آمریكا نیز با وجود استقبال منتقدان، فروش ناامیدكننده‌ای داشت كه می‌تواند به دلیل نگاه انتقادی آن به فعالیت‌های سازمان سیا باشد.
فیلم مطرح دیگر دره الاه (در دره الله) از پل هگیس كارگردان آمریكایی است كه فیلم تصادف ازاو 2 سال قبل برنده جوایز متعددی در مراسم اسكار شد. در این فیلم تامی لی جونز، سوزان ساراندون و شارلیز ترون حضور دارند و فیلم بر اساس داستانی واقعی ساخته شده وجونز و ساراندون نقش پدر و مادر سربازی را ایفا می‌كنند كه كمی پس از بازگشت از عراق ناپدید می‌شود و تلاش پدر برای پیدا كردن پسرش با همراهی یك كارآگاه پلیس عصبی به یك معمای قتل منجر می‌شود كه به تدریج پرده از حقایق تلخ جنگ عراق و تأثیر منفی آن بر سربازان آمریكایی برمی‌دارد.
این فیلم 60 میلیون دلاری با تبلیغات فراوانی همراه بود و به نظر می‌رسید بتواند نگاه مردم آمریكا و جهان را نسبت به جنگ عراق تغییر دهد اما انتخاب زمان نامناسب برای اكران فیلم باعث شد تا فیلم با وجود هزینه 30 میلیون دلاری تبلیغات، كاملاً از سوی تماشاگران نادیده گرفته شود، اما در هفته گذشته این فیلم در ناباوری یك نامزدی اسكار به دست آورد و تامی لی جونز برای این فیلم نامزد دریافت جایزه اسكار بهترین بازیگر نقش مكمل شد.
فیلم دیگری كه انتظار می‌رود مورد توجه علاقه‌مندان به سینما قرار گیرد فیلم خداحافظ بافانا به كارگردانی بیل آگوست كارگردان باسابقه دانماركی است. فیلم براساس كتاب «خداحافظ بافانا: نلسن ماندلا، زندانی من، دوست من» نوشته جیمز گرگوری زندانبان اوست كه نقش ماندلا را در این فیلم دنیس هیسبرت بازی می‌كند و جوزف فاینس كه برای بازی در فیلم شكسپیر عاشق نامزد دریافت اسكار بود در نقش زندانبان او ظاهر می‌شود.
این فیلم یكی از چندین فیلم سیاسی جشنواره امسال است كه به دلیل اقتباس ناشیانه از كتاب پر فروش گرگوری در گیشه اصلاً موفق نبود. این فیلم یك محصول اروپایی است و صحت داستان كلی آن از سوی آنتونی سامپسون – یكی از دوستان قدیمی ماندلا – زیر سؤال رفته است.
اما در این بخش فیلمهای كم اهمیت‌تری نیز به نمایش در خواهد آمد كه از آن جمله می‌توان به فیلم اسپانیایی صندلی به كارگردانی جولیودی والووتیس، رودررو با دشمن از اسلواكی به كارگردانی پاتریك لانكاریك و بر اساس كتابی از لئوپولد لاهولا، اشباح سرگردان ساخته سیرو گوئرا از كشور كلمبیا و موشك از شارلی بنیامه و محصول كانادا اشاره كرد.
اما فیلمهای مهم دیگری هم قرار است در بخش نمایش‌های ویژه آثار داستانی روز به نمایش درآیند. حضور قوی فیلمهای هالیوودی در این بخش جلب توجه می‌كند؛ با توجه به اینكه لزوماً تمامی این فیلم‌ها را نمی‌توان «آثار داستانی روز» دانست.
یكی از فیلمهای خوب این بخش بدون شك فیلم «فرزندان انسان» ساخته آلفونسوكوئارون كارگردان مكزیكی است كه برداشتی آزاد از رمانی به همین نام نوشته پی‌وی جیمز است.
در این فیلم كه كلایو اوون، جولین مور و مایكل كین ایفای نقش كرده‌اند، داستان فردی به نام تئو فارون روایت می‌شود كه در سال 2027 در شرایطی كه نازایی نسل بشر را در خطر انقراض قرار داده است، باید راهی برای محافظت از یك زن باردار پیدا كند. این فیلم كه جزء بهترین فیلمهای سال 2006 به شمار می‌آید، فروش فراوانی نداشت ولی اقتباس خوب از رمان جیمز سبب شد تا فیلم در نهایت در فهرست 10 فیلم برتر سال انستیتو فیلم آمریكا و اكثر منتقدان معتبر جهانی قرار گیرد، هرچند كه به دلیل فضای تیره نتوانست با اقبال عمومی مواجه شود.
اما نبرد بین خیر و شر كه با موفقیت سری فیلمهای ارباب حلقه‌ها از سوژه‌های مورد علاقه استودیوهای هالیوودی به حساب می‌آید، امسال نیز در قالب فیلم بحث‌برانگیزی به نام قطب‌نمای طلایی مطرح شد. كارگردانی این فیلم 180 میلیون دلاری بر عهده كریس وایتز بوده كه پیشتر برای ساخت فیلمهای كمدی شهرت خود را به دست آورده است.
این فیلم كه نیكول كیدمن و دانیل كریگ هنرپیشگان اصلی آن هستند بیش از آنكه به خاطر ارزش هنری آن مطرح شود، دستمایه جنجال كاتولیك‌ها و پروتستان‌ها در اروپا و آمریكا بوده است كه معتقد بودند قطب‌نمای طلایی فیلمی است كه می‌تواند كودكان را به مطالعه كتاب‌های نه چندان خوشنام فیلیپ پولمن ترغیب كند. این جنجال‌ها كه در اواخر اكران فیلم در آمریكا به وجود آمد، باعث شد تا فیلم ناكامی‌های تجاری‌اش در آمریكا را در باقی نقاط جهان جبران كند و فروشی 250 میلیون دلاری داشته باشد.
اما فیلم با ارزش دیگر این بخش جاده گوانتانامو ساخته مایكل وینتر باتم انگلیسی است كه جایزه خرس نقره‌ای بهترین كارگردانی از جشنواره بین‌المللی فیلم برلین را برای او به همراه داشت. این فیلم كه داستان بازداشت 3 جوان انگلیسی پاكستانی‌الاصل است كه قصد سفر به افغانستان را دارند اما سفرشان با حمله آمریكا به نیروهای طالبان همزمان می‌شود و در نهایت در مناطق تحت كنترل طالبان دستگیر شده و به گوانتانامو منتقل می‌شوند. بخش‌هایی از این فیلم در ایران فیلمبرداری شد و وینتر باتم برای نظارت بر این بخشهای فیلم سفری یك ماهه به كشورمان داشت.
همچنین فیلم وسترن قطار سه و ده دقیقه به یوما از جیمز منگولد می‌تواند به لطف حضور هنرپیشگانی چون راسل كرو و كریستین بیل مورد توجه علاقه‌مندان سینما واقع شود. این فیلم كه نسخه جدیدی از فیلمی با همین عنوان در دهه 1950 است، داستان مزرعه‌داری به نام دان اوانز است كه در قبال دریافت پولی كه می‌تواند او را از ورشكستگی كامل نجات دهد، حاضر است تا یك یاغی را به شهری منتقل كرده و پس از آن با قطار سه‌و ده دقیقه به زندان یوما در آریزونا بفرستد.
این فیلم مورد تحسین منتقدان بود ولی پایان ضعیف و بیش از حد كلیشه‌ای آن باعث شد تا تماشاگران آن را پس بزنند و فیلم شكست فاحش تجاری را تجربه كرد در شرایطی كه شاید با فروش خوب امكان مطرح شدن در اسكار را نیز پیدا می‌كرد چرا كه داوران آكادمی همواره به فیلمهای وسترن در دو دهه اخیر روی خوش نشان داده‌اند.اما گذشته از این فیلمهای قابل اعتنا، اكران برخی از فیلمهای تجاری دست چندم چندان توجیهی نمی‌تواند داشته باشد.
برای مثال فیلم قلب‌های تنها ساخته تاد رابینس با یك دو جین از هنرپیشگان مشهور چون جان تراولتا، جیمز گاندولفینی و سلما هایك یك فاجعه كامل در سینمای تجاری در سال گذشته بود كه فروش آن به 30 میلیون دلار نیز در سطح جهان نرسید و منتقدان هم به شدت از فیلم كه نسخه‌ای كلیشه‌ای و تكراری از فیلمهای پلیسی دهه‌های گذشته است، انتقاد كردند.فیلم پسران پرواز ساخته تونی بیل یكی دیگر از فیلم‌هاست كه به داستان قهرمان بازی‌ها و شجاعت چند جوان آمریكایی در نیروی هوایی فرانسه در سال 1916 و در اوج جنگ جهانی اول می‌پردازد ولی فیلم به‌‌اندازه‌ای كلیشه‌ای بود كه حتی تماشاگران میهن‌پرست آمریكایی(!) نیز استقبالی از آن نكردند و این فیلم 60 میلیون دلاری خیلی زود فراموش شد.
همچنین فیلم شهر مرزی ساخته گریگوری ناوا صرفاً فیلمی سفارشی با بازی جنیفر لوپز و آنتونیو باندراس است كه داستان تكراری كشف قاتل سریالی در یك شهر دور افتاده را مرور می‌كند. حضور چنین فیلم‌هایی در جشنوارههای معتبر جهانی می‌تواند با حضور بازیگران آنها در این جشنواره‌ها و استفاده تبلیغاتی از این حضور توجیه شود ولی قطعا نمایش فیلمی در این سطح نازل در جشنواره بین‌المللی فیلم فجر سؤال‌برانگیز است.
اما اوج ابهام را باید در چگونگی اكران فیلم كوكب سیاه از برایان دپالما دانست. فیلمی كه با موضوع تحقیق پیرامون مرگ یك هنرپیشه مشهور در دهه 1930 به‌طور حتم شانس اكران كامل را در جشنواره نخواهد داشت و قطعاً جرح و تعدیل آن نیز گسترده خواهد بود و عملاً دقایق فراوانی از آن باید حذف شود اما اصرار به حفظ آن در برنامه اكران نكته‌ای است كه برای تمام علاقه‌مندان یك علامت سؤال بزرگ را پیش از آغاز جشنواره به وجود آورده است.
منبع : همشهری
