آشنایی با قرآن کریم
سوره ی بقره، قسمت پنجم
گوساله‌ی طلایی
قوم بنی اسرائیل پس از عبور از دریا، زنـدگـی جـدیـدی را آغاز کرد. آنان از ظلم فرعون رهایی یافته بودند و زمـان آن بـود کـه طبـق قوانین الهی زندگی کنند. حضرت موسی (ع) مأموریـت پیـدا کـرد تـا چهـل روز بـه کـوه طـور بـرود و کتـاب تـورات را کـه دستـورات خـداونـد، بــرای زندگی این قوم بود، برایشان بیاورد. موسـی(ع)، بـرادرش هـارون(ع) را جـانشیـن خود قرار داد و رفت.
حضرت موسی (ع) مدت چهـل روز در کـوه طـور بـه عبادت مشغول بود. در این مدت، سامـری کـه مـردی نیـرنـگ بـاز بـود، بـا سوءِ استفاده از فرصت، مردم را جمع کرد و گفت: موسی ما را از سـرزمیـن مصر بیرون آورد و آواره ساخت و حال نمی دانیم کجاسـت و چـه مـی کنـد. هر چـه طـلا و جـواهـر داریـد بیـاوریـد تـا بـرایتـان خـدایـی بسـازم کـه او را پرستش کنیـد.
سپـس گـوسـالـه ای سـاخـت کـه هنگـام وزش بـاد، صـدای مخصوصـی از آن بـه گـوش مـی رسیـد و بنـی اسـرائیـل را بـه پـرستـش آن دعوت کرد.
بیشتر قوم بنی اسرائیل از او پیـروی کـردنـد و هـر چـه هـارون برادر حضرت موسی (ع) کوشش کرد، جز عده‌ی کمـی، بقیـه بـه گـوسـالـه پرستی مشغول شدنـد.
حضـرت مـوسـی (ع) از کـوه طـور بـازگشـت. او بـه همراه خود تورات را آورد که قوانین و دستورات دینی را شامل می شد. امـا وقتی دید کـه مـردم گـوسـالـه مـی پـرستنـد، بسیـار نـاراحـت شـد و آنـان را سرزنش کرد.
قوم بنی اسرائیل، با اظهار پشیمانی، به درگاه خدا توبه کـرد. اما بنی اسـرائیـل، قـومـی بـود کـه بعـد از مشـاهـده‌ی آن همـه آیـات خـدا و معجـزات پیـامبـر بـزرگـش، حضـرت مـوسـی(ع)، خیلـی زود همـه چیــز را فـرامـوش کـرد و در غیبـت کـوتـاه پیـامبـرش، بـه بـت پـرستـی روی آورد.
بنابرایـن، از سـوی خـداونـد بـزرگ فـرمـان صـادر شـد تـا گـروه زیـادی از گناهکاران به دست خودشان کشته شوند. این ماجـرا در قـرآن چنیـن بیـان شده است:
و در آن هنگام که با موسی چهـل شـب قـرار گـذاشتیـم،
پـس از آن، شما گوسالـه را انتخـاب کـردیـد و ستمکـار بـودیـد. پـس از آن شمـا را بخشیدیم تا سپاسگزار باشید. و آن گـاه بـه مـوسـی کتـاب و فـرقـان دادیـم شاید هدایت شوید. و زمانی که موسی به قومش گفت: ای قـوم مـن! شمـا بـا انتخاب گوساله به خود ستم کردید، پس به درگاه پروردگارتان توبه کنیـد و یکدیگر را بکشید. این کار نزد پروردگارتان برای شمـا بهتـر اسـت. بعـد خداوند توبه‌ی شما را پـذیـرفـت بـه راستـی او تـوبـه پـذیـرِ مهـربـان اسـت.
آیات۵۱ الی ۵۴
خدا را نمی توان دید
قوم بنی اسرائیل با وجود این کـه معجـزات زیـادی از حضرت موسی (ع) دیده بـودنـد، بـرای ایمـان آوردن بـه خـدای بـزرگ، بهانه جویی می کردند و به حضرت موسی (ع) مـی گفتنـد بـرای آن کـه بـه خدایت ایمان بیاوریـم بـایـد حتمـاً او را بـا چشـم خـود ببینیـم; در غیـر ایـن صورت هرگز ایمان نخواهیم آورد.
حضرت موسـی (ع) هفتـاد نفـر از آنـان را انتخاب کرد و همراهشان به کوه رفت. در ایـن هنگـام، خـداونـد بـزرگ، یکی از آیات خود را به آنان نشان داد; صـاعقـه ای آمـد و بـر کـوه اصـابـت کرد. برقی خیره کننده و صدایی وحشتناک و زلزله ای برخاست که همـه را در وحشت فرو برد و همگی بی جان بر زمین افتادند. حضـرت مـوسـی (ع) از خداوند تقاضا کرد که زندگی را به آنان بازگردانَد و خـداونـد تقـاضـای او را پذیرفت و بار دیگر به آنان زندگـی بخشیـد تـا شکـر نعمـت او را بـه جـا آورند. خداوند مهربان می فرماید:
و هنگامی که گفتید: ای موسی تـا خـدا را آشکارا نبینیم، هرگز به تو ایمان نمی آوریم.
دیدید که صاعقه بر شما فرود آمد. سپس، بعد از مرگتان، شما را زنده کردیـم شـایـد سپـاسگـزار شـویـد.
آیات۵۵ و ۵۶
چهـل سـال سـرگـردانـی
خـداونـد، قـوم بنـی اسـرائیـل را بـه چهـل سـال سرگردانی در صحرای سینا مجازات کرد تا از عادت هـا و رفتـارهـایـی کـه درحکومت فرعون پیدا کرده بودند، پاک شوند و در این مدت از فرزنـدانِ آنان، مردمانـی ورزیـده و بـا اراده‌ی محکـم و دارای ایمـان و اخـلاق پـاک و سالم پرورش یابند; اما آنان بهانه جویی مـی کـردنـد و بـه حضـرت مـوسـی (ع) مـی گفتنـد: ای مـوسـی مـا را در بیــابــان آواره کــرده ای و از خــوردن غذاهای گوناگون محروم شده ایم.
خداوند به آنان یادآور شد کـه زنـدگـی در این بیابان، برایشان بسیار بهتر از زندگی ذلـت بـار تحـت ستـم فـرعـون است و نعمت هایش را برای آنان چنین بیان فرمـود:
و ابـر را سـایبـان شمـا قـرار دادیـم و بـر شمـا مـنج و سلوی فـرو فرستادیم.
از پاکیزه های آن چه که به شما روزی داده ایم، بخورید و آنـان به ما ستم نکردند بلکه به خودشان ستم می کردند.
آیه‌ی۵۷
گناهکاران، مجازات می شوند
خداوند بزرگ به بنی اسرائیل فرمـان داد که به سرزمین قدس وارد شوند و از نعمت های فراوان آن بهره ببرند و بـه بیت المقدس با تواضع وارد شوند و بگویند: خداوندا ! گناهان ما را بریـز، تـا پروردگار، گناهان آنان را ببخشد و به نیکوکاران پاداش بیش تری بـدهـد.
خداوند به آنان دستور داد که برای توبه از گناهانشان جمله ای را از صمیـم قلب بگویند تا از خطاهایشان چشم بپـوشـد و بـه افـراد نیکـوکـار عـلاوه بـر بخشش گناهان، پاداش دیگری هـم داده شـود. بنـی اسـرائیـل ازگفتـن ایـن جمله نیز خودداری کردند و به جای آن، به مسخره، کلمـات دیگـری را بـر زبان آوردند. خداوند بـر ایـن ستمگـران عـذابـی از آسمـان فـرو فـرستـاد و همه‌ی آنان که از دستور پروردگار سرباز زده بودند، دچار طاعون شـدنـد. در قرآن چنین می خوانیم:
و آن گاه که گفتیم: بـه ایـن شهـر وارد شـویـد و هر چه خواستید از آن بخورید و سجده کنـان از در وارد شـویـد و بگـوییـد: گناهـان مـا را بـریـز تـا خطـاهـای شمـا را ببخشیـم و پـاداش بیـش تـری بـه نیکوکاران خواهیم داد.
اما ستمگـران سخـن را بـه غیـر از آن چـه بـه آنـان گفته شده بود، تبدیل کردند و ما بر کسانی که ستم کرده بودند، بـه سـزای این نافرمانی، عذابی از آسمان فرو فرستادیم.
آیات۵۸ و ۵۹
جوششِ چشمه های آب از سنگ
هنگامی که قوم بنی اسرائیـل در یـک جا ساکن شدند، از حضرت موسی (ع) آب خواستنـد. حضـرت مـوسـی (ع) از خداوند بزرگ تقاضای آب کرد، و خداوند مهـربـان ایـن تقـاضـا را قبـول فرمود و دستور داد که عصـای خـود را بـر سنـگ مخصـوصـی بـزنـد; چـون موسی (ع) چنین کرد، نـاگهـان دوازده چشمـه‌ی آب، از سنـگ جـاری شـد.
قوم بنی اسرائیل دوازده طـایفـه بـودنـد و هـر کـدام چشمـه ای را مخصـوص خود قرار دادند. در قرآن می خوانیم:
هنگامی کـه مـوسـی بـرای قـوم خـود آب خواست، گفتیم: با عصایت بر آن سنگ بزن.
پس دوازده چشمه‌ی آب از آن جوشید. هر گروه آبشخور خود را مـی شنـاخـت. از روزی هـای الهـی بخورید و بیاشامید و فساد را روی زمین گسترش ندهید.
آیه‌ی۶٠
فرزانه زنبقی، آشنایی با قرآن برای نوجوانان
شرح و ترجمه ی جزء اول، نشر لک لک
تفسیر قرآن: تفسیر نمونه، ترجمه ی تفسیر المیزان، ترجمه ی تفسیر مجمع البیان، تفسیر پرتوی از قرآن، تفسیر جامع، منهج الصادقین، تفسیر شریف لاهیجی، حجة التفاسیر، کشف الحقایق، تفسیر خسروی، مخزن العرفان در علوم قرآن، تفسیر عاملی، تفسیر آسان، روان جاوید در تفسیر قرآن مجید، احسن الحدیث، اطیب البیان، انوار العرفان، فروغ ابدیت
