فرشتگان هم مختارند!
ملائکه اختیار دارند، اما چون غصب و شهوت ندارند، هرگز گناهی مرتکب نمیشوند.
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :
تاریخ : يکشنبه 1397/02/16
گاهی در فضای مجازی بعضی افراد سؤال میکنند که با توجه به آیات 6 و 26 سوره انبیاء و سوره تحریم كه فرشتگان را فرمانبردار امر خداوند دانسته كه از آن سرپیچی نمیکنند، چگونه آنها در برابر دستور خداوند جهت سجده به حضرت آدم سؤال كردند و به نوعی در وهله اول سرپیچی كردند؟ و زبان به اعتراض گشودند که چرا انسان را خلق میکنی؟
پاسخ این سوال در چند نکته ارائه میشود:
نکته اول: ملائكه بههیچوجه در مقابل این دستور سرپیچی نكردند. مطابق متن صریح قرآن كه در هفت جای قرآن ذکرشده، ملائكه بلافاصله پس از دستور سجده، بر آدم(علیهالسلام) سجده كردند. فسجد الملائكه [حجر/30، ص/73] یا فسجدوا [بقره/34، اعراف/11، اسراء/61، کهف/50، طه/116].
نکته دوم: سؤال ملائكه در برابر دستور سجده نبود، بلكه درباره چرایی قرار دادن خلیفه بر روی زمین بود. مطابق آیه 30 سوره بقره، سؤال ملائكه پس از اعلام این مطلب از سوی ذات مقدس پروردگار بود که من میخواهم بر روی زمین خلیفهای قرار دهم.
نكته سوم: سؤال ملائكه از چه بود؟ سؤال از حكمت این كار بود. در واقع ملائكه با سؤال و با اعتراف و تأكید بر علیم و حكیم دانستن خداوند [بقره/32] میخواستند از حكمت این كار مطلع شوند كه چگونه است كه ایشان نمیتوانند خلیفه خدا شوند، ولی انسان كه ممكن است فساد و خونریزی كند، میتواند؟! پس سؤال ملائكه برای آگاهی از حكمت این كار بود.
امّا آیا آنها اجازه پرسیدن این سؤال را داشتند یا خیر؟ در پاسخ باید گفت: با عنایت به آیه شریفه «عِبَادٌ مُّكْرَمُونَ* لَا یَسْبِقُونَهُ بِالْقَوْلِ وَهُم بِأَمْرِهِ یَعْمَلُونَ [انبیاء/ 27 و 28] بلکه آنان بندگانی گرامی هستند، در سخن بر او پیشی نمی گیرند و به فرمان او کار می کنند» قطعاً ایشان در طرح این سؤال، از جانب پروردگار مأذون بودهاند، بلكه میتوان گفت: اساساً طرح مسأله از جانب پروردگار بوده و حالتی مثل نظرخواهی از ملائكه را در قبال این مسأله دارد و گویا از ایشان خواسته شد كه نظر خود را درباره این مطلب ارائه كنند.
نکته چهارم: آیا این کار، به معنای اختیار ملائكه نیست؟ بله، ملائكه اختیار دارند، آنان نیز مانند انسان اخیتار داشته و میتوانند اطاعت نکنند، اما چون شوق و ذوقی به گناه ندارند، هیچ گناهی از آنان سر نمیزند. امیرالمومنین(علیهالسلام) نیز در روایتی فرمودند: «لم تثقلهم موصرات الآثام: بارهای سنگین گناهان، آنان را سنگین نساخته»[1] این عبارت یعنی فرشتگان دارای نوعی اختیار هستند كه میتواند منشأ مسئول قرار گرفتن آنها باشد.
شاید آنچه موجب میشود این سؤال پیش بیاید، این است كه اختیار داشتن ملائكه با معصوم بودن آنان نمیسازد. امّا باید دانست كه عصمت نه تنها منافاتی با اختیار ندارد، بلكه مؤكد و مؤید اختیار است، دقیقاً همانگونه كه در مورد انبیا و ائمه و سایر معصومان(علیهمالسلام) عصمت ایشان هیچ منافاتی با اختیارشان ندارد، به همان شكل هیچ منافاتی ندارد كه ملائكه نیز در عین داشتن اختیار، معصوم هم باشند، به ویژه اینکه در ایشان قوه شهوت وجود ندارد و این احتمال عصیان در ایشان را پایین میآورد. مثل اینکه هیچ انسان عاقل معتدلی میل به خوردن نجاست یا لجن ندارد، امّا این مطلب، به این معنا نیست كه او قدرت بر این مطلب ندارد، بلكه در عین قدرت بر آن، از آن خودداری میکند.
پینوشت:
[1]. نهجالبلاغه، خطبه91 (خطبه اشباح).
منبع: رهروان ولایت