لطفا منتظر باشید ...
روان آدمى را از مرحلهاى به مرحلهى عالىترى حركت دهد . همين است كه نمىتوان هيچ كلمهاى را جايگزين كلمهى ديگرى كرد يا فرازها و جملات دعا را با يكديگر جابهجا كرد . بنابراين، دقت در كلمات و نوع واژگان، فرازها و فقرات دعا براى فهم بهتر نقل و انتقالاتى كه در آن جريان دارد، امرى لازم است . ما در اين نوشتار در صدد آنيم تا با چنين ديدگاهى، به شرح و بيان ارتباط بين فرازهاى دعاى شريف ندبه بپردازيم . باشد كه در راه كشف مقصود نهايى اين دعاى ملكوتى مورد توجه و عنايت آن غايبى كه وجودش از ميان ما خالى نيست، قرار گيريم . پيش از پرداختن به اصل بحث، بهتر است مطالبى را جهت آشنايى با سند اين دعاى شريف بيان كنيم .
سندشناسى
براى اين دعا، دو سند ذكر شده است، كه در ذيل به بيان و بررسى هر كدام از آنها مىپردازيم .سند اول
اين سند مربوط استبه نقلى كه مرحوم سيد بن طاووس در كتاب شريف مصباح الزائر آورده است . عين عبارت ايشان چنين است: ذكر بعض اصحابنا قال: قال محمد بن على بن ابى قرة، نقلت من كتاب محمد بن الحسين بن سفيان البزوفرىقدس سره دعاء الندبه و ذكر انه الدعاء لصاحب الزمان صلوات الله عليه و يستحب ان يدعا به فى الاعياد الاربعة و هو . . . [1] بعضى از اصحاب ما چنين گفتهاند كه جناب محمد بن على بن ابى قرة از كتاب مرحوم محمد بن الحسين بن سفيان بن البزوفرى، دعاى ندبه را نقل كرده و گفته است كه اين دعا، دعايى استبراى حضرت صاحب الزمان صلوات الله عليه كه مستحب است آن را در عيدهاى چهارگانه - روز جمعه، عيد قربان، عيد فطر و عيد غدير - بخوانند .سند دوم
دومين سندى كه براى دعاى ندبه، از خلال كتابهاى روايى بهدست مىآيد، سندى است كه مرحوم مجلسى در بحارالانوار [2] نقل مىكند: قال محمد بن المشهدى فى المزار الكبير: قال محمد بن ابى قرة: نقلت من كتاب ابى جعفر محمد بن الحسين بن سفيان البزوفرى . . . . محمد بن مشهدى در كتاب مزار خويش - مزار كبير - چنين گفته كه دعاى ندبه را محمد بن ابى قرة از كتاب ابى جعفر محمد بن الحسين بن سفيان البزوفرى، نقل كرده است . همانطور كه ملاحظه مىشود، آن تزلزل و ضعفى كه در سند اول وجود دارد، در سند دوم به چشم نمىخورد; زيرا در سند دوم، مرحوم مشهدى به طور مستقيم مىفرمايد: محمد بن على بن ابى قرة چنين گفت كه دعاى ندبه منقول از كتاب مرحوم بزوفرى است، در حالى كه در سند اول، مرحوم سيد بن طاووس مىفرمايد: ذكر بعض اصحابنا . بعضى از اصحاب ما اماميه چنين ذكر كردهاند . لازم به ذكر است كه مرحوم مجلسى بعد از بيان هر دو سند، چنين اظهار نظر مىكند: «گمان مىرود مرحوم سيد بن طاووس نيز اين دعا را از جناب مشهدى گرفته باشد و مراد وى از بعض اصحابنا همان مرحوم مشهدى باشد .» البته ناگفته نماند كه اگر سيد بن طاووس قدس سره دعاى ندبه را با واسطهى مرحوم مشهدى نقل كند، يك اشكال پديد مىآيد و آن اينكه، جناب سيد قدس سره بعد از بيان دعاى ندبه، چنين مىگويد: ثم صل صلاة الزيارة و قد تقدم وصفها ثم تدعوا بما احببت فانك تجاب ان شاء الله تعالى . [3] سپس به كيفيتى كه در گذشته بيان شد نماز زيارت را به جاى آريد و از خدا آنچه را مىخواهيد در خواست كنيد كه ان شاءالله اجابتخواهد شد . در حالى كه كتاب مزار مرحوم مشهدى از چنين نماز زيارتى در پايان دعاى ندبه، خبر نمىدهد . ولى خود مرحوم سيد در اقبال الاعمال، [4] چنين نمازى را بعد از دعاى ندبه نقل نمىكند كه اين مىتواند علامتى باشد بر اينكه مرحوم سيد، نماز زيارت را در مصباح به عنوان رجاء آورده است . اما به هر حال، سندى كه نزد اهل فن، از استناد بيشترى برخوردار است، همان سند مرحوم محمد بن مشهدى است كه ما نيز به بررسى آن مىپردازيم . ولى قبل از پرداختن به بررسى سند دعا، لازم است در نگاهى كوتاه، به معرفى كتاب مزار محمد بن مشهدى بپردازيم .[1] . مصباح الزائر، سيد بن طاووس، ص 446 . [2] . بحارالانوار، مجلسى، ج 99، صص 104- 110 . [3] . مصباح الزائر، ص 453 . [4] . اقبال الاعمال، سيد بن طاووس، ج 1، ص 504 .
