لطفا منتظر باشید ...
نحوه ى تحقق مجاز
مجاز به دو چيز، محقق مى گردد:يكى آنكه لفظ از معنايى كه براى آن وضع شده است به معناى ديگرى منتقل شود وگرنه بر حقيقت خود باقى است.و دوم آنكه اين انتقال مستند به مناسبتى بين آن دو معنى باشد وگرنه در معناى دوم مرتجل
خواهد بود نه مجاز.
و با توضيح فوق، فرق بين مجاز و كذب و ادعاى باطل، روشن مى گردد چرا كه مدعى باطل آنگاه كه حكمى را از موضع اصلى اش خارج بنمايد و به پديده ى غيرمستحقى نسبت دهد، معلوم نمى گرداند كه او از آن جهت چنين كرده است كه پديده ى دوم فرعى براى پديده ى اول محسوب مى گردد، بلكه آن مدعى در ثبوت حكم به شكلى كه عنوان مى كند، تاكيد مى ورزد.
همچنين انسان دروغگو ادعا مى كند كه مطلب واقعا به همان قرار است كه او مى گويد و در آن از تاويل خبرى نيست، در حالى كه مجاز آنگاه مجاز است كه حكمى را بدليل مناسبت بين مستحق و غير مستحق براى غير مستحق ثابت گرداند. [ شرح ابن ميثم ج 1 ص 35. ]
انحصار مجاز در اسم جنس
مجاز:
1- بر حروف، داخل نمى گردد چرا كه حرف معناى فى غيره دارد و اگر منضم بر حقيقت شود، حقيقت است و اگر هم منضم به مجاز گردد اين مجاز در تركيب است و خود آن بالذات، مجاز نيست.2- شامل فعل نيز نمى شود چون فعل، مركب از مصدر و غير آن است و مادام كه مصدر مجاز نباشد، فعل نيز مجاز نخواهد بود پس فعل تنها مى تواند مجاز بالعرض باشد.
3- اما در اسامى: اسم يا علم است و مجاز در آن داخل نمى گردد چه اينكه مجاز مشروط بر ارتباط بين اصل و فرع است و اين رابطه در اسمهاى علم موجود نيست، يا مشتق است. بديهى است اگر مجاز عارض بر مشتق منه نباشد، بر مشتق نيز عارض نخواهد شد و بدين صورت جز اسامى اجناس، مجالى براى مجاز باقى نمى ماند.
