تحكیم ریشه های اعتقادی فرزندان در ماه مبارك رمضان

آموزش و محكم كردن ریشه های اعتقادی فرزندان

عمل به آداب رمضان و دوری از مبطلات روزه به نحو شگفت آوری در تأمین بهداشت روانی و آرامش ما مؤثر است. علاوه بر این از آداب رمضان می توان به بهترین نحو درتربیت فرزندانی شاداب و شایسته بهره جست. رمضان به دلیل شرایط و اوضاع خاص حاكم برآن، بیشترین زمینه را برای ما فراهم می آورد تا مسائل مذهبی را به كودكانمان آموزش دهیم. وظیفه ما  به عنوان والدین خوب آن است كه مستقل بودن را به فرزندانمان بیاموزیم. استقلال به همراه اندیشه صحیح و اصولی ، كودك را  به تدریج در بزرگسالی قابل اعتماد خواهد ساخت. درگیریهای زندگی روزمره این امكان را از ما می گیرد كه همیشه و در همه جا مراقب فرزندانمان باشیم و بطور كلی چنین روشی در پرورش كودكان و نوجوانان صحیح نیست.  به هرحال آن زمان فرا می رسد كه كودك قدم از درگاه خانه بیرون نهد و با دشواریهای زندگی آشنا شود. اولین برخورد با اندیشه ها و تربیت ها متفاوت است و این روند همچنان تا سن كهولت ادامه می یابد . اگر فرزند ما توان تفكیك خوب را از بد نداشته باشد و نتواند با ادراكی عمیق و درونی، با ارزشهایی كه در وجودش تثبیت كرده ایم درست را از غلط تشخیص دهد، وظیفه خود را به عنوان والد به خوبی انجام نداده ایم.آموزش مسائل مذهبی و محكم كردن ریشه های اعتقادی فرزندان از همان اوان كودكی، حلال بسیاری از تنشها و كشمكشهای آتی خواهد بود. چرا كه كودك یا نوجوان به جای سردرگمی و مبهوت ماندن در برابر خویشتن و جامعه، یك نسخه تربیتی صحیح در اختیار دارد كه به او نشان می دهد هر زمان و در هر شرایطی چگونه رفتار كند، چگونه زندگی كند و چه واكنشی نشان دهد.

به  فرزندان بیاموزیم پاداش كار خوب ، رضایت درونی و باطنی است.

تقریباً در هر بحثی ، از نقش والدین در تربیت والگو بودن آنها در مقابل الگو پذیری كودكان سخن به میان می آید. كودكان به عنوان مربیان قابل پذیرش و مبدأ قدرت به ما می نگرند و از ما می آموزند. پس می توان هنگام سحر بچه ها را از خواب بیدار كرد، تا در كنار ما سحری بخورند و وضو گرفته ، نماز بخوانند ما نیز باید  در مقابل انجام صحیح كار، تشویق را از آنها دریغ نكنیم. می دانیم كه هر عمل، اگر مورد تشویق قرار گیرد تكرار خواهد شد. اگر می خواهیم فرزندانی نمازگزار داشته باشیم ، در مقابل اعمال نیك و به جا آوردن اعمال به شیوه درست، آنها را مورد تشویق قرار دهیم. اگر كودك وضو گرفتن، نماز خواندن و دیگر عبادات را آموخت، تشویق را به عنوان مهم ترین عامل تثبیت آن فراموش نكنیم.

علاوه بر این وظیفه ما به عنوان والد این است كه اعمال نیك را به فرزندانمان بیاموزیم و به آنها تفهیم كنیم كه كار خوب را به دلیل این كه خوب است باید انجام داد، نه به دلیل نتایجی كه به بار می آورد. مثلاً نماز خواندن كار خوبی است اما نباید در مقابل از خداوند انتظار داشته باشیم كه كاری برای ما انجام دهد مثلاً بدون تلاش، نمره امتحانی ما بهتر از آنچه حق است باشد. خوب است به فرزندان بیاموزیم پاداش كار خوب رضایت درونی و باطنی است كه در اثر انجام عمل نیك در درونمان به وجود می آید نه تشكر و قدردانی دیگران.می بایست به كودكان آموخت كار خوب را برای رضای خداوند انجام دهند. نكته اساسی این است كه شیوه های متفاوت و مصداقهای گوناگون كار نیك را به بچه ها نشان داده و بیاموزیم تا كودكان در برخوردهای اجتماعی خود، مورد سوء استفاده قرار نگرفته و از نیت پاك و قلب مملو از محبتشان در جهت اهداف شیطانی، بهره گیری نشود. احساس رضایت حاصل از اعمال خوب در قلب، وجدان و شخصیت فرد، آنقدر عمیق و لذتبخش است كه به صورت مشوقی درونی انسان را به تكرار كردار نیك تر غیب می كند و در بُعد اجتماعی نیز به بهبود روابط اجتماعی و ارتباطات بین فردی افراد منجر می شود. چرا كه جامعه صمیمی تر، گرم تر و با ارتباطات منطقی تر و مناسبتری به روند خود ادامه داده و سیر صعودی را طی خواهد كرد.

نیت كار خوب به انداره انجام عمل نیك ارزشمند است.

اعمال نیكو در نتیجه نیت خوب به وقوع می پیوندد و طبیعی است كه نیت به اندازه خود عمل باید ارزشمند باشد ، حتی اگر به انجام كامل و واقعی عمل نینجامد. اگر فرزند غیرمكلف شما، قصد روزه كرد، اما به علت كمی سن و عدم توانایی، تحمل به پایان رساندن روزه را نداشت آیا چیزی از ارزشهای تصمیم انسانی او كم می شود؟ (و آیا احساس همدلی و درك متقابل با فقرا در او به وجود نیامده است؟) بیائید كمی هم به خودمان برسیم و اثرات ماه مبارك را بر بهداشت روان خود مرور كنیم و طی این روزها سعی كنیم خویشتن داری را به خود یاد آور شویم. از آنچه حلال ما نیست بپرهیزیم تا در طی باقی روزهای سال توان پرهیز از حرام را داشته باشیم. علاوه بر این كه شكرگزاری نسبت به نعمات الهی را بیش از پیش مدنظر قرار می دهیم.

شكرگزاری سبب می شود با نگرشی مثبت و دیدگاهی برتر به دنیا بنگریم، به ما نهیب می زند به جای این كه فقط ناملایمات و سختیها را ببینیم كمی هم به داشته هایمان بنگریم  و احساس رضایت كنیم. فكر كنیم  چه چیزهایی داریم و چگونه می توانیم به نحو مطلوب تری از آن استفاده كنیم و قدردان و سپاسگزار باشیم.

خوش بینی در عین واقع نگری ، كمك فراوانی به حفظ بهداشت روان هریك از ما می كند؛اما  بدبینی سبب می شود تا دنیا را تیره و تار ببینیم و قدر شناسی از نعمات الهی را فراموش كنیم.هرگاه چشم خود را برروی رحمت خداوند و داده هایش ببندیم امید به آینده و امید به زندگی را از دست خواهیم داد چه رسد به اینكه امیدوار سعادت، سلامت و بهتر زیستن باشیم. از دست دادن امید به آینده یعنی افسردگی و افسردگی بدون شك ، مرگ عاطفی است. به بركت رمضان، خصوصاً در لحظات افطار، از زاویه ای دیگر به دنیا می نگریم ، به جای شكایت از مشكلات، نعمتها و بركتها را می بینیم و الهی شكر می گوییم. آن زمان كه قدرشناس نعمات الهی باشیم، حق شناس بنده نیز خواهیم بود و چه خوب است دیگران ارزش زحمات را بدانند و بالعكس ما نیز برای اعمال نیك و زحمات دیگران ارزش قائل شویم. چقدر دنیا زیباتر خواهد شد اگر به جای انتقاد مداوم و گاه بی اساس از یكدیگر، كمی هم خوبیهای خود و طرف مقابلمان را ببینیم و بفهمیم.

برای خود و دیگران ارزش قائل باشیم

در طی رمضان هرروز هنگام افطار احساس غریبی سراسر وجودمان را فرا می گیرد. این غربت قریب احساس خوشایند و رضایت بخشی است كه وصف آن كمی دشوار به نظر می رسد. دلیل واقعی این احساس چیست؟  ما به نوعی در زندگی روزمره به دنبال فتح و پیروزی هستیم. برتری در هر زمینه و هر بُعد از زندگی فردی و اجتماعی و به هر قیمتی.  هرگاه برای خویشتن احترام قائل بودیم ، می توانیم برای دیگران، حركات، رفتار و گفتارشان نیز اهمیت قائل شده، آنها را نیز محترم بشماریم. آن زمان است كه می توانیم دیگران را همانگونه كه هستند بپذیریم و بدانیم كه هر كاری علتی دارد. پس می توانیم گناهان آنها را ببخشیم و به دور از كینه و حسد و بغض و حسادت به دیگران نگاه كنیم و به تبع آن خود ما نیز دنیایی لطیف تر و زیباتر را تجربه كنیم. حضرت علی (ع )  فرموده اند: " لذتی كه در عفو هست در انتقام نیست" . انتقام می تواند كلامی یا غیر كلامی باشد. انتقام با پیش زمینه كینه و حسادت از مهمترین شیوه های خود مغلوبی محسوب می شود. اگرچه به ظاهر در انتقام با وضعیتی مواجه می شویم كه تصور می كنیم حق تضییع شده مان را پس گرفته ایم اما در واقع در درون خود احساس شكست می كنیم. انگار كه این بار خود نسبت به خود ستم روا داشته ایم.

در رمضان، از آنجا كه بیشتر خود را به مبدأ خلقت نزدیك احساس می كنیم، احساس تأیید و پذیرش خویشتن نیز در ما قوت می گیرد. حس خوبی به ما دست می دهد كه كمك می كند خود و دنیا را بهتر از قبل ببینیم و اعتماد به نفسمان افزایش می یابد. احساس می كنیم توان انجام هر كار نیك را داریم و چه كاری مشكل تر از به خاك كشیدن خواسته های نامعقول و غیرعـُقلایی هوای نفس.

از بدگویی و غیبت كردن بپرهیزیم

بدون شك مطلوبترین عادت رفتاری و گناه كبیره ای كه این روزها دامنگیر عده زیادی از ما شده، رفتار زشت و ناپسند بدگویی از دیگران است. همان چیزی كه در اصطلاح عامه "غیبت" نامیده می شود. به راستی چرا در دین مبین اسلام غیبت گناه كبیره خوانده شده است؟ از یك دیدگاه، هنگام غیبت مبالغه می كنیم یعنی خصوصیات منفی كه به شخص نسبت می دهیم اغراق آمیز و با شدتی بسیار بیشتر از آنچه كه هست بیان می شود. موارد منفی آنقدر بزرگ می شود كه یك انسان اهریمنی وحشتناك تصویر می شود و مهمتر این كه فكری پلید ، به منظور تخریب شخصیت و از بین بردن احترام  دیگران، پشت تمام این بدگویی ها است ؛ آنچه كه در اصطلاح ، اختلال رفتاری نامیده می شود.

با تداوم بدگویی ها و انتقاد مداوم، عزت نفس خود ما خدشه دار شده و وجدان اخلاقی ، به شدت ما را تحت فشار قرار داده و سرزنش می كند. به همین دلیل است كه پس از هر غیبت ، ناخواسته و گاه  ناخود آگاه احساس بدی به ما دست می دهد. آنقدر از رفتارمان احساس پشیمانی می كنیم كه احساس گناه و تقصیر سراسر وجودمان را فرا می گیرد . حس بدی كه آرزو می كنیم هیچ وقت، هیچكس، حتی كمی از آن را تجربه نكند. احساس گناه، افسردگی را به دنبال می آورد و حتی افسردگیهای موقعیتی و لحظه ای سبب می شود تمام احساسات خوب و خوشایند به عواطف منفی، ناخوشایند و آزار دهنده تبدیل شود. به وسیله عملی ناشایست چون غیبت، اصول اولیه بهداشت روان نادیده گرفته می شود، عذاب وجدان بیداد می كند و در درجه اول ، شخصیت خود ما مورد تهاجم و تخریب قرار می گیرد، آنجاست كه احساس می كنیم بیش از آنكه دیگران را در معرض تهدید و ترور شخصیت قرار دهیم، به دست خویشتن پایه های وجودی خود را منهدم كرده ایم و تمامی اینها به احساس غبن و شكست منجر می شود. حسی كه اعتماد به نفس را از ما می گیرد و تمام داشته های دنیا را بی معنی می كند. پس باید به خاطر خودمان در سفری یك ماهه كه به سوی خود و به سوی خدا برمی داریم . از بزرگترین آفت ایمانی، شخصیتی و اجتماعی بپرهیزیم. امید آنكه روزه رمضان بیش از آنكه امساك در خوردنیها باشد، زمینه ساز خودشناسی، تزكیه نفس، تصفیه روح و روان و سرچشمه تمام احساسات خوب و خوشایند در ما و خانواده مان باشد.