فیلمسازان دفاع مقدس نیاز به مطالعه دارند

نشست بررسی وضعیت امروز سینمای دفاع مقدس ؛

در نشست بررسی وضعیت امروز سینمای دفاع مقدس، عنوان شد: سازندگان آثار درخشان دفاع مقدس، اكنون به ساخت آثاری بی‌مایه رو آورده‌اند چرا كه داشته‌ها و شنیده‌های آنها دیگر جوابگو نیست و بی‌مطالعه بودن آنها و تكیه صرف بر زاویه دید شخصی، باعث تولید آثار ضعیف می‌شود.

نشست بررسی موقعیت امروز سینمای دفاع مقدس، با حضور محمدرضا شرف‌الدین(مدیرعامل انجمن سینمای انقلاب و دفاع مقدس و تهیه‌كننده سینما) و جمال شورجه(كارگردان سینما) برگزار شد.

* شورجه: خلاء وجود فیلمنامه‌های مناسب در حوزه دفاع مقدس مشخص است

بنا بر این گزارش، جمال شورجه در این نشست با اشاره به لزوم تولید فیلمنامه‌های فاخر در زمینه دفاع مقدس گفت: مشكل و نقیصه اصلی ما در سینمای دفاع مقدس، عدم وجود فیلمنامه است.البته شاید نتوان این موضوع را بحران عمده ای برای سینمای دفاع مقدس دانست چون در كل سینمای ایران درگیر این مشكل است اما به تناسب حجم حماسه بزرگ دفاع مقدس، كار انجام شده از لحاظ كمی و كیفی كافی نیست چراكه درهشت سال دفاع مقدس تمام توان كشور درگیر این تجاوز بود و آحاد مردم نیز در دفع این تجاوز حضور داشتند و بركاتی كه دفاع مقدس داشت، هنوز هم در كشورمان می‌بینیم.

وی افزود: جنگ و دفاع از مرز و بوم واقعه كوچكی نیست و در هر كشوری این اتفاق می‌افتاد تا سال‌ها تبدیل به منبعی برای تغذیه فرهنگی آنها می‌شد، اما اینكه ما در حوزه سینما تا چه حد پاسدار این ارزش‌ها بوده‌ایم تا اهمیت این مقطع را برای نسل‌های آینده‌ نشان بدهیم، به نظر می‌رسد این میزان كافی نبوده و ما كم‌كاری نشان داده‌ایم كه این موضوع در تمام دوره‌‌های فعالیت سینمای دفاع مقدس صدق می‌كند.

كارگردان «روزنه» تصریح كرد: امروز خلاء وجود فیلمنامه‌های مناسب در این حوزه مشخص است و بسیاری از فیلمنامه‌هایی كه نوشته می‌شود آثاری ضعیف و بدون درونمایه قوی است. مهمترین نكته‌ای كه باید در نظر گرفت این است كه باید روی نویسنده‌ها سرمایه‌گذاری شود و سطح آگاهی و دانش آنها ارتقا داده شود و نویسندگان مستعد و شایق شناسایی شوند تا جوانان بتوانند در كنار نویسندگان با سابقه به كار بپردازند. ما به سیاستگذاری و برنامه‌ریزی برای نویسندگان نیاز داریم و نباید به وضعیت موجود اكتفا كنیم، بلكه این وضعیت باید ارتقا پیدا كند كه بخشی از آن عهده دولت است تا افراد دخیل در امر سینمای دفاع مقدس مانند نویسندگان یا كارگردان‌ها را تشویق به كار بكند.

این كارگردان با اشاره مجدد به لزوم مطالعه در مورد وقایع دفاع مقدس گفت:متاسفانه كل سینمای ما مشكل كمبود مطالعه و كم كاری دارد و شاید ما به اندازه انگشتان دو دست فیلمساز خلاق داریم . باید دولت سعی كند ارتقای بینش و دانش را همزمان در سینماگران به وجود بیاورد. چیزی كه مقام رهبری هم در دیدار با كارگردانان به آن اشاره كردند.

* شرف‌الدین: فیلمسازان دفاع مقدس نیاز به مطالعه دارند و داشته‌های قبلی آنها جوابگو نیست

مدیرعامل انجمن سینمای انقلاب و دفاع مقدس این تهیه كننده در ادامه با اشاره به لزوم مطالعه در مورد دفاع مقدس توسط سینماگران گفت:متأسفانه مشكلی كه ما در سینما داریم، مشكل شتابزدگی و عدم مطالعه و تأمل كافی است. نشر ادبیات مقاومت در حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی هماهنگی‌هایی برای سوژه‌‌یابی با ما انجام داد و ما پس از بررسی فعالیت آنها فهمیدیم كه در آنجا، سیزده هزار جلد كتاب در زمینه‌های مختلف (داستان،خاطره،تحقیق و...) با موضوع جنگ‌ چاپ شده اما مطمئن هستم افراد بسیار كمی از میان فیلمنامه‌نویسان حتی یك یك جلد از این آثار را كه درونمایه‌های خوبی برای سینمای دفاع مقدس دارد، خوانده‌اند.

وی گفت: البته بی‌اطلاعی از دوران جنگ تحمیلی در سینمای دفاع مقدس و بین دست‌اندركاران این سینما عمومیت دارد و بسیاری از آنها كه زمانی آثار درخشانی در سینمای ایران می‌ساختند، اكنون به ساخت آثاری بی‌مایه رو آورده‌اند و دلیل آن تنها این است كه داشته‌ها و شنیده‌های آنها دیگر جوابگو نیست و بی‌مطالعه بودن آنها باعث تولید آثار ضعیف می‌شود.

وی تصریح كرد: هر كسی تنها زاویه دید خود را به جنگ داشته و همه به آن زاویه دید بسنده می‌كنند و مشخص است كه این زاویه دید بعد از مدتی دیگر جوابگوی فیلمساز نیست و باید روی مسأله مطالعه یا اقتباس ادبی كار كرد. البته ما قصد داریم نمونه‌هایی از این كتب را برای فعالان عرصه دفاع مقدس بفرستیم تا شاید با خواندن این كتاب‌ها كلیدهایی برای كار در زمینه‌ دفاع مقدس به دست بیاورند.

* شورجه: با وجود قوت ادبی، در سوژه‌یابی سینمایی مشكل داریم

به گزارش فارس، «جمال شورجه» نیز در این نشست، با اشاره به بحث اقتباس ادبی در سینما گفت:بحث اتصال ادبیات نمایشی به ادبیات داستانی بحث مهمی است كه تمام دنیا امروزه از آن بهره می‌برند و در تاریخ سینما نیز بسیاری از آثار برجسته از ادبیات وام گرفته است به‌طوری كه شاید اینكه اكثر آثار سینمای آمریكا قوی است به علت همین موضوع باشد. ما در سینما در بحث سوژه‌یابی مشكلات زیادی داریم اما ادبیات ما پر از سوژه‌ها و مفاهیم بكر است كه باید از آن استفاده كنیم.

وی افزود: البته فعالیت‌های نهادهایی مثل سیمافیلم، فارابی و خود انجمن، مؤید این موضوع است كه باید به سمت این ادبیات رفت و از آن استفاده كرد تا ما به شكل مداوم دچار تكرار نشویم.

* شرف‌الدین: وقتی چینی‌ها از سینمای دفاع مقدس ما وام می‌گیرند...

وی در مثالی با اشاره به فیلم صخره سرخ(جان وو) گفت: در چین اخیرا جان وو با استفاده از متون ادبی فیلمی به نام «صخره سرخ» ساخته كه چند وجه مهم دارد. اولین وجه این فیلم جنگی بودن آن است و جنگ را به عنوان پدیده‌ای انسانی در آن مطرح كرده است كه این نگاهی واقعی به جنگ است و قطعا كسانی كه فیلم جنگی را بی‌فایده می‌دانند، اغراض سیاسی از مطرح كردن این بحث دارند. در این فیلم فرماندهان اكثرا جوان هستند و خردگرایی نیزبر عكس آثار شرق‌ دور كه پر از سحر وجادو است، در این فیلم بسیار زیاد به چشم می‌خورد. این نكاتی است كه در سینمای دفاع مقدس خود، بسیار زیاد داشتیم و اقتباس این مفاهیم از سینمای دفاع مقدس ما كاملا مشهود است. حتی مساله دفاعی بودن جنگ در فیلم «صخره سرخ» نیز از سینمای دفاع مقدس گرفته شده با این تفاوت كه چینی‌ها تمام هزینه‌های مطالعاتی و مالی را مصرف كرده‌اند و برای همین فیلم فاخری ساخته شده است كه اثری نمونه در سطح جهانی است!

شرف الدن در ادامه اكید كرد:ما هم آماده هزینه كارهای تحقیقاتی و كاری هستیم. امروز زمان آن است كه به ادبیات داستانی جنگ مراجعه كنیم و آثار فاخر خود را با كمك آن بسازیم كهمانند سینمای دفاع مقدس كه باعث ارتقای سینمای ملی شد بازهم در راه ارتقا بالاتر برویم.

شرف الدین در ادامه در مورد تصمیم نیروی مقاومت بسیج برای تولید فیلم گفت:با تغییراتی كه در فرماندهی سپاه و بسیج ایجاد شد، فرماندهی محترم نیروی مقاومت بسیج قصد ورود به مبحث تولید فیلم‌های سینمایی را در چند محور دارد.

وی در مورد این محورها گفت:اولین محور وقایع جنگ ونیروی مقاومت بسیج در مبارزه با گروهكها و تثبیت مفاهیم انقلاب است ، دومین محور ادامه فعالیتهای بسیج پس از جنگ و حضور این نهاد در عرصه‌های مختلف اجتماعی و دستاوردهای علمی است.و سومین محور موضوعاتی است كه مستقیما به بسیج ربط ندارد ولی جزو افتخارات ملی است مانند موفقیتهای علمی، صنعتی، ورزشی ، هنری كه برای كشور ما افتخار آفریده‌اند و این موضوع هم در مورد افراد افتخار آفرین صدق می‌كند و هم به وقایع افتخار آفرین می‌پردازد. این مباحثی است كه بسیج قصد ورود به آن را دارد و ساخت این آثار از طریق انجمن سینمای انقلاب و دفاع مقدس انجام می‌شود و انجمن وظیفه معرفی فیلمسازان، تحقیق و پژوهش در مورد موضوع و كارهای اجرایی را برعهده دارد.البته این مبحث خارج از حمایتهای معاونت سینمایی نیست و این معاونت هم در آن حمایت دارد.

در ادامه نشست فارس، شرف‌الدین هم با تاكید بر اهمیت بحث اقتباس ادبی در سینما و لزوم توجه به آن در سینمای دفاع مقدس گفت: سینمای هالیوود وقتی در موضوعات روزمره، دچار ركود شد و آثار افول در آن پدید آمد به ادبیات رو آورد و آثار كلاسیك‌ هالیوود همه زمانی تولید شدند كه سینما از رونق افتاده بود و انرژی موجود در آثار ادبی به سینما تزریق شد واین سینما، سینمایی است كه در ذات موفق است. ما متأسفانه سینمای ارزانی داریم و نتوانسته‌ایم استانداردهای سینمایی را از لحاظ نگاه اقتصادی در سینما پیاده كنیم. وقتی سینمای اقتصادی نداریم، باید آثار ارزان بسازیم و تهیه كننده به دنبال سود خود در تولید باشد نه در پخش فیلم و تا وقتی این نگاه وجود دارد هرگز فیلم فاخر ساخته نمی‌شود.

وی افزود: وقتی سینما ارزان مانده و تولیدات ما نسبت به سینما ارزان تولید می‌شود باید دنبال علت بگردیم. تولید فیلم فاخر نیازمند هزینه مناسب است به طوری كه نه تنها هزینه مالی، بلكه هزینه زمان و اندیشه هم باید در آن محاسبه شود. باید توجه داشت كه ورود به عرصه ادبیات داستانی در سینما گران و هزینه‌بر است و به همین خاطر، كسی وارد آن نمی‌شود. این یكی از شاخه‌هایی است كه دولت باید به صورت جدی در آن سرمایه‌گذاری كند و به هر قیمتی هست، ادبیات داستانی را به سینما پیوند دهد، چون ادبیات داستانی یكی از زیرساخت‌های مهم سینما است. آن‌وقت وقتی كار فاخری در سینما انجام شود، خود به خود برای بازگشت سرمایه‌اش تلاش می‌كنیم و درهای صنعت سینمای ما به اطراف جهان باز می‌شود، در محدوده مرزها باقی نمی‌مانیم و حضور فیلمهای ایرانی تنها محدود به حضورهای جشنواره‌ای نخواهد شد بلكه این سینما از نظر تجاری در سطح دنیا سود آور خواهد بود.

مدیرعامل انجمن سینمای انقلاب و دفاع مقدس در نشست فارس، با انتقاد از وضعیت كلی سینما درایران گفت: سینمای ما به لحاظ اینكه به موضوعات سطحی، ابتدایی، پیش پا افتاده و گاهی خارج از واقعیت و اصالت اجتماعی‌اش می پردازد، توسری خورده و كوتوله باقی مانده است و البته این نظر من است. من به‌شدت معتقدم برای اینكه این سینما بالا بیاید، باید به ادبیات داستانی مراجعه كنیم. اگر دقت كنیم می‌بینیم هر جایی كه سینمای جهان دچار كمبود شده با رویكرد به ادبیات ماندگار این نقیصه را جبران كرده چون ادبیات داستانی در تمام دنیا غربال شده و چكیده تفكر بشر است و همان است كه سینما را بالا می‌برد و برای قیمتی كردن سینما، ما نیز باید لباس ماندگار ادبیات كهن و ماندگار خود را به تن سینما بپوشانیم.

* شورجه: باید با سینما، سربازان امام زمان(عج) را در سرتاسر دنیا آماده كنیم

در بخش دیگری از این نشست، جمال شورجه با تأكید بر لزوم ساخت آثاری در مورد انقلاب گفت: حكومت ناگزیر است كه ریشه‌ها و مبانی انقلاب را با سرمایه‌گذاری بسازد و به نمایش در بیاورد. البته آثاری در این زمینه ساخته می‌شود و دولت هم به این نتیجه رسیده كه باید به این موضوع پرداخته شود اما باید دغدغه‌های ملی مطرح باشد و خود حكومت سفارش این كار را انجام دهد. مبانی انقلاب و فروپاشی نظام ستم‌شاهی مباحثی پركار است و چه بسا مورخ و نویسنده‌ای در این زمینه فارغ از دغدغه‌ تولید فیلم كارهایی كرده باشد اما تبدیل این كارها به فیلم هم نیازمند این است كه حمایتی اساسی از این كار بشود و این كار نیاز به پشتیبانی جدی و عظیمی دارد كه با امكانات معمولی امكان‌پذیر نیست. شاید باید نهاد ویژه‌ای به این كار اختصاص داد كه بودجه‌ای مستقل داشته باشد یا انجمن تقویت مالی زیادی شود و به صورت تشكیلات وسیعی كه تصمیم‌گیرنده باشد در بیاید كه بتواند این كار را انجام دهد.

وی در ادامه افزود: اگر نظام ما بخواهد به مقوله انقلاب و دفاع مقدس بپردازد باید سازمانی قوی تشكیل شود كه وقایع انقلاب و جنگ را ساماندهی كرده آن را به ادبیات تبدیل كند و این موضوع نیازمند دغدغه‌ای بین مسئولین است و تا نگاه اساسی به مقوله انقلاب و دفاع مقدس به وجود نیاید، حركات تنها فردی است كه این كار خلا تاریخی ما را پر نمی‌كند و وقایع جنگ و انقلاب به خزائنی خاص تبدیل نمی‌شود كه حتی نسل سوم خودمان را تغذیه كند .ما كه داعیه برپایی حكومت آقا امام زمان(عج) را به كشور خود داریم باید سربازان امام زمان را در سرتاسر دنیا آماده كنیم و برای آن باید برنامه‌ریزی و فكر كرد و در افق‌های دور كشور آن را پیش‌بینی كنیم كه جوانان در تمام دنیا مفاهیم انقلاب را درك كنند.

شرف‌الدین نیز بر لزوم فیلمسازی در مورد انقلاب تاكید كرد و گفت: گاهی برای سرگرمی فیلم می‌سازیم و گاهی با ساخت فیلم قصد فرهنگسازی داریم اما امروز فیلم ساختن در مورد انقلاب ضرورتی برای حفظ انقلاب و نظام است. نسل جوان امروز عرق ملی و موقعیت كشور را مانند زمان جوانی نسل ما نمی‌دانند و مرزها كاملا با فن‌آوری اطلاعات شكسته شده، جوانان ما سوالهایی اساسی در مورد این مفاهیم مطرح می‌كنند، سوالاتی كه دشمنان ما انرژی زیادی برای طرح آن گذاشته‌اند تا جوانان ما را دچار تردید و مناقشه كنند .ما باید به این سوال‌ها جواب دهیم اما باید ببینیم ابزار ما برای پاسخ به این سوالات چیست؟متاسفانه تلویزیون برنامه‌های پاسخگو ندارد و جان ما جواب سوال خود را در سینما هم نمی تواند پیدا كند. باید در این زمینه فیلم ساخت، قصه نوشت و با ابزار هنر پاسخ نسل امروز را داد. پس امروز سینمای دفاع مقدس وظیفه مهم حفظ نظام را برعهده دارد كه به گفته امام خمینی(ره) از اوجب واجبات است. این كار به پاسخگویی به سوالات جوانان در مورد نظام بستگی دارد و حتی می‌توان به نوعی گفت سینما در بعضی از عرصه‌ها از نماز بالاتر است و این را با قاطعیت عنوان می‌كنم. باید به جوانها با زبان هنر و سینما بگوییم كه چرا این انقلاب اتفاق افتاده و چرا باید از همین وضعیت موجود كه مطلوب هم نیست، دفاع كرد.

* چرا در زمان دولت اصولگرا، سینمای دفاع مقدس پیشرفت چندانی نكرد؟

چرا در زمان دولت اصولگرا، سینمای دفاع مقدس پیشرفت چندانی نكرده است؟ مدیرعامل انجمن سینمای دفاع مقدس، گفت: بعضی از مسایل به لحاظ حجم و اندازه كاری كه باید صورت بگیرد نیاز به برنامه‌ریزی‌های قابل توجه و درخور آن موضوع دارد. برای ورود به بحث انتظاراتی كه از دولت نهم برای فعالیت در عرصه دفاع مقدس می‌رود، باید بدانیم كه آماده سازی زیر ساخت‌ها و پایه‌های این سینما، نیاز به برنامه‌ریزی‌های زیادی دارد كه شاید سال آینده نتیجه این برنامه‌ریزی را ببینیم.

وی گفت: البته چون چند سال از عمر دولت گذشته، دولت باید پاسخگوی این انتظار باشد، اما باید در نظر داشت آنچه در زمینه سینمای دفاع مقدس به دولت فعلی رسیده، چیزی نبود كه كار جدی و اجرایی و برنامه ریزی مدونی روی آن شده باشد. چیزی به دولت نهم رسید كه باید همه كارها و برنامه ریزی‌های آن را از نو انجام می‌دادند و البته شكی در این نیست كه در این عرصه كوتاهی‌هایی هم وجود دارد كه باید به آن رسیدگی شود.

«جمال شورجه» كارگردان «حماسه مجنون» و «عملیات كركوك» نیز گفت: البته شاید ما زمانی شاهد كثرت فیلم‌ها بوده‌ باشیم ولی از لحاظ درونمایه جنگ و تحولات درونی افراد، ما دچار كمبود بوده‌ایم. البته بعضی از سینماگران كه وارد حیطه سینمای دفاع مقدس شدند شاید وارد به ابزار سینما نبودند یا اگر بودند به روح جنگ آشنایی نداشتند و به همین خاطر، زمانی ملغمه‌ای از آثاری متفاوت در سینمای جنگ به وجود آمد كه تعدادی از آنها صرفا آثار اكشن بودند، در حالی كه امروز كیفیت آثار جنگی بالاتر رفته و فیلم‌هایی مثل «اتوبوس شب» یا «فرزند خاك» با نگاهی نو به جنگ ساخته می‌شود، اما حجم آثار تولید شده با توجه به اهمیت موضوع دفاع مقدس تا حدی كم است و باید اهتمامی در كمیت و كیفیت آثار جنگی به وجود بیاید كه این موضوع احتیاج به برنامه‌ریزی‌های بسیار زیادی دارد كه به سینمایی متعادل در دفاع مقدس برسیم كه به لحاظ كمیت در سال تعداد قابل توجهی فیلم‌ دفاع مقدس داشته باشیم و به لحاظ كیفیت هم درونمایه و محتوای كیفیت آثار بالا برود.

شرف‌الدین: اعتقادی به تولید انبوه در زمینه سینمای دفاع مقدس ندارم

محمدرضا شرف‌الدین در ادامه این نشست، در مورد تعداد پائین آثار تولید شده در ژانر دفاع مقدس در سال‌های جاری، گفت: من اعتقاد ندارم تولیدات سینمایی ما در این ژانر كم است و فكر می‌كنم كه تولیدات ما در عرصه سینمای دفاع مقدس كاملا متناسب است چون اعتقادی به تولید انبوه در این زمینه ندارم.

وی تصریح كرد: سینمای دفاع مقدس در هر شاخه‌ای از آن، حتی شاخه طنز، عرصه تفكر و اندیشه‌ است چون این سینما مربوط به دفاع مقدس و جنگ تحمیلی می‌شود و این یكی از پدیده‌های مهم انسانی است كه می‌توان آن را از نظر علمی بررسی كرد و شتاب‌زدگی و حجم زیاد، دشمن تفكر و اندیشه است.

مدیرعامل انجمن سینمای انقلاب و دفاع مقدس در این نشست گفت: اتفاقا افول سینمای دفاع مقدس از اواسط دهه 70 همزمان با حجیم شدن تولیدات این سینما اتفاق افتاد. ما نباید به تولید انبوه فكر كنیم بلكه باید به تولیدات اندك اما محكم و تاثیرگذار بیندیشیم تا مثل فیلم «فرزند خاك»، فیلمی تاثیرگذار داشته باشیم كه حضور یكی از آنها در عرض چند سال با تولید چند فیلم ضعیف در یك سال برابری كند. گاهی باید با صبر و تامل به موضوع نزدیك شد یا حتی مدتی توقف كرد تا در نهایت بتوانیم محصولی قوی را تولید كرد.

وی گفت: البته ما تأمّل زیادی در عرصه تولید آثار سینمای انقلاب و دفاع مقدس كرده‌ایم ولی گاه ساخته نشدن فیلم قوی، به دلیل عدم برنامه‌ریزی قوی بوده است ولی امیدوارم به زودی این تأمل جواب دهد و گمان می‌كنم امسال شاهد فیلم‌های خوبی باشیم كه در عرصه انقلاب و دفاع مقدس تولید خواهد شد.

منبع : خبرگزاری فارس