آتش بر آرشیو سیما

چند روز پیش گزراشی منتشر کردیم درباره این که نباید تلویزیون ما گرفتار شبکه جم شود. اسماعیل عفیفه هم در گفت و گویی بر این نکته صحه گذاشته که در ادامه می خوانید.  او از تهیه كنندگان با سابقه تلویزیون است كه سریال های پربیننده ای مثل «پس از باران» ، «همسایه ها» ، «خانه یی در تاریکی» ، «میوه ممنوعه» ، «در مسیر زاینده رود» و ... را در كارنامه دارد. این آخری به خاطر حضور پردیس افكاری در شبكه جم جزو سریال هایی است كه احتمالا به محاق خواهد رفت. عفیفه اما خوش بین است و می گوید مدیران بزودی راهی برای مقابله با این پدیده پیدا خواهند كرد.

*موج پیوستن بازیگران ایرانی بهشبكه جم رو به افزایش است. فارغ از تحلیل چرایی این اتفاق ، آن چه الان خطرناك تر بنظر می رسد موضع تلویزیون در برابر سریال هایی است كه این ها بازی كرده اند. اخیرا پردیس افكاری هم رفت و سریال شما «در مسیر زاینده رود» فرصت باز پخش را از دست داد. این موضع و تصمیم تلویزیون درست است؟
به نظر من این کار اشتباهی است که به دلیل حضور بازیگری که پیش از این  در ایران بوده و حلا به خارج از کشور رفته و کشف حجاب کرده است، یک سریال را از پخش محروم کنیم.به نظر من این کار معقول نیست و فکر می کنم به تدریج خود سازمان صدا و سیما به این نتیجه برسد که سریال ها را پخش کند، به این دلیل که یک موجی ایجاد شده و تعدادی از بازیگران که خب البته هیچ کدام بازیگران نقش اصلی نبوده اند، از ایران رفته اند و دارند در کشور دیگری فعالیت می کنند. این یک امر شخصی مربوط به خودشان است ، اما این موج در سالهایی که در پیش رو داریم ممکن است افزایش پیدا کند و آدمهای دیگری هم بروند. حالا اگر ما بخواهیم این حلقه را هر روز تنگ تر کنیم، به جایی می رسیم که در گنجینه و آرشیو ارزشمند ده ها سال کار سریال سازی و نمایش سازی تلویزیون را باید برای همیشه قفل کنیم. این کار منطقی و درستی نیست. من امیدوارم که این مسله هرچه سریعتر حل شود و این سریالصرف نظر از اینکه این بازیگرانش چه از ایران رفته اند چه در ایران هستند، پخش شود.
*به صورت خاص، سریال «در مسیر زاینده رود» بازی پردیس افکاری آن قدر هست كه نتوان آن را حذف كرد.
این کار ضرورتی ندارد که حالا که خانم افکاری رفته است تصاویرش را از همه آرشیوهای سریال های تلویزیون دربیاوریم.این اصلا تصمیم درستی نیست و من فکر نمی کنم هیچ جای دنیا همچین اتفاقی بیافتد. علاوه براین که این بازیگران از ایران می روند و در یکی دو سریال بازی می کنند، که مسله آن سریال ها این است که  این بازیگران روسری سرشان است یا نیست.این سریال ها هم دارد به صورت غیر مستقیم برای مخاطب ایرانی پخش می شود چون منبع پخش آنها که در ایران نیست، جای دیگری است. در هر حال به نظر من باید این سریال ها بدون در نظر گرفتن این موارد پخش و بازپش شوند. خانم گلشیفته فراهانی هم به آمریکا رفته اند اما فیلم های ایشان در نمایش خانگی موجود است و تکثیر می شود. اتفاقی هم نمی افتد، مردم می خرند و از فیلم هایی که در زمان حضور خانم فراهانی در ایران ساخته شده است استفاده می کنند. بنابراین همین قاعده هم در مورد تلویزیون می تواند صادق باشد.
* شما در تلویزیون با مدیران و مسولان زیادی در ارتباط بوده اید و روحیه شان را می شناسید.به نظرتان فشار بیرونی باعث  می شود مسولان نتوانند در این گونه موارد تصمیم درست بگیرند یا مقصر خود مدیران هستند؟
ما در تلویزیون مدیران زیادی را داریم که رسانه را می شناسند. اگر گاهی تصمیم هایی گرفته می شود که به نظر شما، مقداری غیر رسانه ای می آید، ممکن است از جاهای دیگر صادر شده باشد. اما در خود تلویزیون مدیران قابلی داریم که فضا را می شناشند و به همین دلیل است که می گویم این مشکل حل خواهد شد.

* انگار حساسیت تلویزیون روی بازیگران خانم بیشتر است.
این پدیده و  اتفاق جدیدی است که سازمان صدا وسیما با آن مواجهه شده. اما پیش بینی من این است که با این مقوله کنار خواهند آمد. از طرفی من فکر می کنم به جای آنکه با این مشکلات به شکل مقطعی مواجهه شویم بهتر است کمی به عقب بازگردیم و ببینیم اصلا برای چه همچین مشکلی برای ما بوجود می آید. تلویزیون باید یک برگشتی داشته باشد به دوران خوب برنامه سازی و سریال سازی. از طرفی حوزه ممیزی ها را گشادتر بکند و خط قرمز ها را کمی بردارد تا ما در طرح مسایل و داستان ها آزادی عمل بیشتری داشته باشیم. با تولیدات بیشتر هیچ کدام از این کوچ ها و مهاجرت ها اتفاق نمی افتد. همه بازیگران مملکت خود را بیستر دوست دارند و می خواهند همین جا کارکنند.
*بله در مقام قصاوت نیستیم و نمی توانیم یك طرفه درباره مهاجرت بازیگران حكم صادر كنیم.  باید بپذیریم که تلویزیون در  چند سال اخیر مشکلات مالی فراوانی داشت و تولید تله فیلم و سریال به حداقل رسید.
بله من در صحبت هایم گفتم که باید کیفیت کارها را بلاتر ببریم، هرچند که کارهایی که ما در ایران می سازیم کیفیت خیلی بالاتری نسبت به سریال ها و برنامه های ساخته شده در شبکه جم دارد. اگر در اینجا ما به کارهامان رونق بدهیم، شاید خیلی از این بچه ها که رفته اند ترجیح بدهند که برگردند.
*یعنی راه بازگشت بازیگران باز است؟
من اطلاعی ندارم که راه بازگشت این بازیگران باز است یا نه؟ اما فکر نمی کنم که خیلی مسله پیچیده ای داشته باشند. حقیقت ماجرا این است که یک بخش هایی از اتفاقاتی که در اطراف ما می افتد دست ما نیست،به آنها کاری نداریم اما آن بخش هایی که دست خودمان است را اگر صحیح و خوب انجام بدهیم، بسیاری از مسایل ما حل خواهد شد.
*شما به عنوان یکی از تهیه کنندگان با سابقه در جریان هستید كه تلویزیون در چند سال اخیر و بویژه در دوره مدیریت محمد سرافراز در سریال سازی به مشكل برخورد. یكی از عیب های اصلی این دوره اعمال نظر مستقیم خود رئیس صدا و سیما در كیفیت سریال ها بود و عملا مدیران شبكه ها و گروه فیلم و سریال ها قدرت نداشتند. حالا احساس می شود که تلویزیون در حال جان گرفتن است،  چه باید کرد که این رونق از سکه نیافتد؟
در دوران ریاست تمام دوستان، جلساتی برگزار می شد و ما نظرات خود را می گفتیم، نظر من این بود که باید شبکه ها قوی شوند و با هم در یک رقابت سالم و سازنده قراربگیرند، همانطور که در دهه هفتاد و هشتاد این گونه بودند. هر شبکه مدیری داشت که قدرت تصمیم گیری و بودجه معینی داشت و براساس سلیقه مدیر و گروه فیلم و سریال آن شبکه ها، مجموعه های تلویزیونی را تولید می کردند و مردم هم همه آنها را می دیدیند و درصد مخاطبان هم بالا بود. شبکه های ما خصوصی نیستند و همه متعلق به یک دولت و نظام هستند اما این ظرفیت رقابتی بودن را نباید از آنها بگیریم. بعد از پنج یا شش سالی که سازمان دچار معضلاتی شد ، الان دارد به این مسله بازمی گردد که شبكه ها استقلال عمل داشته باشند. از آن طرف سازمان به تزریق بودجه اساسی نیاز دارد، چند سال است که این اتفاق نیافتاده است و حجم بدهی های سازمان بالا رفته است. من امیدوارم با آمدن جناب آقای میرباقری و آقای علی عسگری، دولت هم حمایت كند تا ان شاالله تلویزیون بتوانید این مرحله بحرانی را پشت سر بگذارد و به روزهای خوب خودش برگردد.
*خود شما سریال های پر مخاطب زیادی کار کرده اید، مخصوصا با کارگردانی مثل حسن فتحی. اما كسی مثل او انگار از تلویزیون دل زده است و به سمت شبکه نمایش خانگی می رود. موضوع این است که افرادی که تلویزیون خودش تربیت کرده است را نباید از دست بدهد. رفتن بازیگران به شبكه های خارجی هم در همین راستا تعریف می شود.
علاقه قلبی دوستانی مثل آقای فتحی یا آقای میرباقری که به سمت شبکه نمایش خانگی رفته اند،  به مخاطبان تلویزیون همچنان پابرجاست و زمینه های حضور  مجددشان در تلویزیون دارد مهیا می شود و با هر دو عزیز صحبت هایی شده است. امیدوارم بحث بودجه که حل شود، همه این عزیزان بیایند و در خدمت مردم و مخاطبان تلویزیون باشند.
*و نكته آخر این كه گاهی نقش بازیگر با شخصت واقعی اش خلط می شود. اگر این مساله در ذهن مردم و مدیران تلویزیون جا بیفتد چه بسا نگرانی از باز پخش سریال ها هم از بین می رود.
در شکل ایده آل باید این بلوغ ایجاد شده باشد که مردم بین شخصیت حقیقی یک بازیگر و نقشی که ایفا می کند فاصله گذاری کنند، البته این فاصله گذاری خیلی وقتها اتفاق نمی افتد.من موافق این نیستم که تلویزیون یا هر نهاد دیگری وارد ریز جزییات زندگی یک فرد مشهور شود که چه طور زندگی می کند. اما این فضای زردی که چند سالی است بر فضای فرهنگی ما حاکم شده است، باعث لطمه زدن به این مسائل و اشخاص شده است. نشریات وارد حریم خصوصی هنرمندان می شوند و گاهی وقتها هنرمندان برای رسیدن به شهرت به این ماجرا بیشتر دامن می زنند. اینها چهره ناخوشایندی است که در همه دنیا وجود دارد و جزو خصایص و شاکله شهرت است و کاری نمی شود کرد. باید با تصمیمات درست آسیب های آن را هم برای جامعه هم برای خود هنرمندان به حداقل رساند.