نهج البلاغه از نگاه بزرگان
«بولس سلامه» استاد و شاعر و نویسنده معروف مسیحى لبنان مى‌نویسد: «كتاب مشهور نهج‌البلاغه اثر جاودانه ایست كه انسان را به شناخت اندیشه بزرگ على بن ابى طالب وادار مى سازد و هیچ كتابى جز قرآن، بر آن برترى ندارد...»
نهج البلاغه کتاب گرانقدر و ارزشمندی که تمام معارف و علومی که بشر بدان نیازمند است را در خود جای داده است، با این وجود می توان آن را در زمره کتاب هایی دانست که مورد بی مهری قرار گرفته است از این رو بر خود لازم دیدم تا مطالبی چند در توصیف و معرفی این کتاب از سوی بزرگان را جمع آوری نموده تا وسیله ای برای تشویق اهل علم و مطالعه جهت روی آوری بدین کتاب ارزشمند گردد هر چند محتوای این کتاب به تمامه معرف قدر و منزلت آن بوده و جاذبه و کششی در خواننده ایجاد می کند که تا پایان با او خواهد بود.
استاد «عبدالوهاب حموده» استاد مسائل اسلامى دانشگاه «فوأد» قاهره - ”1951”- مى نویسد:
«. . . نهج البلاغه شامل همه آن چیزهائى است كه پژوهشگران بزرگ، اساتید اخلاق، فلاسفه، دانشمندان، پیشوایان مذاهب، سیاستمداران پرهیزگار، مى توانند بگویند یا بنویسند. نیروى شگرف پندها، توصیه ها، عمق بینش، ژرفائى محتواى نهج‌البلاغه، به خوبى نشان مى دهد كه این اثر جاودانه از اندیشه بى نظیر امام على (علیه السلام ) است...»
«بولس سلامه» استاد و شاعر و نویسنده معروف مسیحى لبنان مى‌نویسد: «كتاب مشهور نهج‌البلاغه اثر جاودانه ایست كه انسان را به شناخت اندیشه بزرگ على بن ابى طالب وادار مى سازد و هیچ كتابى جز قرآن، بر آن برترى ندارد. . .»
نهج البلاغه کتاب گرانقدر وارزشمندی که تمام معارف وعلومی که بشر بدان نیازمند است را در خود جای دادهاست
«فواد افرام البستانى» استاد دانشگاه بیروت، كتاب معروف خود را چنین آغاز مى كند. «. . . من مى خواهم كه این اثر خود را با برگزیده هایى از «نهج البلاغه» آغاز كنم، زیرا كه نهج البلاغه، اثر بزرگترین اندیشمند جهان، على بن ابى طالب است » .
مرحوم «جرج جرداق» نویسنده و ادیب معروف مسیحى در كتاب خود مى پرسد:
«. . . آیا در تاریخ مشرق زمین، هیچ به سراغ «نهج البلاغه» رفته اید؟ نهج البلاغه اى كه از فكر و خیال و عاطفه، آیه هائى بدست مى دهد كه تا انسان هست و تا خیال و عاطفه و اندیشه انسانى وجود دارد، با ذوق بدیع ادبى و هنرى او پیوند ناگسستنى خواهد داشت. سخنانى زیبا و نغز، كه زیبائى موضوع و بیان، آنچنان در آن بهم آمیخته كه تعبیر با مدلول و شكل، با معنى، یكى شده اند همچنانكه حرارت با آتش، نور با خورشید، و هوا با هوا یكى هستند! و بشر در قبال آن، چیزى جز به مثابه موجودى كه در برابر سیل خروشان و دریاى پرموج، و طوفان سركش یا گردباد تند قرار گرفته باشد، نمى‌تواند به شمار آید.
نهج البلاغه اى كه بیان آن اگر براى انتقاد بكار برده شود، گوئى تندباد خروشانى است و اگر تباهى و فساد را مورد تهدید قرار دهد، همچون آتش فشانى سهمناك زبانه مى كشد و اگر براى تفكر و اندیشه بخواند، حس و عقل را همراه مى سازد و اگر در مقام پند و اندرز باشد، مهر و عاطفه پدرى را همگام با راستى و وفاى انسانى در آن خواهید یافت و اگر براى شما از ارزش هستى و زیبائى هاى آفرینش و كمالات جهان هستى سخن گوید آنها را با مدادى آغشته به نور ستارگان در قلب شما مى نگارد! . نهج البلاغه، بیانى است رساتر از هر صدا و پاره اى است از یك تنزیل! . و پیوند ناگسستنى با اصول ادب انسانى دارد، و تا آنجا اوج مى گیرد كه درباره آن گفته اند: « بیانیست فروتر از كلام خداوند، و فراتر از گفتار بشر. . . » .
پروفسور هانری کربن، محقق و شرق شناس معروف فرانسوی، نهج البلاغه را از مهمترین سرچشمه هایی معرفی کرد که متفکران شیعه پیوسته از آن سیراب شده اند. در قسمتی از گفتار او آمده است که بعد از قرآن و احادیث پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله)، نهج البلاغه در درجه نخست اهمیت قرار دارد و تفکر فلسفی شیعه به آن وابسته است.
بزرگان و وارستگان دنیای اسلام نیز از نهج البلاغه چنین می گویند:
حاج میرزا علی آقاشیرازی بر این باور بود که جاذبه و بلندای کلام امام علی علیه السلام چون قرآن، دل آدمی را روشنی بخشیده و اندیشه را جهت داده و روح را فرح می نماید. به عقیده وی نهج البلاغه پرتوی پرفروغ از قرآن و ترجمان آن است و تراوش روحی ملکوتی است که به حق عبدالله بود و اثری است مفید و سازنده برای بیدار نمودن خفتگان در بستر غفلت دارویی است برای شفای آنان که به بیماریهای دل و امراض روان مبتلایند و مرهمی است برای افرادی که از دردهای فردی و اجتماعی در تب و تاب هستند و خلاصه سخنش این بود که نهج البلاغه در بین افراد طالب حق و مشتاق مصونیت و مغزهای نورانی، مشتری دارد و شایسته نیست چنین اثری محجوب و مهجور بماند بلکه باید جرعه هایی از آن را به کام تشنگان فرو ریخت.
پرفسور هانری کربن ، محقق و شرق شناس معروف فرانسوی ، نهج البلاغه را از مهمترین سرچشمه هایی معرفی کرد که متفکران شیعه پیوسته از آن سیراب شده اند در قسمتی از گفتار او آمده است که بعد از قرآن و احادیث پیامبر (صلی الله علیه و آله ) نهج البلاغه در درجه نخست اهمیت قرار دارد و تفکر فلسفی شیعه به آن وابسته است
استاد فاطمی نیا با اشاره به خواندن شرح نهج البلاغه محمد عبده در سن 15 سالگی، می گوید: پدرم شرح نهج البلاغه ای از شیخ محمد عبده را خرید و من مقدمه او را مطالعه کردم، بعد‌ها در سن بزرگسالی آن را دوباره خواندم تا اینکه به این سن رسیدم و خداوند می داند که از مقدمه یک شیخ سنی بر نهج البلاغه سیر نشده ام.
استاد فاطمی نیا با بیان اینکه محمد عبده به منحصر به فرد بودن نهج البلاغه تصریح کرده است، گفت: عبده در این مقدمه کتابش بیان می کند چندین مصیبت و گرفتاری به من روی آورده بود، به گونه ای که امانم را بریده بود تا اینکه روزی در جایی نشسته بودم و کتاب هایی روبروی من قرار داشت، بی اختیار دستم به سوی کتابی دراز شد، وقتی آن را باز کردم، دیدم نهج البلاغه است، وقتی در جملاتش تأمل کردم، دیدم که این کتاب غم و غصه هایم را خالی کرده است و بدنم در اتاق و روحم در جای دیگری است، متوجه شدم که نویسنده آن پرچمدار ولایت علی بن ابی طالب (علیهما السلام) است.
منابع:
1) امام علی علیه السلام صدای عدالت جهانی/ج1
2) شگفتیهای نهج البلاغه/ج1/ ترجمه جرج جرداق
3) پایگاه اطلاع رسانی حوزه
4) موسسه فرهنگی قرآن و عترت سیدالشهداء علیه السلام
