تبیان، دستیار زندگی
بقعه زنجیر آستانه ( سید علی غزنوی ) این بقعه در روستای « تجن گوكه » لاهیجان واقع و به دوره كیاییان تعلق دارد. بنا پلانی مربع به اضلاع 5/14 متر دارد. اتاق حرم دارای گنبد و گوشواره هایی در اطراف بوده است. صندوق بقعه با تاریخ 8...
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

بقعه های استان گیلان( قسمت دوم )

امامزاده ها و زیارتگاه ها

بقعه زنجیر آستانه ( سید علی غزنوی )

این بقعه در روستای « تجن گوكه » لاهیجان واقع و به دوره كیاییان تعلق دارد. بنا پلانی مربع به اضلاع 5/14 متر دارد. اتاق حرم دارای گنبد و گوشواره هایی در اطراف بوده است. صندوق بقعه با تاریخ 871 هـ.ق كار استاد محمد بن یادگار بن حاج مسافر تبریزی است. دور تا دور اتاق حرم ، ایوان هایی با ستون های فیلپای وجود دارد. از دیگر مشخصات بنا می توان از بام سفالی ، گل دسته ی آجری ، درِ قدیمی و سنگ قبرهای دوره اسلامی یاد كرد. صندوق بقعه از نفاست ( ارزشمندی ) خاصی برخوردار است.

بقعه سید ابوجعفر ثایری حسنی

این بقعه در جنوب چابكسر ، در روستای میانده قرار دارد و مدفن سید ابو جعفر ملقب به ثایر بالله برادرزاده ناصرالكبیر (الاطروش ) است. سید ابوجعفر آخرین شخصیت علوی بود كه در گیلان قیام كرد.

این بقعه دارای پلانی مستطیل شكل به طول 11 متر و عرض 8 متر است و در چهار طرف بقعه ایوان هایی كتابی به عرض 143 سانتیمتر وجود دارد. در حاشیه ایوان ها، ستون هایی با سرستون های چكش برگردان شده در فواصل مختلف دیده می شود. ورودی بنا در سمت شمال قرار دارد و ایوان آن با دیوارهای نرده ای مشبك احاطه شده كه در میان این ، جداره مشبك در وردی جای گرفته است.

ازاره این اتاق به ارتفاع 73 سانتیمتر ، با كاشی های آبی شش گوش پوشیده شده است. صندوق حرم با تزیینات كنده كاری و كتیبه هایی از آیات قرآنی به خط نسخ، به دستور محمدسلطان ( سلطان محمد كیا ) ساخته شده و تاریخ 855 هـ.ق بر آن دیده می شود. حرم دارای یك در دو لنگه به ابعاد 110 در 163 سانتیمتر است كه در سمت شمال آن جای دارد.

در دو طرف درگاه ورودی ، دو ستون چوبی با كتیبه وجود دارد كه بر روی آنها نام سازنده و كاتب نوشته ها به چشم می خورد. خط كتیبه ، اثر محمدكاظم كاتب طالقانی و سازنده ستون ها استاد قلی توبنجانی و تاریخ ساخت آن به عصر مظفرالدین شاه قاجار وسال 1319 هـ.ق باز می گردد.

قدیمی ترین كتیبه موجود در این بقعه مربوط به سال 842هـ . ق اثر استاد "علی بن استاد ابراهیم تمجانی" است كه به دستور "سید محمد كیا" و "یحیی قاضی" و "نایب احمد و كاتب المعروف حاجی محمد" ساخته شده و تعلق آن را به كیاییان محرز می سازد.

امامزاده ها و زیارتگاه ها

بقعه سید جمال الدین اشرف

این بقعه در آستانه اشرفیه قرار دارد واز بناها و بقاع قدیمی است كه به علت سیلاب ها و ویرانی های متعدد چندین بار از نو ساخته شده است. سید جلال الدین اشرف از سادات علوی قرون اولیه اسلامی است كه در گیلان ساكن بود. بنای جدید متعلق به سال های اخیر است. این بقعه از زیارتگاه های مشهور گیلان و كشور است.

بقعه شاه میل لرزان

این بقعه در دهكده شاه میل لرزان خطبه سرا واقع و مدفن "امام سلطان محمود شاه دینوری" از اولاد امام زین العابدین (ع) است. این بقعه به دلیل لرزش ستون چوبی از جنس صندل كه در اتاق حرم قرار دارد و دارای لرزش است، چنین نام گرفته است. اتاق آرامگاه در وسط قرار دارد و ایوان هایی در اطراف آن واقع است. اتاق حرم از داخل ، هشت ضلعی و دارای گنبدی است كه در داخل آن آیات قرآنی نوشته شده است. در قسمت بالای گنبد نقش ترنج 18 قسمتی دیده می شود. صندوق بقعه دارای گره چینی مشبك حصیری و طرح های حكاكی است.

از تزیینات بنا می توان از ستون های چوبی یخ زده و سرستون دار نام برد. زنجیر چوبی و قندیل چوبی بقعه از كارهای چوبی منحصر به فرد استان است. در شمال بنا مسجدی نیز وجود دارد.

بقعه شیخ تاج الدین محمد خیوی

بقعه مدفن "شیخ تاج الدین محمد خیوی" از اهالی مشكین شهر یا خیوه سابق است كه در لمیر محله ی شهرستان آستارا قرار دارد. بنا پلانی مربع ، به اندازه 10/5  در 20/ 5 متر دارد. قسمت زیرین بنا از سنگ و قسمت های بالاتر با آجر ، كار شده است. بالای بقعه گنبدی آجری وجود دارد. سه سنگ قبر داخل بقعه به شیخ تاج الدین و یارانش تعلق دارد. روی یكی از سنگ ها تاریخ 732 هجری و بر روی یك سنگ قبر دیگر تزیینات حكاكی شده گیاهی و دو بیت شعر عربی با نام سازنده آن "استاد شرف الدین عثمان بن جمال شیرازی " حك شده است.

امامزاده ها و زیارتگاه ها ( قسمت دوم )

بقعه شیخ زاهد گیلانی

این بقعه در قریه "شیخانور" یا "شیخانه بر" در سه كیلومتری شرق لاهیجان ، در دامنه كوه و در میان مزارع سرسبز چای واقع شده است و مدفن شیخ زاهد "تاج الدین ابراهیم گیلانی" از معاریف و دراویش بزرگ و اساتید شیخ صفی الدین اردبیلی است. شیخ زاهد در سال 711 هـ . ق فوت نمود. بعدها به سال 892 هـ. ق سلطان حیدر صفوی به سبب خوابی كه دیده بود با معماران و نجارانی كه از شهر شیروان ، با كشتی به گیلان منتقل شده بودند، این بنا را ساخت و جسد شیخ به آنجا منتقل شد.

بنای بقعه با دو اتاق مربع و مستطیل شكل ، در كنار هم قرار گرفته اند. در كنار اتاق ها ، در سمت شمال ، ایوان طویلی با هفت فیلپا ، در شرق حرم ، ایوانی با 6 فیلپا و در حاشیه و قسمت جنوبی همین اتاق نیز ایوان دیگری با 6 فیلپا دیده می شود.

ازاره دیوارهای ایوان ها تا ارتفاع 115 سانتیمتری با كاشی كاری هفت رنگ عصر قاجار تزیین شده است. طاقچه هایی با طاق جناقی در قسمت های مختلف ایوان به چشم می خورد.

بر روی صندوقِ پوشاننده قبر ، تاریخ 822هـ . ق و نام "سید رضی بن مهدی باشكجانی" دیده می شود. دو قبر در این اتاق و دو قبر دیگر در اتاق دوم جای گرفته كه آنها را به غلام شیخ و نیز یكی از فرزندان تیمور نسبت می دهند.

كف اتاق حرم كاشی كاری است و ازاره دیوار اتاق آرامگاه تا ارتفاع 143 سانتیمتر با كاشی هایی به ابعاد 12 سانتی متر منقوش به نقش گل و بوته زرد و آبی تزیین شده است.

از زیباترین قسمت بنا باید به گنبد هرمی و هشت ترك اشاره كرد كه شیب تند آن به دلیل عبور سریع آب باران تهیه شده و سطح حرّه ( قسمت روی گنبد ) را با كاشی كاری زرد و آبی ، سفید و سیاه و با نقوش هندسی و گلدار پوشانده اند. اطراف گنبد و دیگر نقاط بنا را با سفال ، پوشش داده اند.

امامزاده ها و زیارتگاه ها

بقعه ملاط

این بقعه در روستای « ملاط» در جنوب شرقی لنگرود قرار دارد و مدفن 12 تن از سادات كیایی است. سید رضی كیا هنگام احداث این محل ، بناهای متعدد و بازار بزرگی پدید آورد.

بنای بقعه ، چهارگوش با ایوان هایی در اطراف است. در حاشیه ایوان ها ، ستون های چوبی قرار دارد و نقوشِ مذهبی دیوارهای آن از بهترین نمونه های نگاره های دیواری شرق گیلان است.

بام بنا سفال پوش و مقابر داخلی به شكلی ساده در كنار هم قرار دارند. بانی آن سید رضی كیا حاكم بیه پیش بود. این بقعه دردوره قاجاریه و معاصر مرمت شده است.

امامزاده ها و زیارتگاه ها

بقعه میرشهید ( امیر شهید )

بقعه میر شهید در شمال شرقی شهرستان لاهیجان واقع ، و در دوره قاجاریه ساخته شده است. پلان مربع شكل بقعه مركب از اتاقی در وسط و ایوان های جانبی با ستون های چوبی در حاشیه آن است.

بر روی اتاق حرم ، گنبدی كوتاه قرار دارد و بر كمربند این گنبد اشعاری از محتشم كاشانی نوشته شده است. ضریح بقعه چوبی ، گره چینی شده و مشبك است و نوشته ای از "علی نقی فرزند آقامیرزا علی رضا" به تاریخ 1206 هـ . ق بر روی آن به چشم می خورد.

بقعه میر شمس الدین

این بقعه در قسمت شمال غربی میدان شهدا، در محله اردو بازار لاهیجان واقع شده و از بناهای دوره كیاییان است. این بنا شامل مجموعه بقعه ، مدخل شرقی و حسینیه است. بنای بقعه دارای اتاق میانی آرامگاه با سقف گنبدی است كه در اطراف آن اتاق ها و ایوان قرار دارد.

طول و عرض بقعه 5/ 15 در 5/ 15 متر است و در سمت شرق بقعه ایوانی با چهار فیلپای قطور دیده می شود. كاشی كاری ازاره ایوان و اتاق حرم مربوط به عصر قاجار است. پنجره های مشبك رنگارنگ و گوشواره های گچ بری شده و كتیبه های نستعلیق گنبد از دیگر تزیینات بنا هستند. اشعار گنبد در سال 1274 هـ . ق نوشته شده و از شاعری به نام « گلشن » است. صندوق های چوبی بقعه دارای كتیبه ای به خط نسخ و نوشته « محمد بن داود كیا » و واقف آن زنی به نام « تی تی سلطان » بود. تاریخ صندوق 1017 و 1018 هجری است.

کتاب میراث فرهنگی استان گیلان

زهره پری نوش - سایت تبیان