بخوان تا خودکشی نکنی!!!

مقدمه:

حفظ بشر و ممنوعیت خودکشی فردی یا جمعی تنها با تفسیر مناسب از بشر و منطبق بر معارف ممکن است ؛در همین راستا و به مناسبت روز جهانی حقوق بشر، زمینه مقایسه دو اعلامیه حقوق بشر اسلامی مصوب 1990 و حقوق بشر غرب 1948 را فراهم دیده و مغتنم دانستیم؛ و مقالاتی با عناوین:

یکم- حقوق بشر رسالت مدار

دوم- حقوق بشر بی هویت!

انسانی که گرگ شد! 

 را تقدیم شما کردیم، در این مقاله یکی دیگر از موضوعات جالب توجه و قابل مقایسه میان این دو سند بین‏المللی که ایران به هر دو آنها ملحق شده و لذا از این جهت حائز اهمیت جدی می‏باشند- تقدیم شما می‏نماییم.

در اعلامیه اسلامی تکلیف بسیار مهم و حیاتی برای کسی که حیات و کرامت ولی از ناحیه عوامل درونی یا بیرونی (قدرتمندان یا عوامل طبیعی) تهدید می‏شود باید به هر نحو مشروعی که می‏تواند،قیام کند والا خودش هم ظالم به خویش محسوب می‏شود

حفظ  ادامه حیات بشری

این مقوله (حفظ ادامه حیات بشری) در ماده یکم اعلامیه مصوب 1990 سازمان کنفرانس اسلامی در بندهای ج و دال مورد توجه قرار گرفته است؛

بند ج اعلامیه جهانی حقوق بشر از نظر اسلامی مقرر می‏دارد:

حفظ ادامه حیات بشری تا آنجا که خدا بخواهد واجب است، خواه محافظت هر فردی به حیات خود در مقابل تعدّی دیگران یا تعدی به خویشتن (مانند افتخار) یا محافظت او در باره حیات دیگران.

و بند دال اعلامیه مورد اشاره نیز مقرر داشته است؛

واجب است به هر کسی که مورد استضعاف قرار گرفته و حیات و کرامت او از ناحیه عوامل طبیعی یا از طرف قدرتمندان مورد تهدید واقع شده است، قیام کند به رفع استضعاف و رفع خطر از حیات و کرامت خویشتن به هر نحو مشروعی که توانایی آن را دارد. و هر کس که به انجام این تکالیف قیام نکند عامل خطر و ظالم را در مستضعف ساختن و تهدید حیات و کرامت خود کمک کرده است. چنین شخصی از کسانی است که در هنگامی که ... « تا آخر آیه 97 سوره نساء ».

ذکر این ماده در اعلامیه حقوق بشر اسلامی در حالی است که این مساله بسیار مهم و دارای اهمیت در اعلامیه جهانی حقوق بشر از دیدگاه غرب  مورد غفلت واقع شده است!! و تنها ماده‏ای که به نوعی به این مقوله پرداخته است ماده سوم و پنجم آن است که آنها نیز چندان از صداقت و شناخت لازم برخوردار نمی‏باشند!!

ماده سوم اعلامیه جهانی حقوق بشر از دیدگاه غرب مقرر می‏دارد:

- هر کس حق زندگی، آزادی امنیت شخصی دارد.

این اعلامیه همچنین  در ماده پنجم خود مقرر می‏دارد؛

احدی را نمی‏توان تحت شکنجه یا مجازات یا رفتاری قرار داد که ظالمانه و یا به خلاف انسانیت و شئون بشری یا موهن باشد.

بدین ترتیب با یک مقایسه ساده میان مدار این دو اعلامیه که بیان گردید  نکات ذیل مشخص  و مبرهن می‏گردد .

نکته یکم. در مواد اعلامیه جهانی حقوق بشر از دیدگاه غرب چند متولد متفاوت در یک ماده آمده و ضمن ترکیب ناهمگون، مطالعه تطبیقی آنها را با اعلامیه‏ی مشابه با اشکال و دشواری مواجه ساخته است .

نکته دوم: حفظ و ادامه و بقاء حیات تا آنجا که خدا بخواهد در اعلامیه جهانی حقوق بشر 1990 مذکور است و البته معنای این تکلیف که مقید شده به « تا زمانی که خدا بخواهد» به معنای این نیست که نخست باید اداره و حثیت و خواست خداوند احراز شود و بعد از آن برای ابقاء و ادامه حیات ایشان کوشش شود بلکه « منظور این است که نه تنها نباید از طرف هیچ انسانی عامل قطع ادامه حیات یک بشر به‏وجود آید. بلکه تا آنجا که مقتضی ادامه حیات محتمل است باید برای ابقای آن مقتضی اقدام نماییم." (علامه جعفری در رسایل فقهی )

نکته سوم: با توجه به ماده مقرر در اعلامیه 4 بشر مصوب سازمان کنفرانس اسلامی؛ هیچ‏کس نمی‏تواند بگوید که حیات من مربوط به خود من است و من می‏‏خواهم آن را از بین ببرم! یا حق بهره‏برداری از آن را به دیگری واگذار می‏کنم! یا آن را به دیگری می‏بخشم یا امثال این اقدامات مذبوحانه!

زیرا همان‏طور که در مقاله حقوق بشر بی‏هویت! اشاره شد، حقوق بشر غربی است که این حیات را برای یک بشر بدون هویت یک حق شخصی تلقی کرده و زمینه سوء‏استفاده و بهره‏ برداری و استثمار انسا‏ن‏ها را توسط قدرتمندان گشوده است! سوء‏استفاده‏هایی که گاه از روی فقر و نیازمندی فروشندگان عزت و حیات انسانی با رضایت صوری و ظاهری  اما حقیقتاً خلاف کرامت همراه است!!

نکته چهارم: در بند مورد مقایسه میان دو اعلامیه جهانی حقوق بشر اسلامی و اعلامیه جهانی حقوق بشر از دیدگاه غرب این نکته بسیار مهم بخوبی نمایان است که در اعلامیه اسلامی تکلیف بسیار مهم و حیاتی برای کسی که حیات و کرامت ولی از ناحیه عوامل درونی یا بیرونی (قدرتمندان یا عوامل طبیعی) تهدید می‏شود باید به هر نحو مشروعی که می‏تواند،قیام کند والا خودش هم ظالم به خویش محسوب می‏شود و دچار بزرگترین معاصی گردیده است؛ امری که در مواد حقوق جهانی بشر از دیدگاه غرب اصلاً مطرح نگشته است!!

نتیجه؛ جامعیت و گستردگی حمایت از حیات بشر در حقوق بشر از دیدگاه اسلام مصوب 1990 سازمان کنفرانس اسلامی قطعاً بیشتر و صریح‏تر از اعلامیه حقوق بشر از دیدگاه غرب است و این مساله مهم در مقایسه بندهای ج و دال اعلامیه 1990 با مواد 3 و 5 اعلامیه جهانی حقوق بشر از دیدگاه غرب به تفصیل و شرحی  که ارایه شد، نمایان است و نقطه عطف آن در خلاء‏های متعدد دیدگاه غربی به این موضوع و عدم دقت و جامعیت آن است!!

گروه جامعغه و سیاست

تنظیم برای تبیان: عطاالله باباپور