قلیان دخانیاتی ظاهرا بی ضرر

افزایش مصرف قلیان در میان جوانان نگرانی های زیادی را به وجود آورده است زیرا برخی از جوانان به مشتریان ثابت سفره خانه های سنتی و قهوه خانه ها تبدیل شده و در نتیجه روند مصرف قلیان در بین جوانان افزایش چشمگیری داشته است و این موضوع اهمیت مبارزه با آن را دوچندان می‌کند.

افزایش مصرف قلیان در میان جوانان نگرانی های زیادی را به وجود آورده است زیرا برخی از جوانان به مشتریان ثابت سفره خانه های سنتی و قهوه خانه ها تبدیل شده و در نتیجه روند مصرف قلیان در بین جوانان افزایش چشمگیری داشته است و این موضوع اهمیت مبارزه با آن را دوچندان می‌کند اما مبارزه با آن همچنان کم‌فروغ است و این دودهای قلیان است که جولان می‌دهد.

دهه های پیش، مصرف قلیان در انحصار پیرتر ها و مسن ها بود. قهوه خانه ها ، میزبان پیرمرد هایی بودند که برای خستگی در کردن، روی صندلی می نشستند و همزمان با نوشیدن چای، پکی هم به قلیان می زدند و مشغول گپ با دیگران می شدند. اما امروزه قلیان، علاوه بر این بیشتر به عنوان یک تفریح روزمره، میان جوانان ایرانی شایع شده است ومغازه هایی هم در شهرها باز شده که خود قلیان را در شکل های مختلف، و البته به تازگی با سیستمی مدرن تر که با واشر های پلاستیکی آب بندی می شود به فروش می رسانند.

مصرف قلیان امروزه در مراكز تفریحی به عنوان یك سرگرمی نامناسب در بین برخی خانواده ها به ویژه جوانان تبدیل شده است. بعضی از پارکها امروزه مکان هایی شده اند که بعضی از جوانان دختر و پسر بیشتر وقت خود را در آن ها صرف كشیدن قلیان میوه ای می کنند. در ساعات عصر که معمولا ساعات بیکاری جوانان است این مکان ها میزبان جوانانی است که به جای استفاده مفیدتر و بهتر از وقت خود ، به دلیل نداشتن برنامه ای مناسب به كشیدن قلیان روی آورده اند و گاهی علاوه بر اتلاف وقت ، آسیب های جدی جسمی به خود وارد می كنند . در این میان تصورات مردم از قلیان جالب است! خیلی‌ها آن را آرامش‌بخش تصور می‌کنند و می‌گویند با هر پکی که به قلیان می‌زنند آرام می‌شوند. برخی‌ها‌ هم آن را به صورت تفریحی می‌زنند و به قول خودشان تفننی می‌کشند و برخی هم آن را تفریح سالمی می‌پندارند که شادی به همراه دارد.

همچنین از طرفی قبح مصرف قلیان بین بزرگترها و کوچکترها شکسته شده و معمولاً وقتی فامیل‌ دور هم جمع می‌شوند یکی از پایه‌های ثابت مهمانی، قلیان است.

وزیر بهداشت خاطر نشان می کند:" بسیاری از مردم فكر می‌كنند كه قلیان عامل تفریح است و ایجاد عارضه نمی‌كند لذا می‌بینیم شیوع مصرف قلیان از 12.1 درصد به 26.1 درصد رسیده است و متأسفانه بیشترین مصرف‌كنندگان آن نوجوانان و جوانان هستند".

درصورتی که کشیدن یک یا دو بار قلیان در روز، فرد استفاده‌ کننده را دچار اعتیاد می ‌کند، ولی تصور غلط جامعه این است که دود حاصل از قلیان از آب رد می‌ شود و مواد سمی آن از بین می‌ رود .امروزه ترکیبات مخصوص تنباکو اغلب با میوه ، عسل ، شهد و بعضی گیاهان با غلظت زیادی طعم دار شده اند که باعث ایجاد جذابیت کاذب در مصرف کننده می شود. درحالی که اثبات شده است که تنباکو های فعلی هیچگونه خاصیت مفیدی ندارد و طبق هیچ استانداردی تهیه نمی‌شوند . همچنین دود استنشاق ‌شده از قلیان، نه تنها همه ی مواد سرطان ‌زای دود سیگار را دارا است، بلکه مونوکسیدکربن بیشتری هم دارد و در فرهنگ جامعه ی ما به این حقیقت علمی توجهی نمی ‌شود.

این تصور، تصوری کاملاً غلط است، که اگر دود قلیان وارد ریه نشود و فقط از راه دهان خارج شود، آسیبی به ریه‌ها وارد نمی ‌شود، چون دود از طریق مخاط دهان و حنجره جذب بدن گشته و آثار سوء خود را می ‌گذارد. حتی در هوایی که دود قلیان آزاد می ‌شود، افرادی که قلیان نمی‌ کشند و در معرض دود قرار گرفته اند، در طولانی‌ مدت دچار عوارض آن خواهند شد.

گویی این موضوع که قلیان مضر است و 100 برابر سیگار آسیب‌زاتر است؛ ریه را به خاک سیاه می‌نشاند و عامل انتقال عفونت‌های مختلف به خاطر استفاده از سر قلیان‌های مشترک است به یک موضوع مضحکه و خنده‌دار تبدیل شده که وقتی اینها و خیلی از حرف‌های دیگر را برای جوانان می‌گویی باورشان نمی‌شود و برخی از آنها با خنده‌ای طعنه آمیز می‌گویند “این حرفها الکی است. مادربزرگ من 20 سال قلیان می‌کشد هیچ اتفاقی برایش نیفتاده است.

اگر میزان سرطان ریه و بیماری‌های عفونی که در آینده در بین جوانان افزایش می یابد را کنار بگذاریم ،در حال حاضر موضوع مهم این است که با این وسیله‌ای که این قدر در بین فرهنگ مردم رسوخ کرده است و هر از گاهی مدل‌های متنوعی هم از آن به بازار می آید چگونه باید مبارزه کرد؟

و سوال دیگر این که آیا مسئولان از ادبیات مناسب برای قانع‌کردن جوانان جهت کنار گذاشتن این وسیله آسیب‌زا به سلامت عموم مردم استفاده کرده‌اند؟ و در نهایت آیا فرهنگ‌سازی کافی در این باره صورت گرفته است؟

در نتیجه برای ممانعت از گسترش استفاده از این وسیله ضرورت توجه به نکات زیر الزامی است:

* اجرای مداخله آموزشی درخصوص از بین بردن باورهای غلط درمورد قلیان و اتخاذ عملکردهای پیشگیری کننده از کشیدن قلیان به عنوان یک رفتار پرخطر و دروازه سایر رفتارهای پرخطر در بین بزرگسالان و نوجوانان .

* مسئولان وزارت بهداشت و درمان باهماهنگی وزارت آموزش وپرورش نسبت به برنامه ریزی آموزش دانش آموزان براساس الگو های آموزشی و بصورت مستمر جهت اصلاح باورهای غلط و پیشگیری از استعمال قلیان اقدام نمایند.

* از گروههای همسالان جهت انتقال آموزشها به عنوان لیدر در مدارس ومحلات استفاده گردد

* دربرنامه های آموزشی ودرسی دانش آموزان مطلب آموزشی مناسب جهت اگاهی وراهنمایی دانش آموزان ومعلمان درنظرگرفته شود.

* برنامه های آموزشی فراگیرازطریق رسانه های جمعی وهمچنین استفاده از تیزرهای آموزشی جذاب ومناسب بطور مستمر تهیه وارائه گردد.

قوانین پیشگیری از استعمال قلیان به خصوص درمورد نوجوانان بصورت جدی ومستمرتصویب و اجراگردد.

فرآوری: فاطمه برادران

بخش اجتماعی تبیان

منابع: بوشهر/ خدمت/ فارس/ مهر

لینک های مرتبط :

• دانش آموز معتاد چیست؟ 

 • یک مخدر جدید را بشناسید