مقدّمه - راهنمایی و مشاوره از دیدگاه اسلام، ت‍ح‍ص‍ی‍ل‍ی‌ - ش‍غ‍ل‍ی‌ - خ‍ان‍وادگ‍ی نسخه متنی

مقدّمه

از آن جا كه علوم انسانىِ نظرى، پيوند بسيار نزديكى با مسائل اعتقادى و ارزشى اسلام دارند و علومى هستند كه محور پژوهش آن ها انسان و ابعاد وجودى اوست، ازاين رو، دقيق ترين، ارزشمندترين و پيچيده ترين موضوعات را به خود اختصاص مى دهند و در واقع علومى هستند كه مستقيماًدر جهت بخشيدن به زندگى و سعادت انسان ها و نيز تعيين هدف و مسير فعاليت هاى آنان، از جمله تلاش هاى فكرى شان، نقش مؤثرى دارند.

حضرت امام خمينى(ره) در خصوص استمداد علوم انسانى از فرهنگ غنى اسلام و معارف قرآنى مى فرمايد:

اسلام عميق تر از همه جا و از همه مكتب ها راجع به امور انسانى و امور تربيتى مطلب دارد كه در رأس مسائل اسلام است... متخصص لازم است، و در اين امر بايد از حوزه هاى علميه متخصص بياورند، دستشان را دراز كنند پيش حوزه هاى علميه كه در آن جا اين نحوه تخصص هست و دانشگاه را باز كنند، ولى علوم انسانى اش را به تدريج از دانشمندانى كه در حوزه هاى ايران هست و مخصوصاً حوزه علميه قم استمدادكنند. (1)

آيةاللَّه حائرى شيرازى نيز در اين باره مى گويد:

ما بايد مشتقات علوم انسانى قرآن را خودمان از قرآن استخراج كنيم؛ چون فرستنده و ابداع كننده [آن ] قرآن، خلق كننده زمين است. هم چنان كه زمين را آفريده و در نفتِ آن هزاران مشتقات را آفريده است كه ما بايد آن ها را استخراج كنيم، به همان ترتيب هم در آيات قرآن ماده اوليه علوم انسانى را گذاشته ومابايد مشتقات علوم انسانى را از آن استخراج كنيم. (2)

از ويژگى هاى كلى اين كتاب، مى توان موارد زير را برشمرد:

استفاده از منابع و متون معتبر اسلامى؛

طرح تطبيقى موضوعات در هر قسمت بدين صورت كه نخست نظريات انديشمندان غربى مطرح شده و سپس ديدگاه اسلام به تفصيل بيان شده است؛

طرح مطالب و مفاهيم اسلامى با دقت و موشكافى لازم، و نيز تلاش در مطرح كردن واضح ترين و مرتبطترين آن هابه عنوان نخستين گام براى غنا بخشيدن به راهنمايى و مشاوره موجود؛

سعى در پر كردن خلأهاى موجود در راهنمايى و مشاوره جديد و رها سازى آن از قالب هاى تنگ مادى و مطرح كردن بحث هاى جديدى چون مبحث اصول راهنمايى و مشاوره در اسلام (اصل كرامت، فطرت، اختيار و...)؛

غنا بخشيدن به برخى از بخش ها كه در فرهنگ اسلامى بيش تر مورد عنايت قرارگرفته است، مانند راهنمايى و مشاوره تحصيلى، خانوادگى و...؛

بيان مبانىِ نظرى و تئوريك در مرحله نخستين و مطرح كردن روش ها، فنون و راهبردهاى عملى نيز در مرحله بعد؛

سعى در تمسك به آيات، احاديث و سيره ائمه اطهار(ع)، براى كشف مبانى نظرى و راهبردهاى عملىِ راهنمايى و مشاوره، اين كتاب مى تواند به عنوان منبع درسى براى دانشجويان رشته هاى راهنمايى و مشاوره، علوم تربيتى، روان شناسى تربيتى، ومراكز تربيت معلم و هم چنين هسته هاى مشاوره، مشاوران دبيرستان ها، كلنيك هاى مشاوره و روان درمانى و والدين محترم مورد استفاده قرار گيرد.

با اذعان به اين كه كار انجام شده بدون عيب و نقص نيست، ولى همين مختصر و مقدمات، بيان گر غنى بودن و جامعيت مكتب اسلام درباره راهنمايى و مشاوره است. اميد است ادامه كار را ساير پژوهش گران و محققان دنبال نمايند و دورنماى بهترى را در اين زمينه ترسيم كنند.

در اين جا برخود لازم مى دانم از اساتيد گران مايه ام، دكترسيدصدرالدين شريعتى، دكترعبداللَّه شفيع آبادى، دكترحسن آموزگار، دكترحسينعلى كوهستانى، دكترحسين لطف آبادى و استاد محسن غرويان كه در طول تحصيل، راهنما و مشوق اين جانب بوده اند و زمينه چنين حركت علمى را برايم فراهم كرده اند تقدير و تشكر نمايم.

در پايان انتظار است خوانندگان محترم با ارائه نظريات سازنده و اصلاحى خويش بر اين جانب منت گذارند و موجبات تصحيح چاپ هاى بعدى آن را فراهم سازند.

1. از سخنان امام امت در ديدار با جمعى از دانشجويان و فارغ التحصيلان، 1360/9/8.

2. رسالت، 1373/2/11.