راه های درمان متاستاز استخوان
متاستازهای استخوانی معمولا معالجه‌پذیر نیستند، اما شاید با انجام درمان بتوان متاستاز‌ها را کوچک تر کرد و علائم را تخفیف داد. بیمار باید درباره علائم یا عوارض جانبی جدیدی که مشاهده می‌کند با پزشک صحبت کند.
داروهایی که در درمان‌های سرطان اولیه استفاده می‌شوند، همانند شیمی‌درمانی و هورمون‌درمانی، ادامه می‌یابد.
این داروها، که بیمار آنها را بلع می‌نماید یا آنها را در بدن او تزریق می‌کنند، به هر سلول سرطانی که در بدن وجود داشته باشد حمله می‌کنند.
درمان‌های سیستمیک در اغلب موارد بر علیه سرطان مۆثر هستند، اما امکان دارد باعث بروز عوارض جانبی مانند تهوع، استفراغ، خستگی، ریزش مو و افزایش خطر عفونت شوند.
بیس فسفونات‌ها دسته‌ای از داروها هستند که استخوان‌های ضعیف را درمان می‌کنند. از این داروها می‌توان برای درمان پوکی استخوان استفاده نمود، که در این بیماری استخوان‌ها باریک و ضعیف می‌شوند.
در برخی از بیماران سرطانی خاص، ممکن است بیس فسفونات‌ها در کنترل کردن درد استخوان، کاهش دادن صدمه وارده به استخوان‌ها، پایین آوردن سطح افزایش یافته کلسیم، و کم‌تر کردن خطر شکستگی استخوان‌ها مفید واقع شوند. امکان دارد عوارض جانبی شامل خستگی؛ تهوع، استفراغ، کم‌خونی، و درد استخوان یا مفاصل باشد. یکی از عوارض جانبی خطرناک، اما نادر، مرگ ناشی از نرم شدن فک (jawbone death) است.
در درمان‌های موضعی، تنها بر استخوان یا استخوان‌هایی تأکید می‌شود که سرطان به آنها گسترش یافته است. در این درمان‌ها، تومور نابود شده یا رشد سلول‌های سرطانی کند می‌شود.
پرتودرمانی خارجی، که در آن از پرتو‌های پرانرژی برای کشتن سلول‌های سرطانی استفاده می‌شود، شبیه رادیوگرافی است ولی بسیار قوی‌تر از آن می‌باشد.
ریشه‌کنی (ablation) یک درمان موضعی دیگر است که در آن با استفاده از سرما، گرما، جریان الکتریکی، یا الکل، تومور را از بین می‌برند.
در یک درمان موضعی دیگر، سیمان استخوانی تزریق می‌کنند تا به تثبیت یا محکم شدن ناحیه مربوطه کمک شود.
اغلب از جراحی به‌عنوان درمانی برای کمک به تثبیت یا محکم‌سازی استخوان ضعیف‌شده‌ای استفاده می‌کنند که شاید در معرض خطر شکستن باشد. امکان دارد پزشک میله‌ها، پیچ‌ها، میخ‌ها، یا صفحه‌هایی را در داخل استخوان قرار دهد تا به تثبیت یا محکم شدن استخوان کمک کنند و از شکستن آن جلوگیری نمایند. برای مرمت استخوان‌های شکسته از جراحی هم استفاده می‌شود. اما استخوان‌هایی که در اثر سرطان می‌شکنند اغلب خوب التیام نمی‌یابند. امکان دارد تأکید پزشک بر این باشد که تلاش نماید از شکستن استخوان جلوگیری شود.
در بسیاری از موارد، درمان‌های متاستاز استخوانی در کاهش دادن درد استخوان هم مفید واقع می‌شود. اما اگر درد ادامه یابد، ممکن است پزشک مسکن‌هایی را تجویز کند که می‌توان بدون نسخه خرید، مانند استامینوفن، ایبوپروفن، یا ناپروکسون. اگر با مصرف این داروها درد تخفیف نیابد، امکان دارد پزشک مسکنی قوی‌تر مانند کدئین، هیدروکودون، اکسی کودون، یا مورفین تجویز نماید.
متاستازهای استخوانی معمولاً معالجه‌پذیر نیستند، اما شاید با انجام درمان بتوان متاستاز‌ها را کوچک تر کرد و علائم را تخفیف داد. بیمار باید درباره علائم یا عوارض جانبی جدیدی که مشاهده می‌کند با پزشک صحبت کند. اگر بیمار از طریق مطرح کردن پرسش‌ها و یاد گرفتن مطالب بیش‌تری درباره بیماری خود و درمان آن و مراقبت نمودن از خود نقش فعالی را در بهداشت خود ایفا کند، امکان دارد سریع‌تر بهبود یابد. بیمار باید با پزشک خود درباره دیگر گزینه‌های درمان (که شاید برای او مناسب باشند) صحبت کند.
حال سه راه اصلی درمان متاستاز استخوان را برایتان می گوییم:
1- رادیوتراپی
تاباندن اشعه گاما به بافت سرطانی یکی از روش های موثر برای از بین بردن این سلول ها است. تابش این اشعه در بدن ایجاد مولکول هایی به نام رادیکال های آزاد می کند و این مولکول ها موجب آسیب DNA سلول های سرطانی و از بین رفتن آنها می شود. البته این اتفاق می تواند برای سلول های سالم هم بیفتد، ولی چون در سلول های سرطانی به علت سرعت زیاد تکثیر، سرعت ساختن DNA بیشتر از سلول های سالم است، تاثیر اشعه روی سلول های سرطانی بیشتر است.
رادیوتراپی نمی تواند سلول های سرطانی را کاملا نابود کند، بلکه فقط تعداد آنها را کاهش می دهد. با این حال همین کمک کافی است تا بتواند درد استخوانی بیمار را کاهش دهد.
درد بیمار معمولا بعد از یک تا دو هفته از انجام رادیوتراپی کاهش می یابد، ولی حداکثر کاهش درد بعد از چند ماه است. رادیوتراپی ممکن است همراه با عمل جراحی به کار برود.
تابش اشعه گاما معمولا توسط دستگاه هایی انجام می شود که منبع آنها در نزدیک بدن بیمار قرار گرفته و پزشک متخصص رادیوتراپی می تواند مقدار مناسبی از اشعه را به نواحی از استخوان های بدن که حاوی سلول های سرطانی هستند بتاباند.
گاهی اوقات و در موارد انتشار وسیع سلول های سرطانی، روش دیگر، تزریق مواد رادیواکتیو به بدن است. موادی که حاوی مولکول های رادیواکتیو بخصوصی هستند از طریق جریان خون به بدن بیمار تزریق می شوند. این مواد بیشتر جذب استخوان می شوند و بنابراین تابش گاما بیشتر در نواحی استخوانی صورت می گیرد.
2- شیمی درمانی
گاهی اوقات برای درمان تومورهای متاستاتیک از شیمی درمانی استفاده می شود. در این روش داروهایی به بیمار داده می شود که موجب اختلال در تکثیر سلولی می شوند و چون تکثیر سلولی در سلول های سرطانی بیش از سلول های طبیعی بدن است، این داروها بیشتر روی سلول های سرطانی تاثیر مخرب دارند تا روی سلول های سالم.
مشخص است که هم رادیوتراپی و هم شیمی درمانی روی سلول ها و بافت های طبیعی هم اثر مخرب دارند و به همین علت است که این روش های درمانی عوارض فراوانی دارند.
گاهی اوقات از هورمون ها برای درمان بعضی تومورهای متاستاتیک استفاده می کنند. هورمون های ضد استروژن می توانند رشد سلول های سرطانی پستان و پروستات را کم کرده و در این موارد بکار برده می شود.
همچنین گاهی اوقات از دسته ای از داروها به نام بیس فسفونات ها مانند آلندرونات برای درمان بعضی تومورهای متاستاتیک مثل سرطان های پستان و پروستات استفاده می شود. این داروها می توانند فعالیت سلول هایی به نام استئوکلاست ها را که مسئول جذب کلسیم از سلول های سالم هستند کاهش دهد.
3- جراحی
تومورهای متاستاتیک به تدریج استخوان را ضعیف می کنند و این روند آنقدر ادامه می یابد که بالاخره استخوان بر اثر ضربه خفیفی می شکند. به این فرآیند شکستگی پاتولوژیک یا مرضی استخوان می گویند.
شکسته شدن استخوان در محل متاستاز یک فاجعه است. این شکستگی ها یا اصلا جوش نمی خورند و یا به سختی جوش می خورند. پس تمام سعی پزشک معالج ارتوپد این است که وقتی می بیند تومور آنقدر رشد کرده که شکستگی قریب الوقوع است مانع از آن شود. این کار با انجام عمل جراحی و تقویت استخوان با کارگذاری ابزارهای فلزی در استخوان انجام می گیرد.
مسلما اگر استخوان آنقدر ضعیف شود که بشکند هم معمولا پزشک معالج راهی بجز انجام عمل جراحی ندارد. معمولا وقتی تومور متاستاتیک آنقدر پیشرفت کرد که در محل استخوان مبتلا درد ایجاد شد، این به معنای قریب الوقوع بودن شکستگی است و بیمار در این مواقع معمولا نیاز به جراحی پیشگیرانه دارد. این اعمال جراحی درد بیمار را هم تا حدود زیادی از بین می برند، چون موجب کاهش فشار به استخوان در محل تومور می شوند.
در مواردی هم که پیشرفت تومور به حدی بوده که بیش از نصف محیط استخوان بر اثر تومور از بین رفته، نیاز به جراحی وجود دارد. نوع عمل جراحی که برای بیمار انجام می شود بسته به محل درگیری استخوان متفاوت است.
وقتی انتهای استخوان های بلند درگیر می شود ( مثلا بالای استخوان بازو یا ران) درمان بصورت تعویض مفصل است، به این صورت که کل استخوان درگیر خارج شده و آن را با مشابه فلزی جایگزین می کنند. وقتی درگیری در قسمت های وسط استخوان است ( مثلاً در وسط ران یا بازو) یک نیل Nail (یک میله بلند فلزی) را در داخل کانال مرکزی استخوان قرار می دهند تا استخوان شکسته نشود.
به ندرت در درگیری قسمت های وسط استخوان از پیچ و پلاک استفاده می شود. گاهی در حین جراحی، پزشک معالج ارتوپد تومور را خارج کرده و محل خالی شده را با سیمان استخوانی پر می کند. ولی معمولا این کار انجام نمی شود و با رادیوتراپی بعد از جراحی، سعی در از بین بردن توده تومورال می شود.
متاستازهای ستون مهره ها شایع هستند، ولی به ندرت نیاز به عمل جراحی دارند و بیشتر با رادیوتراپی درمان می شوند.
فرآوری: نیره ولدخانی
بخش سلامت تبیان
منابع:
ایران ارتوپد - دکتر مهرداد منصوری
موسسه تحقیقات، درمان و آموزش سرطان
مطالب مرتبط:
