جلد بیستم دانشنامه جهان اسلام

دایرة المعارف نویسى در تمدن اسلامى سابقه اى كهن دارد و در دوره اى بیش از هزار سال، مسلمانان آثار بسیارى در این زمینه تألیف كرده اند.

در نهضت علمى عظیمى كه از قرن دوم هجرى آغاز شد و در قرن سوم و چهارم به اوج خود رسید، دانشمندان مسلمان در همه انواع علوم و فنون تحقیقات عمیق و گسترده اى كردند؛ دانشهایى نو پدید آوردند و علوم اوایل را بسط دادند و در هر یك از فروع معارف بشرى كتابها و رساله ها نوشتند. براى تسهیل مراجعه و نیز تقسیم و تبویب علوم، كه مولود نضج علوم در قرن چهارم و تنوع موضوعات و كثرت آثار علمى بود، نیاز به دو گونه تألیف پدید آمد: یكى تدوین فهرستى از كتب و رسائل براى اطلاع از نوشته هاى علوم گوناگون و احوال و آراى علما و مؤلفان در هر علم كه الفهرست ابن ندیم (متوفى ۳۸۵) نمونه بارز این گونه آثار است، و دیگر تألیف آثارى در تعریف و تقسیم انواع علوم و فنون و بیان موجز مصطلحات آنها، كه كهن ترین نمونه هاى آن احصاء العلوم ابونصر فارابى (۲۶۰ ۳۳۹) و مفاتیح العلوم خوارزمى (متوفى ۳۸۷) است.

مجلد بیستم دانشنامه جهان اسلام حاوی بخشی از مقالات حرف «ر» از مدخل «الرشید» تا «رهی معیری» به سرویراستاری دکتر غلامعلی حداد عادل و مشارکت اعضای علمی بنیاد دائره المعارف اسلامی و همراهی جمع کثیری از استادان و پژوهشگران حوزه و دانشگاه منتشر شد. تعداد مقالات منتشر شده در مجلد بیستم ۲۹4مقاله است که ذیل ۲۵۱مدخل اصلی تدوین شده و ۶3 مدخل در این مجلد، ارجاعی است. از مجموع مقالات منتشر شده، ۲۹3مقاله تألیفی و یک عنوان ترجمه و تلخیص از دائرة المعارف اسلام است.

از بین مقالات تألیفی، ۱۲۹مقاله نوشته همکاران داخل بنیاد است و ۱40مقاله نوشته مؤلفان خارج بنیاد و ۱۲مقاله مشترک بین مؤلفان داخل و خارج بنیاد و ۸ مقاله را مؤلفان غیر ایرانی (از کشورهای آلمان، آمریکا، افغانستان، انگلستان، ترکیه، ژاپن و هند) نوشته اند و ۴مقاله را هم مؤلفان ایرانی مقیم خارج نگاشته اند. اطلاع رسانی درخور و دانشنامه ای، نثر گویا و حروف خوشخوان و صفحه بندی درست به انضمام تصاویر زیبا، روشن و مناسب، بر غنای كتاب به مراتب افزوده است.

برخی از مدخل های مقالات مجلد بیستم عبارتند از: امام رضا(ع)، رشیدالدین وطواط، رشیدالدین فضل الله همدانی، رشید رضا، رصدخانه، رصدخانه سمرقند، رضا عباسی (موزه)، رضاع، رطل، رعدی آذرخشی، رفیق حریری، رفیعی قزوینی، رکن رابع، ركن الدین خورشاه، رکوع، رمز (در ادبیات)، رمضان، رنگ، روم شرقی، رند، رواق، روایت حدیث، روح، روحانیت، روز، رضا روزبه، روزبهان محمد شیرازی، روزنامه خاطرات اعتمادالسلطنه، روزنامه رسمی، فرانتس روزنتال، روزه، روسیه (مسلمانان)، روضات الجنات، روشنفکری (در ایران و سایر کشورهای جهان اسلام)، روضه خوانی، رؤیا (در فلسفه و عرفان)، رؤیت هلال، رویان، رویه قضایی، امتیاز رویتر، رهبانیت، رهن، زین العابدین رهنما و رهی معیری.

دانشنامه جهان اسلام (جلد بیستم)، (حرف «ر» از الرشید تا رهی معیری)، زیر نظر غلامعلی حداد عادل، ۹۱۲صفحه، قطع رحلی، 1394.

منبع:
میراث مکتوب