Ali (a.s)"ın Ticareti 1

    Hz. Ali"nin alışverişi sadece Allah Teala iledir. Bakara Suresi"nin 207. ayetinde "insanlar arasında öylesi de vardır ki, Allah"ın rızasını kazanabilmek için kendi canını satar" buyrulur.

    Kur"an müfessirleri bu mübarek ayetin, Hz. Ali"nin (a.s) Hz. Resulullah"ın (s.a.a) yatağında yattığı "Leylet"ul Mebit" gecesi nail olduğunda müttefiktirler.

   O gece Hz. Ali (a.s) kendi canını hiçe sayarak ölüm döşeğine yatmıştı.[1]

Ayette geçen "yeşrî" kelimesi, müminin Rabbiyle yaptığı alışverişi ve onun ilahi ticaretini vurgulamaktadır.

Her alışverişin 4 unsuru vardır: Alıcı, satıcı, mal, fiyat.

    Bu muazzam olayda alıcı Allah Teala, satıcı Hz. Ali (a.s), mal o hazretin canı ve fiyat veya bedel de Hak Teala’nın hoşnutluğudur.

    Bu konuyu biraz açalım:

    İnsanoğlunun istek ve eğilimleri belli başlı şeylerdir: Servet ve para, huzur ve güven, prestij ve iyi isim, evlat, hayat ve iyi bir hayat düzeyi.

    Bu beşi, insanoğlunun temel arzuları olup gerisi bunlardan sonra gelir ve 2. dereceye girer. Çünkü bunlardan başka her şey, sadece bunlara ulaşabilmek için gerekli birer araçtan öte değildir.

    Bu beş unsur da yekdiğeriyle aynı değil, farklıdır; diğerinden daha az değerli olan, kolayca ona feda edilir ve o vesile, öteki hedef oluverir o zaman!

    Para bir araçtır, huzur ve güvenliğe feda edilebilir; evlat veya hayat için kolayca harcanır.

Parayı amaç edinen ve paraya yine para için talip olan pek az insan vardır. Genelde bütün insanlar hayatı bizzat yaşamak için ve yaşamı da bizzat hayat için ister.

Can, bizzat canlılık için istenir.

Can mı daha tatlıdır, prestij ve iyi isim taşıma mı?

    Bu konuda farklı düşünen insanlar vardır, kimine göre ilki, kimine göreyse diğeri daha önemlidir. Kesin olan bir şey varsa o da, akıllı insanların her şeylerini kendileri ve kendi "ben"leri için feda ettikleridir; çünkü insan kendisi için en aziz, en tatlı olarak yine kendisini görür. Kur"an-ı Kerim"de "insanın kendisinden daha aziz ve daha kıymetli bir şeyi de olduğu"ndan bahseder.

    İnsanın kendisini uğruna feda etmekten çekinmediği bu şey "amaç ve gaye"sidir.

İnsan, canını kolayca ülküsünde feda etmektedir.

Ülkü ve gaye söz konusu olduğunda insanın canı kolayca "vesile" oluvermektedir.

Bu, alelade insanların düşünce sathını aşan bir aşamadır.

Evet, insanlar arasında fikri açıdan diğerlerini aşan öyleleri vardır ki, onlar için gaye ve ülkü, candan daha tatlı, yaşamaktan daha önemlidir.

Gayesi "Allah rızası" olanlardır bunlar.

    Allah Teala"nın hoşnutluğu maldan da önemlidir onların nazarında; canandan da!

Bu noktada kimileri şöyle düşünebilirler: İnsanın canını Allah için feda etmesi vakıa olarak anlaşılabilir olsa da, hakikat olarak belirsiz kalmaktadır, zira kendisini feda eden biri, Allah"ın rızasını nasıl elde edecektir?

Bahsimizin başında her alışverişin 4 ana unsuru olduğunu ve bunlardan birinin yokluğu halinde alışverişin söz konusu edilemeyeceğini belirtmiştik: Alıcı, satıcı, mal ve fiyat.

Satıcının öldüğü ve feda olduğu bir yer de fiyat ve bedel kime verilmektedir?

    Burada satıcıyla mal aynı unsurlardır.

    Bundan bir tutarsızlık yoktur.

    Zira insanoğlunun "hayat"ı, dünya hayatından ibaret değildir sadece.

    Hayatın daha nice merhaleleri, evreleri vardır.

    Hayatın ilk evresi bitkisel hayattır.

   Hayvani hayat bu merhalenin akabinde gelir ve bunu da aşan bir hayat merhalesi vardır ki o da "insanî hayat"tır.

    Bütün bu merhalelerin de yine çeşitli merhaleleri vardır.

    İnsanî hayat, dünyadaki şu geçici yaşamla sınırlı değildir elbet. Öyle olsaydı hayvani yaşamla hiçbir farkı kalmazdı ki.

    Hayvani hayat gerçek anlamda bir hayat değildir. Zira gerçek hayat kesintisiz ve ebedidir, net ve süreğendir. Yukarıda geçen hayatların hiçbiri bu süreçte değerlendirilemez. Zira "geçicidirler, bir süre var, bir süre sonraysa "yok"turlar. Oysa hayat "var olmak" demektir. Bir süre sonra "yok olan" bir "var"dan gerçek hayat olarak söz edilebilir mi?

    Daimi ve süreğen olan bir hayat ebedi hayattır ve gerçek hayat da budur zaten.

    Böyle bir hayat ise dünya yaşamında mümkün değildir.

    Zira bizzat bu dünyanın kendisi geçici ve gidicidir. Kalıcı olmayan bir dünyada kalıcılıktan kim söz edebilir?

Bu dünyanın yaşamı ihtiyaçlarla dolu bir yaşamdır; yiyecek ister, giyecek ister; barınacak ister. vs. Yiyecek ve giyeceği olmayan "dünya canlı"sının canlılığını sürdürebilmesi mümkün değildir.

   "Âb-ı Hayat" peşinde koşanlar bu dünya hayatındaki bir kalıcılığı aramışlarsa, hata etmişlerdir. Ama bu dünyanın yok oluşundan sonra da varlığını sürdürecek "kalıcı bir hayat" aramış olanlar yanılmamışlardır asla!

Evet, hayatın gerçeği kalıcı ve daimidir; insani hayat, ebedi ve süreğen bir hayattır. Geçici hayatı verip kalıcı hayatı almak, akıllıca ve kârlı bir ticarettir. İhtiyaçlarla dolu bir yaşamı verip, müstağni bir yaşama kavuşmak elbette ki alışverişlerin en kârlısıdır.

   "Ben"den geçerek "O"na bağlanmak ebedi bir hayata kavuşmak demektir.

Bu dünyada belli bir mesafeden sonraki uzaklıkları görebilmek, mümkün değilken, ahiret dünyasında uzakla yakının farkı yoktur, her şeyi görebilmektedir artık.

    Âb-ı Hayat denilen iksir, Allah"ın rızasından başka şey midir sahi?

Ebedi hayat, ebedi mutluluk ve kalıcı saadet, Hak Teala hazretlerinin rızasını kazanmaktan başka nedir ki?

Hakikatler deryasının bir sahili olan Nehc’ül-Belağa"da muttakiler tavsif edilirken şöyle denilir:

"Bu dünyanın pek az olan geçici ve faniliklerini bırakıp, ahiret yurdunun bitmek tükenmek bilmez kalıcılık ve ebediliklerini alanlar."[2]

    Evet, onlar geçici ve sınırlı olan dünya hayatını vererek, kalıcı ve sınırsız olan gerçek hayatı almışlardır. Bunu vesile, onu gaye olarak görmüşlerdir. Biri mal ve meta, diğeri fiyat ve bedeldir burada.

    Hz. Ali"nin (a.s) Rabbiyle muazzam alışverişleri vardır. O hazretin hayatı baştanbaşa Allah Teala"yla alışveriş, baştanbaşa fedakarlık ve özveridir. Hayatının bir lahzası bile nefsiyle mücahede ve Allah yolunda özveriden uzak değildir onun.

    Ancak "Leylet’ul-Mebiyt" diye bilinen "Peygamber’in (s.a.a) yatağında yatma gecesi" Hz. Ali"nin (a.s) Rabbi"yle yaptığı diğer alışverişlerin tamamından farklı, tamamından üstündür. Çünkü sadece Hz. Ali"ye (a.s) has bir alışveriş olmuştur bu.

    Tarihte bu olayın benzeri ikinci kez tekrarlanmış değildir.

    Bu konuda eşi, benzeri yoktur Aliyy-ul Murtaza"nın.

    Allah"la alışveriş ehli olan diğer evliyaullaha bile nasip olmamıştır böylesi bir ticaret.

    Bahsimizin başında aktardığımız ayette geçen "şirâ" fiili geçmiş zaman kipi değil, geniş zaman ekiyle kullanılmış ve fiilin sürecinin süreğenliği vurgulanmıştır. Yani Hz. Ali"nin (a.s) sürekli olarak fedakarlık yaptığı ve Rabbini daima kendisine tercih ettiği vurgulanmaktadır.

    Her gün, her an, Rabbi için "feda olan"dır Ali (a.s)!.

Ölüm Gecesi gösterdiği fedakarlığın ayrıcalığı, bu olayın İslam"ın en zayıf dönemleri olan ilk günlerinde vuku bulmuş olmasıdır.

    Henüz cihat için hiçbir hüküm inmediği, fedakarlık ve özveri isteyen hiçbir emrin nazil olmadığı bir dönemde baş göstermiş olmasıdır. Bu ortamda gösterdiği böylesi bir fedakarlıkla o, İslam dünyasının örnek mümini olacaktı.

Bu hadisenin diğer ayrıcalığıysa Hz. Ali"nin (a.s) bu sırada gençliğinin baharında bulunmasıydı.

Henüz yirmi yaşını bile tamamlamamış, arzular, ümitler dolu bir genç.

    Bu yaşta gösterdiği bu fedakarlık, O"nun seçkin karakter ve mümtaz kişiliğinin ilk goncalarından biriydi. Elvan elvan ıtırıyla bütün insanlık dünyasını büyüleyecek nadide bir vak"a nadide bir gonca.

O"nun Rabbiyle gerçekleştirdiği bu alışveriş olmasa belki de Hz. Resulullah (s.a.a) o gece şehid düşecek ve İslam çiçeği daha açmadan solup gidecekti.

Her fedakarlığın değeri, onun yarattığı etkide gizlidir. Bu fedakarlık dünyalar, devranlar ve nesillere değer bir fedakarlıktı.

    Bu nadide olayın bir diğer ayrıcalığı da Ali (a.s) gibi bir yiğidin mutlak ölüm maksatlı olduğunu bildiği bir gece saldırısı karşısında kendisini korumak için gerekli tedbirleri bile alamamak ve yatağa uzanıp yatmak şartıyla ölümü kabullenmesiydi.

    Ali (a.s) gibi emsalsiz bir savaşçı ve benzersiz mücahid için yalınkılıç düşmanın ortasına dalarak kıyasıya bir ölüm kalım savaşına girişmekle; yatağa girip yorgana sarınarak zerrece müdafaa imkanına sahip olmaksızın üzerine inip onu paramparça doğrayacak kılıçları belalemek arasında elbette ki yerden göğe kadar fark vardı.

    Tam üç yıl boyunca Hz. Resulullah"la (s.a.a) O"nun boyu olan Haşimoğullarına karşı çok boyutlu bir boykot eylemine giriştiler, yiyecek ve ticaret ambargosu uyguladılar; kadın-erkek, genç-ihtiyar demeden bütün Haşimoğullarını açlıktan ölmeye mahkum ettiler; olmadık eziyet ve işkenceler uyguladılar Müslümanlara.

Ama bütün bunlar ne Peygamberi, ne de O"nunla birlikte olan müminlerin inançlarını zerrece sarsmadı.

    Kureyş konseyi toplanarak bu put düşmanının derhal ortadan kaldırılması gerektiğine karar verdi.

    Hz. Resulullah"ı (s.a.a) öldüreceklerdi. Ama bu işi kim yapacaktı?

Çünkü Muhammed"i (s.a.a) terör edecek olanı ya Müslümanlar veya Haşimoğullarından biri öldürecekti kesinlikle.

    O"nu terör edecek olanın bir gün bile sağ kalabilmesi mümkün değildi.

   Bunun üzerine o hazreti hapsetmeyi düşündüler. Ama çok geçmeden bunun da pratik olamayacağını anladılar.   Zira taraftarları onun hapiste çürüyüp ölmesine müsaade etmez, ne yapıp edip onu kurtarırlardı mutlaka.

    Mekke"den sürgüne göndermeyi önerenler oldu. Bu da reddedildi. zira Muhammed (s.a.a) o etkileyici kişiliği, güzel konuşması ve güzel ahlakıyla gittiği her yerde insanları etkileyecek ve herkesi Müslüman edecekti. Çok geçmeden kazandığı taraftarlarıyla Mekke"ye dönüp, kendisini sürgün edenlerden intikam alacaktı.

    Bütün bu öneriler reddedildi. Pratik bir çözüm yolu aramaya başladılar.

Ve buldular.

    Kureyş’in on kabilesinden on silâhşor seçilecek ve ani bir saldırıyla Muhammed"i öldürerek oradan uzaklaşacaklardı. Böylece katilin kim olduğu asla ispatlanamayacak ve Muhammed (s.a.a) kim vurduya gitmiş olacaktı!

    Bu durumda O"nun akrabaları veya taraftarları kimseye karşı kan davasına da girişemeyecek, kısas edecek kimse bulamayacaklardı!

    On kabilenin onundan da intikam alabilmek ise zaten mümkün değildi.

    İster istemez diyete razı olacaklardı. O zaman da zengin müşrikler, istenen diyet parasını fazlasıyla ödeyerek her şeyi yoluna koyacaklardı.

Böylece plan geliştirildi.

    En uygun, gece yarısı uyuduğu sırada ansızın üzerine çullanıp karanlıkta işini bitirmekti.

Evinin kapısının zaten geceleri de kilitlemiyordu O.

    On katilden biri, bizzat Hz. Resulullah"ın (s.a.a) kendi amcasıydı. Yeğeninin evini ve O"nun günlük yaşamını çok yakından biliyordu.

   Plan son derece uygun ve kolaydı. Her kabileden on silâhşor seçildi. Hepsi de putperestti.

   Bu toplantı çok gizli tertiplenmiş ve kabile reislerinden başka kimsenin haberi olmamıştı.

  Ama her şeyden haberi olan Allah Teala durumu sevgili Resulüne bildirmiş ve O"na Mekke"den hicrette bulunmasını emretmişti.

   Peygamber"in Mekke"de kalabilmesi mümkün değildi artık.

   Zira müşriklerin her an harekete geçme ihtimalleri vardı.

  Hz. Resulullah"ın (s.a.a) Mekke"den hicreti çok gizli gerçekleşmeliydi, aksi takdirde şehirden sağ çıkması imkansızdı.

Beklenen gece gelip çattı.

Hz. Resulullah"ın (s.a.a) yatağı serildi.

Yatakta biri vardı.

Kureyişliler gece yarısı olmasının beklediler. El ayak çekildikten sonra sessizce açık kapıdan içeriye süzüldüler.

Çıt çıkmıyordu kimseden.

Tanınmak istemiyorlardı.

Odaya girince yatakta uyumakta olan birini farkettiler.

Kılıçlar karanlıktan parladı.

Tam bu sırada yatakta uyumakta olan kimse yay gibi yerinden doğrulup karşılarına dikildi.

Ali"ydi (a.s) bu!

- Muhammed nerede?!

- Mekke"den gitti O.

- Nereye?

- Bilmem.

- Ne zaman?

- Bilmem.

- Neden gitti?

- Siz O"nun burada kalmasını istemiyordunuz, O da çıkıp gitti!

Ne yapacaklarını şaşırmışlardı.

Bunu hiç hesaplamamışlardı işte!

Muhammed (s.a.a) neredeydi şimdi?

Ali (a.s) O"nun yatağında ne arıyordu sahi?

Ali"yi (a.s) öldürmek istediler.

Vazgeçtiler.

Ali"yi (a.s) değil, Muhammed"i (s.a.a) öldürmeleri gerekiyordu.

Böylece Ali (a.s) mutlaka bir ölümü kucaklayarak Hz. Resulullah"ın (s.a.a) yatağında yatıp O hazretin kurtulmasını sağlamıştı.

Kendisini hakka feda etmişti o gece.

--------------------------------------------------------------------------------

[1] - Allame Meclisi"nin Bihar"ı c.36, s.40-51"de Şia ve Sünni müfessirlerden bu konuyla ilgili birçok rivayet nakletmektedir.

[2] - Nehc-ul Belaga, Subh-i Salih incelemesi, 182. hutbe, s.264

İMAM ALİ (Aleyh-is Selam)

İmam Ali ve Hz. Resulullah

İmam Ali ve İslam

HZ. ALİ"NİN (A.S) MERTLİĞİ VE MÜRÜVVETİ

ALİ"NİN (a.s.) İMAN EDİŞİ

Hz. Ali"nin Allah Korkusu

Hz. Ali"nin (a.s) Doğumu ve Hz. Peygamber (s.a.a) Tarafından Eğitilmesi

İmam Ali (a.s)’ın Adaleti

İmam Ali’nin (a.s) İlmi