نقدي بر ترجمه استاد محمد مهدي فولادوند از قرآن كريم - نقدی بر ترجمه استاد محمد مهدی فولادوند از قرآن کریم نسخه متنی

نقدي بر ترجمه استاد محمد مهدي فولادوند از قرآن كريم

محمدعلي كوشا

چهار سال از تاريخ نشر چاپِ نخستِ ترجمه استاد محمد مهدي فولادوند از قرآن كريم مي‏گذرد، و اكنون چاپ سوم اين اثر ماندگار را در پيش روي دارم. پس از دريافت نسخه‏اي از چاپ اول، با ميل و رغبت فراوان به مطالعه آن پرداختم. اين ترجمه را در مجموع اثري نيكو، خوشخوان و روان يافتم، و بيشترين امتيازش را بر شماري از ترجمه‏هاي قرآن به «مطابق بودن» آن با متن آيات شناختم. اين ترجمه گويا و رسا در «معادل يابي كلمات قرآن» حتي الامكان از واژه‏هاي مأنوس زبان فارسي به گونه‏اي بهره جُسته است كه عموم اهل مطالعه اعم از دانش پژوهان عادي و فرهيختگان ادب پارسي و تازي، مي‏توانند به خوبي از آن استفاده كنند.

افرادي از ناقدانِ پژوهشگر در شماري از مجلاّت به نقد و بررسي آن پرداختند و با اشاره به جنبه‏هاي قوّت و نقاط ضعف اين اثر، بر شهرتِ بسزا و استقبال همگاني آن افزودند. از آن جا كه آرزوي هميشگي اين بنده دستيابي به ترجمه‏اي كامل و گويا از قرآن كريم بوده و سالياني چند با علاقه و دلبستگي فراوان به كاوش در زمينه تفسير، ترجمه و معارف قرآني پرداخته و بيشترين ترجمه‏هاي قرآن كريم را از نظر گذرانده و در جست و جوي ترجمه‏اي آراسته به محسّنات ادبي و پيراسته از نواقص لفظي و معنوي بوده‏ام، با دقّت فراوان چاپ نخستِ اين اثر را بررسي كردم و تمام نارسايي‏ها، كاستي‏ها و تركِ اَوْليهاي آن را ــ به گمان خود ــ يادداشت نمودم و در انتظار چاپ‏هاي بعدي ماندم. ولي چاپ دوم آن بدون هيچ‏گونه تصحيح و بازنگري همچون چاپ اول، پخش و منتشر گرديد. هنگامي كه در يكي از كتاب‏فروشي‏ها مژده چاپ سوم آن را به من دادند، با شور و شوق فراوان مبادرت به خريد آن كردم و پيش از هر چيز به شناسنامه آن نگريستم، نوشته بود: «با تجديد نظر كامل!» از اين خبر سخت خوشحال شدم و خداي را سپاس گفتم كه ترجمه‏اي از قرآن كريم، پيراسته از نقايص در دسترس «همگان» قرار مي‏گيرد. ولي پس از بررسي و مطالعه، با كمال تعجّب ديدم موارد اصلاح شده آن به مراتب كمتر از اصلاح ناشده‏هاي آن است! لذا پس از گذشت سه سال از چاپ اول آن، دريغم آمد كه مجموعه ملاحظات خود را بر اين اثر نفيس در معرض ديدِ اهل مطالعه قرار ندهم. البته از ميان دست نوشته‏هايِ نقدِ چاپ اول، مواردي را كه در چاپ سوم اصلاح شده بود حذف كردم، و اينك مجموعه نكات اصلاحي را به مترجم گران‏قدر و ارجمند، و نيز قرآن پژوهانِ اهل نظر خالصانه تقديم مي‏دارم، باشد كه با اِعمال آنها و اصلاح نهايي و همه جانبه و استفاده از تمامي نقدهاي ناقدانِ صالح و دلسوز، اين اثر شيوا و گويا، در چاپ چهارم ــ ان شاء اللّه‏ ــ بي‏هيچ عيب و نقصاني به صورت كامل در دسترس دين پژوهان و قرآن خوانانِ آگاه قرار گيرد.

انگيزه اين جانب در ارائه نقدِ ترجمه‏هاي قرآن كريم، چيزي جز زدودنِ كاستي‏ها از ساحت ترجمه اين كتابِ بي‏مانند و شناساندنِ پيامِ بلند پايه وحيِ الهي نبوده و نيست. و البته تنها ترجمه‏هايي را مورد بررسي و نقد قرار داده و مي‏دهم كه ارزش نقد و بررسي را داشته باشند. يعني مترجمِ آن، علاوه بر احراز شرايط لازم و كافي براي ترجمه، از قبيل: داشتنِ مراتبِ علمي، اخلاقي، معنوي و تسلّط كامل بر ساختار ادبي دو زبان پارسي و تازي، داراي ترجمه‏اي دستِ كم با اعتبار بيش از نود درصد باشد.

باري، از عمقِ جان و بُنِ دندان، صميمانه و خالصانه مي‏گويم:

وَما أُريدُ إِلاَّ الاْءِصْلاحَ مَا اسْتَطَعْتُ وَما تَوْفيقي إِلاّ بِاللّه‏ِ عَلَيْهِ تَوَكَّلْتُ وَإِلَيْهِ أُنيبُ.