دوشنبه‌های آبی محمدرضا کاتب رمان دوشنبه‌های آبی ماه در ردیف آن گروه از داستان‌های دفاع مقدس است كه چالش بین فرماندهان جوان خلاق و نظامیان كهنه‌كار را مطرح می‌كند.
به گزارش خبرگزاری فارس، رمان «دوشنبه‌های آبی ماه» اثر محمدرضا كاتب، حول محور یك شخصیت اصلی به نام «بابا» می‌گردد كه یكی از فرماندهان جوان دوران جنگ است و بزرگترین چالش را با فرماندهان مسن‌تر از خود دارد. تركیب قصه به نحوی شكل گرفته است كه حضور دو نسل از فرماندهان جنگ را مورد كنكاش قرار داده است.
ماجرا از آنجا آغاز می‌شود كه در یكی از مناطق جنگی آرایش نیروهای عمل‌كننده در خطوط مقدم به گونه‌ای قرار می‌گیرد كه رتبه و درجه افراد سابقه‌دار در ارتش از نظم و روال عادی خارج می‌شود و خلاقیت و استعداد در میدان رزم ارزش و رتبه هر كسی را تعیین می‌كند.
رمان «دوشنبه‌های آبی ماه» در ردیف آثار ادبیات پایداری محور قرار می گیرد كه در آن، مفهومی به نام «جنگ» بر سایر مفاهیم و پدیده‌های پیرامونی غلبه دارد
در بین آدم‌های حاضر در میدان‌های جنگ، «بابا» شخصیتی جوان و پر شوری است كه دائم در حال سركشی به موقعیت‌های مختلف است. او از فرماندهان جوان جنگ است كه بنابر شرایط حاكم بر جبهه‌ها، در كنار فرماندهان مسن‌تری مانند سرهنگ قرار گرفته است. ماموریت كسب اطلاعات از تغییر و تحولات نیروهای دشمن به بابا، مهندس و سكاندار سپرده می‌شود. ساختن این موقعیت ویژه باعث شده مخاطب با تقابل دو دیدگاه و در نهایت غلبه یكی از آنها بر دیگری مواجهه شود.
در این بین، بابا برخلاف برداشتی كه از اسمش می‌شود و آن را مسن‌تر جلوه می‌دهد، فرمانده جوانی است. برخوردهای مداراگرایانه او با اطرافیانش، آنها را تحت تاثیر قرار داده و او توانسته آدم‌های پیرامونش را جذب رفتارهایش كند. او در بین فرماندهان دیگر نام و آوازه‌ای دارد؛ وظایف فرماندهی را با توجه به سن كم خود به خوبی انجام می‌دهد.
در مقابل او، شخصیتی به نام مهندس قرار دارد كه قبلاً سرهنگ بوده، ولی در طول رمان مهندس خطاب می‌شود. او متعلق به نسل قبلی فرماندهان نظامی است و كارآیی و تئوری‌های نظامی خود را در این میدان و در مقابل تئوری‌های بابا شكست خورده می‌بیند. آن دو در ابتدا با توجه به اختلاف سلیقه‌هایی كه با هم دارند، معمولاً با هم به توافق نمی‌رسند. در این میان، بابا راه خودش را می‌رود، اما مهندس سعی دارد بر او غلبه كند كه در نهایت تشخیص می‌دهد با تئوری‌های فرمانده جوانی چون بابا كنار بیاید و به نوعی او هم مجذوب شخصیت و رفتار و اعمال بابا می‌شود.
از نظر موضوعی، رمان «دوشنبه‌های آبی ماه» در ردیف آثار ادبیات پایداری محور قرار می گیرد كه در آن، مفهومی به نام «جنگ» بر سایر مفاهیم و پدیده‌های پیرامونی غلبه دارد. كارآرایی شخصیت‌ها در این رمان زمانی معنا می‌یابد كه در یك موقعیت جنگی خلاقیت، مهارت و توانایی‌های فردی خود را به نمایش می‌گذارند.
در این رمان، جنگ یك حادثه فراگیر اجتماعی است كه باعث شده افرادی از طیف‌های مختلف اجتماعی در یك موقعیت مشترك گرد هم آیند و در راه دستیابی به هدف مشترك تلاش كنند. شخصیت‌هایی كه در این رمان گرد هم جمع شده‌اند، هر یك متعلق به فرهنگ و جغرافیای متفاوتی هستند كه در یك اصل با هم اشتراك نظر دارند و آن دفاع از آب و خاك وسرزمین اجدادی‌شان، ایران است. مهندس (سرهنگ) سن و سالی دارد و بیشتر عمر خود را در مسایل نظامی گذرانده است.
او دوره‌های نظامی مختلفی دیده كه اكنون با وقوع جنگ ناخواسته احساس می‌كند، تجربه‌هایش به كار می‌آید. بنابر این با شروع جنگ احساس وظیفه كرده و خود را به جبهه‌های جنگ رسانده است. زمان عمل برای این فرمانده كهنه‌كار فرا رسیده و او تصمیم دارد آموخته‌هایش در حوزه نظامی را در میدان‌های واقعی جنگ به كار گیرد.
در كنار او، آدم‌های دیگری هم خود را به مناطق جنگی رسانده‌اند كه همدوره‌ای یا هم سن و سال او نیستند؛ جوان‌های كم سن و سالی كه با وقوع ناگهانی جنگ فرصت گذراندن دوره‌های نظامی تخصصی و طولانی مدت را نداشته‌اند و با حداقل آموزش نظامی و به صورت داوطلبانه خود را به جبهه‌های جنگ رسانده‌اند.
تقابل اولیه این آدم‌ها حوادث ابتدایی رمان را شكل می‌دهد و در ادامه آنها به موضوعات دیگری می‌اندیشند كه فراتر از میزان مهارت هر كدام در اصول آموزش نظامی است. بابا نماینده نسل فرماندهان جوان و به اصطلاح انقلابی است. او خلاقیت‌ها و تئوری‌های خاص خود را دارد كه یكی از آنها از جان گذشتگی و ایثار است؛ موضوعی كه برای مهندس تازگی دارد و در دوره‌های آموزشی كه پیش ازاین دیده هرگز درباره آن به این صراحت چیزی نشنیده است. بنابر این او در مقابل بابا به اصطلاح كم می‌آورد و تسلیم می‌شود.
حوادث رمان در ظاهر پیرامون شخصیت بابا است، اما كشمكش درونی مهندس در برقراری ارتباط با شخصیت و اندیشه‌های بابا و هم نسل‌های او از جمله دغدغه‌های اصلی است كه نویسنده در تار و پود قصه دوانده است.
حوادث رمان در ظاهر پیرامون شخصیت بابا است، اما كشمكش درونی مهندس در برقراری ارتباط با شخصیت و اندیشه‌های بابا و هم نسل‌های او از جمله دغدغه‌های اصلی است كه نویسنده در تار و پود قصه دوانده است
آنچه از مضمون كلی این رمان بر می‌آید، این است كه جنگ تحمیلی هشت ساله علیه ملت مسلمان ایران از ویژگی‌های منحصر به فردی برخوردار بوده كه توانسته افرادی مثل شخصیت بابا را پرورش دهد؛ آنها فراتر از علوم نظامی قدم برداشته و توانسته‌اند با تجهیزات مختصر به مقابله با ارتش مجهز دشمن بپردازند.
مهندس در ابتدا قادر به درك تمام جنبه‌های شخصیت بابا نیست. پس سعی می‌كند او را از سر راه بردارد و خود ابتكار عمل را به دست بگیرد، اما در مرحله عمل می‌بیند كه واقعاً قادر به انجام این كار نیست. او ناخواسته به سمت بابا كشیده می‌شود. نیروی جاذبه بابا به حدی است كه بتواند مهندس و همفكرهایش را به سوی خود جذب كند. در نهایت، مهندس سعی می كند همانند بابا عمل كند و دقیقاً اعمالی را انجام می‌دهد كه بابا در پی آن است.
در پایان رمان فاصله بین اندیشه‌های بابا و مهندس از بین می‌رود. مهندس به صورت تلویحی در می‌یابد این جنگ آدم‌هایی از جنس بابا را طلب می‌كند؛ افرادی كه دفاع از آب و خاك و تمامیت سرزمین‌شان همه چیز آنها شده است. مهندس به مرور در می‌یابد افرادی مثل بابا از عزیزترین دلبستگی‌های دنیایی و مادی خود می‌گذرند تا در دفاع از سرزمین خود كم نگذاشته باشند و سرانجام او هم شیفته این روحیات می‌شود.
نویسنده در شخصیت‌پردازی كاراكترهای رمان تقریباً خوب عمل كرده است. شخصیت بابا مجموعه‌ای از خصوصیات بیشتر رزمنده‌های حاضر در میدان‌های جنگ هشت ساله را در خود دارد. گلچینی از ویژگی‌های شخصیتی فرماندهان جوان جبهه‌ها را می‌توان در وجود بابا دید.
این رمان را می‌توان در ردیف آثاری قرار داد كه یكی از دغدغه‌های حاكم بر جبهه‌ها در آن سال‌ها؛ چگونگی قرار گرفتن فرماندهان جوان و كم تجربه در كنار فرماندهان با تجربه را مطرح می‌كند.
گفتنی است محمدرضا کاتب تا کنون، رمان هایی مانند "هیس"، "پستی" و "وقت تقصیر" را منتشر کرده است.
تهیه و تنظیم: گروه کتاب تبیان - محمد بیگدلی
