45 دقیقه برای 42 میلیون سهم

پذیره‌نویسی عمومی چهارمین بورس ایران ساعت 8 صبح روز دوشنبه در 46 شعبه منتخب بانک ملی ایران آغاز شد که استقبال گسترده سرمایه گذاران باعث گردید تا این پذیره نویسی در کمتر از 45 دقیقه به پایان برسد.

در این پذیره نویسی، هر شخص حقیقی و حقوقی حداکثر می توانست 7500 سهم معادل 7 میلیون و500 ریال از سهام این شرکت را خریداری کند.

گزارش ها حاکی از آن است که از دقایق ابتدایی صبح صف‌هایی طولانی برای خرید سهام بورس انرژی، مقابل درب های شعب منتخب بانک های ملی ایران تشکیل شده بود.

از نخستین دقایق صبح دوشنبه یعنی 4.5 صبح و بعضا از شب قبل از آن متقاضیان پذیره‌نویسی سهام بورس انرژی پشت درهای 11 شعبه بانک ملی تهران به انتظار ایستادند و در سرمای نزدیک به صفر درجه صبح ، آسمان ابری و آماده باریدن را به نظاره نشستند، بلکه سهامدار بورسی شوند که قرار است هاب معاملات انواع سوخت و انرژی شده و از رهگذر معاملات آن سودی نیز نصیب آنان شود.

سهامداران عمده و حقوقی بورس انرژی بخش عمده این سهام را از قبل خریداری و تقسیم کرده بودند و 42 میلیون سهام ناقابل نیز برای مشارکت مردمی در نظر گرفته شد تا بدین ترتیب بورس انرژی سهامی عام شود.

به‌دلیل اینکه تعداد محدودی سهام برای مردم درنظر گرفته شده بود و از قبل بخش زیادی از این سهام به نهاد‌های مالی در بازار سرمایه و سرمایه‌گذاران حقوقی فروخته شده بود تعداد زیادی از متقاضیان موفق به خرید سهام بورس انرژی نشدند.پیش از این شصت درصد از سهام بورس انرژی به نهاد‌های مالی، 20 درصد آن به شرکت‌های فعال در حوزه نفت و نیرو و فقط 20 درصد از سهام این شرکت به مردم اختصاص یافته بود.

بدیهی است تقاضا برای پذیره نویسی سهامی نیز مانند بورس انرژی، که در آن بیش از 42 میلیون سهم عرضه شده باشد و چشم‌انداز خوب فعالیت این شرکت و پیش‌بینی استقبال چشمگیر از این سهم، سازمان بورس را به فکر سهمیه‌بندی برای خرید انداخت و قرار شد نصیب هر متقاضی حقیقی از پذیره‌نویسی بورس انرژی 7 هزار و 500 سهم باشد.

40 شعبه در سراسر کشور برای این کار در نظر گرفته شد که اگر سهم قابل عرضه به طور مساوی بین شعب بانک‌های اعلام شده این سهم تقسیم می‌شد باید هر یک، یک میلیون و 50 هزار سهم عرضه می‌کردند.

پذیره‌نویسی بورس انرژی در 40 شعبه منتخب بانک ملی در حالی به اتمام رسید که برخی از شهروندان از یک شب پیش در صف خرید سهام بورس انرژی بودند. در مقابل برخی از شعب بانک ملی در مرکز شهر تهران صف‌های طولانی و پرازدحامی برای خرید سهام بورس انرژی تشکیل شده بود، مانند همان صف‌هایی که برای خرید سکه بانکی تشکیل می‌شد. یکی از متقاضیان خرید سهام بورس انرژی گفت: عوامل بانک فرم‌های مربوطه را از متقاضیان دریافت کردند اما به‌دلیل محدود بودن سهام، فقط تعدادی از آنها را برای خرید به داخل شعبه راه دادند

براساس این گزارش اگر هر شعبه‌ بانک ملی اقدام به عرضه یک میلیون و 50 هزار سهم با سقف 7 هزار و 500 عدد می‌کرد باید 140 نفر از متقاضیان ابتدای هر صف تشکیل شده مقابل 40 شعبه بانک ملی در کشور صاحب سهام بورس انرژی می‌شدند، اما آنچه در عمل اتفاق افتاد حیرت‌آور بود.

در یکی از شعبه ها صبح دوشنبه قریب به 600 نفر پشت در بانک ملی شعبه امام حسین به صف شدند و ساعت‌ها در سرما لرزیدند تا بالاخره ساعت 8 صبح درهای بانک به روی متقاضیان باز شد اما با گذشت کمتر از نیم ساعت اعلام شد پذیره نویسی این بانک به پایان رسیده است اما جالب این بود که فقط 3 نفر ابتدای صف موفق به خرید سهام شده بودند و از سرنوشت بقیه سهام اثری نبود، چهارمین نفر از این صف می‌گفت از ساعت 4 بعداز ظهر دیروز پشت در بانک منتظر خرید پذیره نویسی سهام بورس انرژی بوده است.!

کسی پاسخگو نبود و نگهبانان بانک مردمی را که از صف خارج و وارد شعبه شده بودند را به بیرون هدایت می‌کردند.

در این میان برخی از متقاضیان خواستار ارائه لیست کسانی که موفق به خرید سهام از شعبه شده بودند، شدند اما هیچ یک از مسئولان شعبه حاضر به ارائه این لیست نشد و کارمندان بانک با خونسردی تمام ناظر شگفتی و عصبانیت مردم بودند.

وضعیت در شعبه بانک ملی میدان فردوسی نیز به همین شکل است، از تمام کسانی که از ساعت 4 بعدازظهر دیروز یا 11 شب پشت در بانک بودند تا آنهایی که ساعت 7.5 و 8 آمدند، 38 نفر اول صف در شروع پذیره‌نویسی وارد شعبه شدند و تنها 10 تا 15 نفر دست  پر بازگشتند.

اینجا هم کسی پاسخگو نیست و در جواب اعتراضات گفته می‌شود عرضه آنلاین بود و تمام شده است.  این گزارش حاکی است در شعبه میدان صادقیه تهران متقاضیان خودجوش صف را مرتب و نوبت‌ها را مشخص می‌کنند، اما با باز شدن در‌های شعبه نه بر اساس لیست که براساس شماره دریافت شده از دستگاه نوبت‌دهی اقدام به پذیره‌نویسی می‌شود و هجوم مردم به دستگاه نوبت‌دهی باعث شکستن این دستگاه می‌شود، در عین حال اوضاع در این شعبه بهتر است چون ظاهرا 50 تا 70 نفر موفق به خرید سهام شده‌اند.

اخباری که از سایر شعب بانک ملی تهران و حتی شهرستان‌ها می‌رسد نیز بهتر از این نیست. در شعبه بانک ملی میدان ولی‌عصر 2 نفر، حبیب‌الله 5 نفر و تنها بانک منتخب شیراز تنها 10 نفر موفق به پذیره‌نویسی سهام بورس انرژی شده‌اند.

این وضعیت در شرایطی اتفاق می‌افتد که سازمان بورس از روز گذشته اعلام کرده بود ناظران بورس در شعب بانک ملی بر روند پذیره نویسی سهام بورس انرژی نظارت می‌کنند.با این اوصاف  این سؤال مطرح است که نقش ناظران بورس در این وضعیت اسف‌بار چه بوده است؟ و 42 میلیون سهم بورس انرژی به جیب چه کسانی رفت؟

شاید به دلیل همین مشکلات بود که پس از پایان این پذیره‌نویسی مدیر امور بورس‌های سازمان بورس و اوراق بهادار ، از امکان ابطال این پذیره‌نویسی در صورت محرز شدن تخلف،خبر داد.

وی در برابر این سؤال که با توجه به فروش اندک برخی از شعب بانک ملی به تعداد محدودی از متقاضیان، آیا امکان ابطال این پذیره‌نویسی که با اعتراضات گسترده مردم همراه بود، وجود دارد یا خیر؟ پاسخ داد: اگر اعتراض‌ها وارد و اشکالات اساسی در آن وجود داشته باشد سازمان بورس به‌عنوان ناظر اختیار دارد آن را رفع کند. رفع مشکل هم می‌تواند با ابطال پذیره‌نویسی و انجام دوباره آن همراه باشد. اما این موضوع نیاز به بررسی و محرز شدن تخلف دارد. بنابراین اگر تخلف یکی از شعب محرز شود و نوع آن هم معلوم باشد و به این نتیجه برسیم که فرایند پذیره‌نویسی قابل اتکا نیست اقدام به ابطال کل پذیره‌نویسی خواهیم کرد.

در این میان در خبری تعجب‌برانگیز و تأیید نشده اعلام شد که با وجود حضور بازرسان سازمان بورس در شعب عرضه‌کننده سهام بورس انرژی، در حالی بانک ملی سهام آن را به نیابت از کارکنان خریداری کرد که جای خالی سازمان بازرسی کل کشور در این ماجرا تأمل‌برانگیز است.براساس این گزارش، بانک ملی سهام بورس انرژی را به نمایندگی از کارکنان خود خریداری کرده که اگر این اتفاق افتاده باشد، بر خلاف سیاست‌های اصل 44 بوده و اقدامی غیرقانونی تلقی می‌شود.

در این شرایط، بانک ملی با خرید سهام بورس انرژی به میزان ذکر‌شده به نیابت از کارکنان خود می‌تواند به‌عنوان هیأت‌مدیره بورس انرژی تعیین شود. در عین حال علی صالح‌آبادی، رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار اینکه بسیاری از مردم با وجود آنکه از صبح زود در صف ایستاده بودند، نتوانستند سهام بورس انرژی را خریداری کنند را طبیعی دانست و گفت: در پذیره‌نویسی عمومی بورس انرژی تقاضا چندین برابر عرضه بود و طبیعی است که در چنین شرایطی، برخی افراد نتوانند سهام این شرکت را خریداری کنند.

با وجود اعتراضات گسترده و سوالات بسیار به نظر می رسد که مسئولین سازمان بورس اوراق بهادار نهایت تلاش خود را می کنند تا با آرامش مسئله را حل و فصل کنند. معاون سازمان بورس با اشاره به استقبال گسترده‌ از پذیره‌نویسی بورس انرژی و خریداری این سهم توسط افراد حقیقی اعلام کرد که مراحل راه‌اندازی بورس انرژی قطعا قبل از پایان سال انجام می‌شود.

وی افزود: خریداران این سهم با توجه به نظارت سازمان بورس، طیف وسیعی هستند و تلاش شد که همه کسانی که علاقه‌مندند بتوانند دراین پذیره‌نویسی شرکت کنند.

حسینی با اشاره به پذیره‌نویسی بورس انرژی در 46 شعبه بانک ملی در سراسر کشور، تاکید کرد: تلاش شد که پذیره‌نویسی سالم و با مشارکت حداکثری مردم انجام شود.

عضو هیات مدیره سازمان بورس در مورد عدم وجود ناظر سازمان در برخی شعب بانک ملی گفت: بدون شک در تمامی شعب بانک ملی ناظر سازمان بورس حضور داشت و اگرچه به‌طور مستقیم درگیر پذیره‌نویسی نبود، ولی در تمام شعب بانک حضور داشت و بازرس بانک ملی نیز با هماهنگی سازمان بورس در محل حاضر بود.

وی در خصوص ترکیب خریداران سهام بورس انرژی گفت: هنوز اسامی خریداران اعلام نشده است، ولی بررسی نشان می‌دهد که عمده خریداران این بورس افراد حقیقی بودند و حقوقی‌ها در پذیره‌نویسی عمومی شرکت نکردند.

به گفته‌ی حسینی با توجه به اتمام پذیره‌نویسی این بورس در ساعات اولیه و استقبال بسیار خوب از این سهم، قطعا مراحل راه‌اندازی بورس انرژی قبل از پایان سال انجام می‌شود.

بدون شک اجرای اصل 44 قانون اساسی و پرداختن به خصوصی سازی و مشارکت مردم در نهادهای مهم اقتصادی هدف بسیار مهمی است و قطعا بازار سرمایه و سازمان بورس نقش مهمی در این زمینه دارند. اما آیا اجرای این مهم به این شکل، به جز دامن زدن به عدم شفافیت بازار سرمایه و بی اعتمادی مردم اثر دیگری هم دارد؟

به نظر می‌رسد بانک ملی به عنوان متولی و امین سازمان بورس در امر پذیره‌نویسی و همچنین خود سازمان بورس باید پاسخگوی این وضعیت باشند و توضیح دهند 42 میلیون سهام بورس انرژی بالاخره نصیب چه کسانی شده‌است.

منبع : تابناک/ همشهری/ ایران اکونومیست