"حلب" شهر بزرگان تاریخ ساز

جهان تشیع و حوزه های علمیه از آغاز غیبت كبرای دوازدهمین امام معصوم به سال 329 قمری تا پیروزی انقلاب شكوهمند اسلامی ایران در خلال حدود یازده سده، فقهای والامقام و مجتهدان عالی قدری را به خود دیده است.

بخش تاریخ ایران و جهان تبیان

سرزمین شام

در این میان برخی از این دانایان ساحت شریعت در مناطقی مبادرت به ترویج دین اسلام و مذهب امامیه نمودند و چونان خورشید، اجتماع دین مداران را روشن و هدایتگر جامعه صالحه و مردم دوره و زمانه خود شدند كه اوضاع روزگار حیاتشان بسی دشوار بود.

به همین مناسبت فرصت را مغتنم شمرده به معرفی چند تن از این فرزانگان كه سهم عمده ای در گسترش مساحت تشیع و تقویت آن در حلب و اطراف آن در سرزمین شام  با محوریت مرزهای سوریه امروز ایفا كردند، مبادرت می شود.

جهان تشیع و حوزه های علمیه از آغاز غیبت كبرای دوازدهمین امام معصوم به سال 329 قمری تا پیروزی انقلاب شكوهمند اسلامی ایران در خلال حدود یازده سده، فقهای والامقام و مجتهدان عالی قدری را به خود دیده است. در این میان برخی از این دانایان ساحت شریعت در مناطقی مبادرت به ترویج دین اسلام و مذهب امامیه كردند و چونان خورشید، اجتماع دین مداران را روشن و هدایتگر جامعه صالحه و مردم دوره و زمانه خود شدند كه اوضاع روزگار حیاتشان بسی دشوار بود.

یكی از نواحی كه عالمان معارف الهی به تمشیت امور دینی اهالی آن مبادرت ورزیدند گستره حلب در بلاد شام بزرگ و سوریه فعلی است كه نامورانی را در خود پرورش داد و از مراكز مهم سكونت شیعیان در گذشته به شمار می آید. به همین مناسبت فرصت را مغتنم شمرده به معرفی چند تن از این فرزانگان كه سهم عمده ای در گسترش مساحت تشیع و تقویت آن در حلب و اطراف آن در سرزمین شام  با محوریت مرزهای سوریه امروز ایفا كردند، مبادرت می شود.

1- ابوالصلاح حلبی

یكی از اعاظم دانشمندان شیعه، تقی الدین بن نجم الدین حلبی است. ایشان نماینده حضرت سیدمرتضی در سرزمین حلب بود. ابوالصلاح مجتهد عالی رتبه و فقیه برجسته ای است كه به علت دوری از حوزه علمیه بغداد نامش كمتر در مآخذ مشاهده می شود. حلبی چهار كتاب فقهی مهم تألیف كرده است. این كتب اربعه عبارتند از: «البدایه»، «مختصرالفرائض»، «اللوامع فی الفقه»، «الكافی فی الفقه». این روحانی بزرگ در منطقه محل سكونت خود موفق به استحكام و پایندگی مكتب تشیع شد و شاگردان مستعدی را در حوزه درس و تعلیم خود پرورش داد. حضرت ابوالصلاح حلبی در سال 447 ق دعوت حق را لبیك گفت. یعنی سیزده سال پیش از رحلت شیخ الطائفه ابوجعفر محمد بن حسن بن علی طوسی.

2- ابن زهره حلبی

سید ابوالمكارم عزالدین، حمزه بن علی بن ابی المحاسن معروف به «ابن زهره» به سال 511 ق دیده به جهان گشود. «آل زهره» از خاندان های جلیل القدر شیعه مقیم حلب بودند. بسیاری از اعضای آل ابن زهره، از جمله برادران و عموزادگان از فقهای سرشناس شیعه اند. برخی پژوهشگران این خاندان را احفاد امام صادق(ع) می دانند. ابن زهره فقیهی اصولی و اهل استدلال به شمار می آید و از اقتدار علمی بالایی برخوردار بود. مهم ترین اثر فقهی اش «غنیه النزوع» است كه شامل فقه اكبر (عقاید)، اصول فقه و احكام شرعی می باشد. ابن زهره در این كتاب به روش سیدمرتضی در انتصار و ناصریات و نهج شیخ طوسی در "الخلاف" و "المبسوط" عمل كرده و در استدلال های خود از آیات، روایات و اجماع استفاده كرده است. از شاگردان عالیقدرش می توان «ابن ادریس» را نام برد.

این مجتهد گرانقدر شیعه در شهر حلب زیست و در حلب وفات یافت و به خاك سپرده شد. توجه داشته باشیم هرگاه در اصطلاح فقها تعبیر «حلبیان» به كار رود، مقصود ابن زهره و ابوالصلاح است؛ و هرآینه «حلبیون» گویند، مراد این دو نفر افزون بر ابن براج  می باشد. ابن زهره در 585 روح از كالبدش مفارقت كرد.

3- سدیدالدین حمصی

سدیدالدین محمود بن علی حمصی از فقیهان عالی رتبه و اهل مباحثه علمی و استدلال بود. ایشان در ناحیه حمص شام (سوریه) می زیست. از آثارش می توان از كتاب «المصادر فی اصول الفقه» و كتاب «المنقذ من التقلید و المرشد الی التوحید» را نام برد. در طول زندگی پرخیر و بركت این مجتهد بزرگوار شاگردان زبده ای تربیت شدند و نسبت به توسعه مذهب امامیه در حمص و پیرامون آن اقدام شد. سدیدالدین حمصی در 589 ق وفات یافت.