نمک پاشیدن عربستان بر زخم فاجعه منا

کشته شدن بیش از 450 نفر از حجاج ایرانی در لباس احرام در مراسم رمی جمرات سال گذشته، زخمی است که هرگز بهبود نخواهد یافت. اکنون کارشکنی های سعودی ها در مراسم حج امسال نیز همچون نمکی است که روی این زخم عمیق پاشیده می شود.

بر کسی پوشیده نیست که پس از پیروزی انقلاب اسلامی و در پی آن با پر رنگ شدن نقش ایران در عرصه منطقه ای به خصوص در جهان اسلام، همواره روابط تهران - ریاض با فراز و نشیب های بسیاری همراه بوده است. پس از روی کار آمدن دولت تدبیر و امید و به کارگیری رویکرد تنش زدایی در دستگاه دیپلماسی کشورمان، انتظار می رفت که روابط دو کشور بهبود یابد. البته در این باره شاهد تحرکاتی از سوی وزارت خارجه ایران بودیم اما با افزایش امیدواری ها مبنی بر حصول توافق هسته ای و لغو تحریم های اعمالی علیه ایران، خاندان سعودی به دلیل نگرانی از سقوط جایگاهشان در منطقه و در مقابل ارتقای وزنه ایران، سنگ اندازی ها و بهانه تراشی های خود را آغاز کرد.

پس از مرگ ملک عبدالله، ملک سلمان در 23 ژانویه 2015 تاج و تخت را در عربستان به دست گرفت و کارشکنی ها ادامه یافت تا اینکه حكم اعدام مجاهد شهید شیخ نمر باقر النمر روحانی شیعه كه مدت ها پیش صادر و تایید شده بود، با وجود ابراز نگرانی های برخی شخصیت ها و نهادهای حقوق بشری، به همراه ٤٦ تن دیگر در عربستان سعودی به مرحله اجرا در آمد؛ اتفاقی كه خشم بسیاری از مسلمانان به ویژه شیعیان را برانگیخت و حتی تا سطح دبیركل سازمان ملل متحد نیز آن را محكوم كردند. در ایران نیز شخصیت های عالی رتبه از مقام معظم رهبری و روسای قوا گرفته تا سایر شخصیت ها به این امر واكنش نشان دادند و در واقع واكنش رسمی ایران ضمن ابراز انزجار و محكومیت اعدام شیخ نمر، هشدار به سعودی ها درباره روند سیاست هایشان بود. اما در این میان، بخشی از واكنش ها خارج از واكنش های رسمی دولت ایران، از سوی برخی افراد صورت گرفت كه سفارت عربستان در تهران و كنسولگری این كشور در مشهد را به عنوان محل اعلام مواضع خود انتخاب كردند. این اعتراضات تا آنجا پیش رفت كه تعداد معدودی از افراد به این اماكن دیپلماتیك صدمه زدند و همین امر موج تازه ای از واكنش های داخلی و خارجی را در پی داشت. بر این اساس، ریاض روابط سیاسی خود را با تهران قطع کرد و دیگر توپ در زمین عربستان بود. حالا سعودی ها با بهانه جویی های مختلف به دنبال همسویی دیگران در رواج ایران هراسی بودند.

نکته مهمی که نباید فراموش کرد این است که پس از توافق هسته ای، روزهای خوبی در انتظار اقتصاد ایران است. این در حالی است که اقتصاد عربستان با مشکلات فزاینده ای روبه روست که می توانند به تنش های اجتماعی در این کشور در ابعادی خطرناک دامن بزنند.
ثروت نفت، عربستانی ها را تنبل بار آورده و آنها باید در چند سال آینده با کاهش بودجه های دردناکی که احتمالا به نارضایتی و ناآرامی ها در داخل دامن خواهد زد، مواجه شوند. ملک سلمان هنوز نتوانسته پاسخ قانع کننده ای برای چالش های اقتصادی و اجتماعی بزرگی که پیش روی مردم کشورش قرار دارد پیدا کند. همزمان سازمان عفو بین الملل و دیگر سازمان های حقوق بشری به دنبال جلب توجه عمومی به وضعیت حقوق بشر فاجعه بار عربستان هستند. سازمان عفو بین الملل اخیرا اعلام کرده است که سوابق حقوق بشری عربستان در دوران ملک سلمان وضعیتی وحشتناک پیدا کرده است.
در حالیکه تنها چند ماه تا ایام حج و گردهمایی باشکوه مسلمانان جهان فارغ از مذهب، رنگ، نژاد و ملیت در مکه مکرمه باقی مانده است، این بار عربستان سعودی در ادامه کارشکنی ها و بهانه جویی های خود، حج را همچون برگ برنده ای در دست خود گرفته و تلاش می کند که با مانع تراشی های مختلف، زائران ایرانی را از شرکت در مراسم حج و از این حق شرعی برای حضور در میهمانی خدا، محروم کند.
در همین راستا چندی پیش سعید اوحدی رییس سازمان حج و زیارت ایران با انتقاد شدید از عملکرد و تعلل عامدانه سعودی ها در اتخاذ تدابیر لازم برای حضور حجاج ایرانی در مراسم حج و در نهایت جلوگیری از مشارکت در مراسم حج، اظهار کرد که پذیرایی از زائران همه دنیا بر عهده دولت عربستان است و طبق فرموده قرآن کریم، حقی را که خداوند برای زائران مستطیع قرار داده هیچ کس نمی تواند از آنان بگیرد و اگر بخواهد بگیرد، "صد عن سبیل الله" کرده و روایات و آیات زیادی داریم که سد راه زائران مستطیع مسلمانان بسیار سنگین است و هرکس بخواهد سد راه مسلمانان شود، قطعا باید در مجامع بین المللی پاسخگو باشد.
از سوی دیگر، هنوز هیچ یک از ایرانیان، فاجعه منا را که به گفته اوحدی نتیجه سوءتدبیر، سوءمدیریت و قصور غیرقابل گذشت مسئولان سعودی بود، فراموش نکرده اند.
کشته شدن بیش از 450 نفر از حجاج ایرانی در لباس احرام در مراسم رمی جمرات سال گذشته، زخمی است که هرگز بهبود نخواهد یافت. اکنون کارشکنی های سعودی ها در مراسم حج امسال نیز همچون نمکی است که روی این زخم عمیق پاشیده می شود.