انواع صنایع دستی

محصولاتی که با استفاده از پوست و چرم دباغی شده به شیوه سنتی تولید می شود، نظیر پوستین، کلاه پوستی، چاروق و همچنین محصولاتی تکمیلی چرمی، نظیر تلفیق چرم با محصولات دست باف، جزء این گروه هستند.
در زمینه تولید فرآورده های پوستی، شهرهایی نظیر مشهد، شاندیز، بجنورد، قوچان و شیروان در استان خراسان و شهر اصفهان مشهور هستند و زیباترین چاروق ها در بجنورد، قوچان، ماسوله، زنجان، مهاباد و سردشت تولید می شود. ضمن آن که شهر تهران هم مهم ترین مرکز تولید محصولات تکمیلی چرمی است و هم آنکه کارگاه های متعددی در این شهر به تهیه و ارائه محصولات چرمی شامل نقاشی، خطاطی و حکاکی روی چرم با استفاده از چرم های سبک  - یعنی چرم های تهیه شده از پوست گوسفند و بز- می پردازند.

فرآورده هایی که به شیوه سنتی ، با استفاده از ابزار دستی و انواع فلزات (مس، نقره، طلا و آهن) و انواع آلیاژها (برنج و ورشو) تولید می شود. نظیر انواع ظروف خانگی، چاقو، قندشکن، قلم تراش ، قفل و غیره

شیوه ای از تولید محصولات چوبی است که طی آن و با ابزار و وسایل مختلف و به طور کلی به وسیله دستگاه خراطی، اشیائی نظیر انواع قلیان، گهواره، پایه آباژور و ظروف مختلف ساخته و پرداخته       می شود. این حرفه که قدمت و پیشینه ای بس طولانی دارد، هم اکنون در شهرهای مختلفی از کشورمان پررونق است.

روشی از ساخت فرآورده های چوبی است که طی آن با وسایل نجاری مانند اره، رنده، سوهان، مغار و غیره قطعه های کوچک آماده شده را به صورت روکش بر روی بدنه چوبی می چسبانند و تحت فشار قرار می دهند. از این طریق انواع قاب عکس، شکلات خوری، جعبه کارد و چنگال و غیره حتی میز و صندلی و مبلمان هم تولید و عرضه می شود.
در هنر نازک کاری چوب ، صنعتگران هنرمند سنندجی و ریزه کاران چوب ارومیه و نازک کاران چوب رشت به خاطر آثار زیبا و باارزش و متنوعی که تولید و عرضه کرده اند، نزد خاص و عام معروفند.

شیوه ای دیگر از تولید محصولات چوبی است که طی آن طرح ها و نقوش سنتی با استفاده از قلم، چکش ، مُغار و دیگر ابزار نجاری بر روی چوب های مرغوب و بادوام شکل می بابد.
در زمینه کنده کاری چوب، باید آثار زیبای صنعتگران "ورازده علیا" و "جوربند" در بخش چمستان شهرستان نور ، و در خصوص منبت کاری باید از آثار منبت کاران هنرمند آباده ای و گلپایگانی نام برد که برخی از تولیداتشان به راستی درخور تحسین است؛ ضمن آن که طی سال های اخیر آثار منبت زیبایی در تویسرکان ، جوکار ملایر، اراک، اصفهان و تهران (به صورت مبلمان) ساخته و عرضه شده است.

این زمینه هنری، خود شمال زمینه های دیگری است چون: بامبو بافی، مرواربافی، ترکه بافی، سبدبافی، و چیغ بافی (یعنی دیواره اطراف سیاه چادر  عشایر که از نی و یشم تهیه و غالبا نقش های زیبایی هم بر روی آن بافته می شود.) اما حصیربافی ، بافت رشته های حاصله از الیاف سلولزی (گیاهی ) با دست و ابزار ساده دستی است که طی آن محصولات گوناگونی چون حصیرزیرانداز، سفره حصیری، انواع سبد، انواع ظروف و غیره تولید و عرضه می شود.
گفتنی است که در هر منطقه ای از کشورمان، با توجه به مواد اولیه در دسترس و سنت تولید، انواع حصیر و سبد بافته می شود. چنانکه در سیستان و بلوچستان، از برگ های نخل وحشی (داز) برای تولید حصیر استفاده می کنند. در دزفول از برگ های درخت نخل به همراه کانوا یا مواد اکرلیک، برای تولید سبدهای کوچک زیبای حصیری معروف به "کپو" بهره می گیرند.
در برخی از روستاهای میناب از برگ نخل برای تولید انواع محصولات حصیری استفاده می شود و در استان های گیلان و مازندران از گیاهانی چون "لیغ"، "سوف" و "ساریز" برای حصیربافی استفاده می کنند. در طُرقبه از ترکه های گیاهی مرسوم به "ارغوان" سبد بافته می شود و در رشت از ترکه های "بید مرواری" محصولات و ظرف های گوناگون حصیری می بافند که به "مرواربافی" معروف است.1