استفاده از اینترنت، و افسردگی اجتماعی نوجوانان

بر اساس یك پژوهش با عنوان "نقش استفاده از اینترنت در افسردگی و انزوای اجتماعی نوجوانان" پرسش نامه‌ای در اختیار 89 دانش‌آموز سال آخر دبیرستان قرار گرفت و درباره موارد زیر تحقیق شد:

- میزان استفاده از اینترنت: كم (كمتر از یك ساعت در روز)، متوسط (بین یك تا دو ساعت در روز)، زیاد (بیش از دو ساعت در روز)

- ارتباط با مادر، پدر و همسالان

- افسردگی

با توجه به نتایج حاصله، كسانی كه نسبت به دیگران كمتر از اینترنت استفاده می‌كردند، ارتباط بیشتری با مادر و دوستان خود داشتند.

تأثیر استفاده و سوء‌استفاده از اینترنت، هر روز بیشتر مورد تحقیق قرار می‌گیرد و دانشمندان علوم اجتماعی به دنبال بررسی موضوعات مرتبط هستند، طی یك تحقیق در سال 198 میزان اعتیاد به اینترنت از طریق نمرات "پرسشنامه افسردگی یك"(1) (BDI) مورد بررسی قرار گرفت. (یونگ و راجرز) میانگین نمرات پاسخ گویانی كه بر اساس این پرسشنامه، معتاد به اینترنت تشخیص داده شدند، بر روی یك طیف خفیف تا متوسط قرار داشت .

در یك پژوهش درازمدت 2 ساله (كرات و همكاران، سال 1998)، به خانواده‌هایی كه به طور تصادفی انتخاب شده بودند كامپیوتر و آموزش استفاده از آن ارائه شد، بعد از یك تا دو سال، استفاده فزاینده از اینترنت با كاهش ارتباط خانوادگی و محافل اجتماعی محلی همراه بود، علاوه بر این شركت‌كنندگان در این تحقیق، به تنهایی و افسردگی روزافزون دچار شده بودند. افزایش تنهایی و كاهش حضور اجتماعی به ویژه در نوجوانان دیده شد. این یافته‌ها، اهمیت تحقیق در زمینه استفاده از اینترنت توسط نوجوانان را روشن می‌سازد، به ویژه این كه استفاده از آن در بین این گروه سنی رو به افزایش است.

در سال 1996 تقریباً 12% از نوجوانان 13 تا 17 ساله (كه به اینترنت دسترسی داشتند)، از خدمات اینترنت استفاده كردند. گروه سنی 12 تا 17 ساله كاربران اینترنت كه در سال 1996، 5/6% بود، در سال 2002 به 4/31% و در مورد گروه سنی 13 تا 17 ساله به بیش از 50% رسید. هدف از تحقیق حاضر، بررسی تأثیرات احتمالی استفاده از اینترنت بر نوجوانان است. انتظار می‌رود سطح بالای استفاده از اینترنت با میزان نامطلوب ارتباط و همچنین درجات افسردگی مرتبط باشد.

روش تحقیق شركت‌كنندگان:

89 دانش‌آموز (37 پسر و 52 دختر) از یكی از دبیرستان‌های فلوریدا انتخاب شدند. از این تعداد 76% قفقازی، 11% اسپانیش، 5% آسیایی، 3% افریقایی - آمریكایی و 5% از نژادهای دیگر بودند. شركت‌كنندگان از نظر جایگاه اجتماعی - اقتصادی از طبقه متوسط به بالا بودند. (9/3 = M بر اساس شاخص دو عاملی هالینگ هد)

مقیاس‌های اندازه‌گیری

به دانش‌آموزان یك پرسشنامه 181 سؤالی از نوع لیكرت داده شد كه ابعاد چندگانه روانی و رفتاری زندگی نوجوانان را بررسی می‌كرد. آنها در یك سالن بزرگ و در مدت 45 دقیقه بدون ذكر نام، پرسشنامه را تكمیل كردند.

- استفاده از اینترنت: میزان استفاده از اینترنت با یك سؤال واحد مورد ارزیابی قرار گرفت، "روزانه چند ساعت از وقت خود را با اینترنت صرف می‌كنید؟" گزینه‌های پاسخ عبارت بودند از: كمتر از یك (استفاده كم)، یك تا دو (استفاده متوسط) و بیش از دو ساعت (استفاده زیاد).

- كیفیت ارتباط با والدین و دوستان: برای ارزیابی كیفیت ارتباط از مقیاس صمیمیت (بلایت و فاستر - كلارك، سال 1987) كه حاوی 24 پرسش است، استفاده شد.

به عنوان مثال: "تا چه اندازه برای نصیحت یا حمایت به مادر خود مراجعه می‌كنید؟" و "تا چه اندازه بهترین دوستتان در مورد آنچه كه شما انجام می‌دهید، با شما همراه است؟" "پاسخ‌ها بر اساس مقیاس لیكرت دارای 5 حالت از "به هیچ وجه" تا "بسیار زیاد" بود. نوع سؤالات در مورد بهترین دوست و والدین مشابه بودند. (هر كدام 8 سؤال) كه در برگیرندة نمراتی در زمینه ارتباط با مادر، ارتباط با پدر و ارتباط با همسالان بود.

- افسردگی: این موضوع توسط مقیاس افسردگی مركز مطالعات اپیدمالوژیك (CES - D رادلوف 1977) و با نمره حداقل 16 كه نشان‌دهندة افسردگی است، بررسی شد. مقیاس CES - D برای جمعیت دبیرستانی، استاندارد شده است (رادلوف 1991).

این مقیاس از پایایی بازآمایی(2)، همسانی درونی(3) و اعتبار همزمان(4) مفاهیمی برخوردار است.

نتایج

در این تحقیق تنها گروه‌های كاربران زیاد و كم اینترنت مورد مقایسه قرار گرفتند. تحلیل مجذور خی نشان می‌دهد كه این گروه از نظر برخی عوامل دموگرافیك مانند جنس، نژاد و جایگاه اقتصادی - اجتماعی با یكدیگر تفاوتی ندارند. هر یك از دو گروه كاربران زیاد و كم اینترنت با استفاده از آزمون‌های مستقل t از نظر درجات ارتباط و افسردگی مقایسه شدند.كابران كم‌مصرف اینترنت در مقایسه با كاربران زیاد آن به طور چشمگیری رابطه‌ای بهتر با مادران و دوستانشان داشتند، اما هیچ تفاوت قابل ملاحظه‌ای بین كاربران كم و كاربران زیاد اینترنت از نظر ارتباط با پدر میزان افسردگی وجود نداشت.

جمع‌بندی

نتایج نشان می‌دهد كه استفاده زیاد از اینترنت با پیوند ضعیف اجتماعی مرتبط است. بر عكس كاربرانی كه از اینترنت كمتر استفاده می‌كنند، به طور قابل ملاحظه‌ای با مادر و دوستانشان ارتباط بیشتری دارند. این نتایج جهت‌گیری خاصی را نشان نمی‌دهند. مثلاً نمی‌توان گفت كه آیا نوجوانان دارای ارتباطات ضعیف اجتماعی به طرف فعالیت‌ اینترنتی ارتباطات اجتماعی را كاهش می‌دهد.

میزان استفاده از اینترنت با افسردگی ارتباطی ندارد. شاید نمرات نسبتاً بالاری CES - D در این نمونه (14=M) در مقایسه با نمونه رادلوف (18=M)، احتمال ظهور تفاوت معنی‌دار آماری را كاهش داده است، در تحقیقات آینده، طیف گسترده‌ای از عوامل روانی و اجتماعی در میزان استفاده از اینترنت باید مورد ارزیابی قرار گیرد.

1- Beck Depression Inventory:

پرسشنامه افسردگی یك مقیاس است برای سنجش افسردگی كه توسط "آئورن بك" مشهور به "پدر شناخت‌درمانی" استفاده شد.

اساس آن یك سری واكنش‌های كلیدی افراد به طبقات خاصی از موقعیت‌های بالقوه افسرده كننده و برانگیزاننده اضطراب است.

2- test - retest reliability

3- internal consistency

4- concurrent validity

5- chi - square analysis

نویسنده: كریستوفر ساندرز - مترجم: حسین زارعی

منبع: مجله Adolesence آوریل ????

لینک:

- اثر بازی های رایانه ای بر كودكان و نوجوانان

- نوجوانان تنها