سۆالی – منفی

این بار با طرح موضوع " سۆالی – منفی " نزد شما مدیم. شاید عنوان بحث کمی برایتان سۆال بر انگیز باشد که منظور چیست.

با طرح این موضوع می خواهیم بدانیم چگونه در زبان عربی جملات خود را سۆالی می کنیم و چگونه جملات مثبت را منفی می کنیم.

در قواعد عربی به جملات سۆالی، " استفهامی " می گویند.

برای آن که جملات استفهامی شوند از برخی کلمات دیگر استفاده می کنیم مانند:

" من ، ما ، ماذا ، مَتی ، أین ، کیف ، کم ، أیّ "

این کلمات هر یک دارای معانی هستند و کاربرد آن ها متفاوت است.

مَن : چه کسی؟                          أین : کجا ؟

ما : چیست؟                             کیف : چگونه ؟

ماذا : چه چیزی؟                          کم : چند؟

مَتی : کِی ؟ چه زمانی ؟               أیّ : کدام یک ؟

با توجه به معنای کلمات می توان پی برد که کاربرد هر یک چیست.

" من " برای پرسش از انسان است و لذا گفته می شود برای " عاقل " به کار می رود.

( منظور از عاقل ، انسان است )

" ما " برای پرسش از هر چیزی غیر از انسان به کار می رود و لذا گفته می شود برای " غیر عاقل " به کار می رود.

اکنون به انواع اسم استفهام در یات شریفه زیر دقت کنیم:

وَ کَیفَ تَکفُرون وَ أَنتُم تُتلی عَلَیکُم یاتُ اللّهِ ( ل عمران – 101 )

و چگونه کفر می ورزید با اینکه یات خدا بر شما خوانده می شود ؟

قُلتُم ما نَدری مَا السّاعَةُ ( جاثیه – 32 )

شما گفتید: ما نمی دانیم قیامت چیست؟

و امّا خوب است خود را بیازماییم:

... تَذهَبون ؟ ( أَین ، ما ، أیّ ) ( تکویر - 26 )

به کجا می روید ؟

با توجه به معنا می توان دریافت که گزینه ی اول پاسخ صحیح ما خواهد بود.

بِ ... ذَنبٍ قُتِلَت ( تکویر – 9 ) ( کیف ، مَن ، أیّ )

به کدامین گناه کشته شد ؟

پاسخ صحیح گزینه ی سوم می باشد.

و یَومَ یُنادیهِم فَیقولُ ... أَجَبتُم المُرسَلین ( قصص – 65 ) ( أیّ ، ماذا ، کم )

روزی که خداوند نان را ندا می دهد و می گوید : " چه پاسخی به پیامبران گفتید ؟ "

پاسخ صحیح گزینه ی دوم است.

یقول الإنسانُ یَۆمَئذِ ... المَفَرّ ( قیامت – 10 ) ( أین ، مَن ، کم )

ن روز انسان می گوید: راه فرار کجاست؟

از روی معنا در می یابیم که گزینه ی صحیح گزینه ی اول خواهد بود.

القارعة ، ... القارعة ( قارعه – 1–2 )( ما ، من ، أیّ )

( ن حادثه ی کوبنده ، و چه حادثه ی کوبنده ای ! )

پاسخ صحیح = گزینه ی اول

اکنون می خواهیم  بدانیم افعال منفی چه افعالی هستند و چگونه ساخته می شوند.

در زبان فارسی نیز فعل منفی داریم که با افزودن حرف " نون " در ابتدای فعل ساخته می شود.

افعال منفی در زبان عربی با افزودن " ما " در ابتدای فعل ماضی و یا افزودن " لا " بر سه فعل مضارع ساخته می شود.

مانند : ما ذَهَبَ / لا یَذهَبُ ( نرفت – نمی رود )

اکنون به این افعال و معانی ن ها دقت کنید:

ما خَلَقنا السّمواتِ وَ الأَرضَ و ما بَینَهُما إلّا بالحَقّ ( احقاف – 3 )

ما سمان ها و زمین ن چه را در میان این دو است جز به حق نیافریدیم.

قُل لا أَسئَلُکُم عَلَیه أَجراً إِلّا المودَّةَ فی القُربی ( شوری – 23 )

بگو : من هیچ گونه اجر و پاداشی از شما بر این دعوت درخواست نمی کنم جز دوست داشتن نزدیکانم.

وَ إنَّ لِلَّذین ظَلَموا عَذاباً دون ذلک و لکنَّ أَکثَرَهم لا یَعلمون ( طور – 47 )

و برای کسانی که ستم کردند عذابی غیر از ن است ولی بیشترشان نمی دانند.

اکنون خود را بیازماییم:

إنََّ اللّهَ ... القومَ الظّالمین ( لا یهدی ، ما یَهدی ، لا هَدی ) ( احقاف – 10 )

( خداوند گروه ستمکاران را هدایت نمی کند )

همان گونه که پیش از این موختیم فعل مضارع با حرف " لا " منفی می شود لذا گزینه ی اول پاسخ صحیح است.

فَ ... فیها غَیرَ بَیتٍ مِنَ الُمسلمین ( ذاریات – 36 ) ( لا وَجَدنا ، ما وَجَدنا ، ما توجدون )

جز یک خانواده ی با ایمان در آن جا نیافتیم )

... کم اللّهُ عَنِ الَّذینَ لَم یُقاتِلوکُم فی الدّین و لَم یُخرِجوکُم مِن دیارِکُم أَن تَبَرُّوهُم ( ممتحنه – 8 )

لا یَنهی ، ما یَنهی ، لا نَهی )

( خدا شما را از نیکی کردن نسبت به کسانی که در امر دین با شما پیکار نکردند و از خانه و دیارتان بیرون نراندند ، نهی نمی کند )

پاسخ صحیح = گزینه ی اول

و اکنون سۆالاتی مشترک درباره ی جملات استفهامی و جملات منفی :

... یوماً صرفتَ مع الإِخوان ؟ ( کم ، کیف ، متی )

( چند روز با برادران گذراندی ؟ )

... یحفظ یوسف ؟ ( ما ، من ، کم )

( چه کسی از یوسف محافظت می کند ؟ )

و قال فِرعونُ یَا أَیُّهَا المَلَأُ ... لکم مِن إِلهٍ غَیری ( قصص – 38 ) ( ما عَمِلتُ ، لا عَمِلتُ ، ما أعلَمُ )

( و فرعون گفت : ای گروه اشراف ! من خدایی جز خودم برای شما سراغ ندارم )

هذا خَلقُ اللّهِ فَأَرونی ... خَلَقَ الَّذین مِن دونه ( لقمان – 11 ) ( ماذا ، أین ، کم )

( این آفرینش خداست ، به من نشان دهید معبودان غیر او چه چیز فریده اند ؟ )

ثمَّ قیل لَهُم ... ما کنتم تُشرِکون (غافر – 73 ) ( مَن ، أین ، کیف )

( سپس به ن ها گفته می شود: کجایند ن چه را همتای خدا قرار می دادید ؟ )

و مَکروا مَکراً وَ مَکَرنا مَکراً وَ هُم ... ( ما یشعرون ، لا شعروا ، لا یشعرون ( نمل – 50 )

آن ها توطئه ی مهمی چیدند و ما هم تدبیر مهمی داشتیم در حالی که آن ها نمی فهمیدند )

مرکز یادگیری سایت تبیان

تهیه: شیرزاد - تنظیم: داودی